Երեք լուսանկար

Երեք լուսանկար

Լուսանկար առաջին
Եռանկյունի 

Արդեն մեկ ամիս է, ինչ գրավում է ուշադրությունս:
Գեղեցիկ է:
Իսկ գեղեցիկները մինչև խոսելը շատ գեղեցիկ են: Խոսելուց հետո կարող են մի այնպիսի բառ սեպել ականջիդ, որ…
Ամեն օր զգում եմ նրա զննող հայացքը: Նույն երթուղային տաքսիով ենք գնում, բայց մինչև հիմա չենք բարևել միմյանց: Իսկ ես այնքան եմ ուզում:
Միայն բարևել, ուրիշ ոչինչ:
Անձրևանոցը երկարէ, շրջազգեստը` կարճ, գեղեցիկ լինելու աստիճանի կարճ:
Իմ` ճարտարագետի հայացքն արդեն որոշել է շրջազգեստի երկարությունը`18 սմ-ից երկար չի լինի:
<Իսկ Արփի՞ն>,- ենթագիտակցությունս է վիճում ինձ հետ:
Իմ ենթագիտակցությունը մի հաստագլուխ երևույթ է, որը միշտ ինձ խանգարում է երազելու պահերին կամ էլ ընկերացել է Արփիի հետ:
Հիմա էլ սկսեց սղոցել ականջս. <Արփին ավելի տնտեսող է: Այդքան կտորից իրեն չորս շրջազգեստ կկարի իսկ դու ո՞ւր ես նայում…>
Նայում եմ նրա թափանցիկ զուգագուլպաներին և, ափսոս, չեմ կարող որոշել իմ միակ իմացած <Լևանտե՞ն> է, թե՞ ոչ: Հետաքրքիր է:
Ենթագիտակցությունս ասում է. <Մի´ նայիր այդ կողմ, նայի´ր պատուհանից դուրս: Տե´ս, մի պառավ է անցնում` առանց լուսաֆորի կարմիրին նայելու>:
Ինչո՞ւ նայեմ դուրս, երբ մի զույգ գեղեցիկ ոտքեր կանաչ լույս են տվել աչքերիս, չնայաց ոչինչ չեմ կարողանում տեսնել:
<Իսկ Արփի՞ն>:
Վերջին անգամ նեղացավ ու արդեն տասնմեկերորդ օրն է` չի զանգում, ի՞նչ էր եղել, որ…
Սրճարանում էինք: Իրար քիթ-քթի կպած ծիծաղում էինք, ու ամեն ինչ լավ էր, նույնիսկ` մատուցողուհու ձեռքի կեղտոտ լաթի կտորը, որով սրբեց մեր սեղանը: Լավ էր նույնիսկ հաճախորդների` պիցցաներով լիքը բերանների չլմփացնելով ծամելը:
Ամեն ինչ լավ էր թվում, երբ կողքի սեղանից մի կանացի ձայն ծխախոտ խնդրեց:
Բայց ի՞նչ կարող էի անել, Արփի´:
Երևի դա է եռանկյունի կոչվածը, որի մասին շատ էի լսել, բայց դեռ չէի հանդիպել`Արփի, զուգագուլպաներով աղջիկ, սրճարանի աղջիկ … Եթե նույնիսկ ես ճիշտ եմ, ուրեմն            Բերմունդյանկամ ավելի ճիշտ` Հայկական եռանկյունի:
<Երևանյան>,- հուշում է ենթագիտակցությունս ու հրճվում,- <Գնա´, կորի´ր այդ եռակյան մեջ, քեզ տեղն է>:
- Դու նրա ծխախոտը ուրիշ ձև վառեցիր: Նայում էիր փայլուն աչքերով: Դու խոզ ես, զզվում եմ տղաներից:
Արփիի հեռանալուց հետո, գիտեի, որ դրսում սպասելու է: Լուռ, սուրճի կիսատ բաժակը ձեռքիս մոտեցա ու նստեցի նրա սեղանին:
-Կներես, ես չէի ուզում: Բայց լավ ստացվեց, ինձ թվաց կվազես նրա ետևից, բայց պարզվեց,  որ չգնացիր: Ես Սոնան եմ, արդեն քսանչորս տարի:
-Դե, ոչինչ: Հո դիտմամբ չարեցիր:
-Մեկի հետ պայմանավորվել էի: Ինտերնետով ենք ծանոթացել, իրար չէինք տեսել: Ինձ կինո հրավիրեց: Եկավ: Հանդիպեցինք Ձեր գալուց մի 10 րոպե առաջ ու ընկերուհուդ նման հեռացավ: Իսկ ես այնպես եմ ուզում կինո գնալ:
-Տանը հեռուստացույց չունե՞ք,- ժպտում եմ ես:
-Կինոյում ուրիշ է, երևի շատ լավ: Կյանքում տղայի հետ կինո գնացած չկամ:
-Հրավիրում եմ,- մտքումս զարմանում այսպիսի աղջկան լքած հիմարի վրա:
-Ճի՞շտ,- երեխայի նման ուրախանում է Սոնան:
-Գնանք:
Վեր կացանք: Առաջին երկու քայլը դեպի սրճարանի դուռը և... Սոնայի  մեղավոր հայացքը, Արփիի դռների մոտ սպասելը և իմ շփոթմունքը`դարձյալ եռանկյունի:
Սոնան կաղում էր:
Լուռ անցանք Արփիի լայն բացված աչքերի մոտով ու կուլ գնացինք <Մոսկվա> կինոթատրոնի դռներում:

Զուգագուլպաները կարմիր լույս վառեցին, ոտքերը միացան իրար: Կարմիր լույս էր նաև իմ աչքերի ու վարորդի համար:
-Այստեղ ես, չէ՞, իջնում,- ինձ արդեն դեմքով ճանաչող վարորդը մեքենան քաշեց աջ:
Ենթագիտակցությունս թույլ-թույլ ասաց.
<Իջի´ր, իջի´ր>:

Լուսանկար Երկրորդ
Կարուսել

Աստիճանները սառն են:
Ստվարաթղթե կտորն էլ, որի վրա նստած եմ`ոտքս տակս թաքցրած, իր գոյության մասին ոչինչ չի ասում:
Մատներս սառել են: Կիթառի լարերը ցավեցնում են: Կողքս դրած հորս գլխարկն էլ համարյա դատարկ է: Այսօր վատ օր է:
Արդեն քսան օր է, ինչ նվագում եմ այստեղ`մետրոյի աստիճանների վրա: Համարյա գիտեմ բոլոր հավանական փող գցողներին:
Հիսուն դրամից ավել գցող չկա, բացի մի երկարաճիտք կոշիկներով աղջկանից, որը հարյուր դրամ է գցում ամեն երկու օրը մեկ:
Այսօր նրա գալու օրն է:
Հենց նրան տեսնում եմ, տրամադրությունս բարձրանում է:
Ահա և նա: Ես միշտ հեռվից եմ նրան նկատում: Այսօր երկար վերարկու է հագել, մազերի ձևն էլ փոխել է, բայց աչքերը նույնն են`բարի, խոր..
Երբ նրան տեսնում եմ, սկսում եմ նույն երգը նվագել.
Պտտվի´ր, պտտվի´ր, կարուսե´լ
Ես քո երգը վաղուց եմ լսել..
Ապրածս տարիները բավարար են  որոշելու, որ նա ինձ համար կարող է լինել միայն ու միայն փող գցող, ուրիշ ոչինչ:
Մոտենում է: Գիտեմ մոտավոր տեղը, որտեղ հասնելիս բացում է պայուսակը և հենց այդ տեղից էլ սկսվում է իմ `
Պտտվի´ր, պտտվի´ր, կարուսե´լ…

Ոտքերը գժվեցնելու աստիճանի գեղեցիկ են`ստեղծված ոչ թե քայլելու, այլ ցուցահանդեսի համար:
Ինձ մոտ այսօր ոչինչ չի ստացվում` ո´չ երգս, ո´չ նվագս: Ցուրտ է, շատ ցուրտ:
Աչքերս` կախ, լուռ: Երևի զրկվում եմ հերթական հարյուր դրամից:
Երկարաճիտք կոշիկները մոտեցան ու կանգնեցին իմ դիմաց:
Վերարկուն երկար է, իսկ շրջազգեստը` գերկարճ, երևի նորաձև է:
Չէ´ ,մեկ-մեկ հրաշքներ էլ են լինում:
Գլխարկի մեջ իջան երեք հիսուն դրամանոցներ ու մի նարիջ:
Գլխարկը կարծես լցվեց բերնեբերան:
Հրաշքը լինում է նաև չար, տանջող, քանի որ աչքերս բարձրացնելով` տեսնում եմ նրա կարճ շրջազգեստի տակից հազիվ երևացող անդրավարտիքի սպիտակ գլխիկը:
-Ցուրտ է, հա՞ :
-Այո´: Ուզո՞ւմ եք արտասանեմ առանց նվագելու:
-Պետք չէ, ե՞րբ ես վերջացնում:
-Երևի այսօր էլ չնվագեմ, գնամ:
-Ես ժամը 6-ին էլի այստեղով եմ անցնելու,- հեռանում է դանդաղ`արհամարելով մարդկանց զարմացած հայացքները:
Մոտ տասը րոպեից անցուդարձն ավարտվեց:
Ալարկոտ հավաքում եմ կողքս դրած արհեստական փայտե ոտքս, իսկ իսկական ոտքս թմրել է: Երբ արհեստական ոտքը տեղավորում էի ցելոֆանե սև տոպրակի մեջ, մետրոյում ծառայություն իրականացնող ոստիկանը ժպտաց:
Ես անհանգիստ հայացքով նայեցի շուրջբոլորս ու համոզվելով, որ տեսնող չկա, հանգիստ հեռացա: Աստիճաններով բարձրանալիս ուսիցս կախված կիթառը քայլերիս հետ համաչափ օրորվում էր:
Աստիճանների վերջում կամ սկզբում իր <աշխատանքն> էր կատարում մի փոքրիկ մուրացիկ աղջնակ:
Նարիջը մեկնեցի նրան:
Ժպտաց:
-Ա´յն պառավը,- ձեռքով ցույց է տալիս քիչ հեռու նարինջ վաճառող կնոջը,- քսան դրամով կվերցնի:
-Ի´նքդ կեր,- ես նրա ձեռքն են խոթում մի հիսուն դրամանոց:
Համոզված եմ, որ հակառակ իմ մեծ ցանկության` աղջիկը քսան դրամով կվաճառի նարինջը:
Ինչպես ամեն առավոտ, այսօր էլ կիթառս, ոտքս ու գլխարկը հանձնում եմ լրագրավաճառ ընկերոջս` մինչև հաջորդ առավոտ:
Ամեն անգամ պահ տալուց ասես կիթառս, ոտքս և գլխարկս ինձ են նայում օտարացած, ասես ոչինչ չգիտենք իրար մասին`չնայած երեքով էլ դարձել են իմ ընկերները`ամեն օր կիսելով ցուրտ օրերիս դառը վարձը:
Այսօր ուրիշ օր է, քիչ ցուրտ, բայց հավանաբար նշանավոր, չգիտեմ ինչու: Մի՞գուցե սրբի օր է:
Այսօր ես առաջին անգամ ծախսեցի նրա կողմից տված 50 դրամը, մնացածը`4800 դրամը պահում եմ Պ.Սևակի գրքի մեջ:
Չէ ´, հրաշքներ չեն լինում, լինում է միայն վերջ:
Մի՞գուցե վերջն այսօր է:
Չգիտեմ, ասում են Սուբ Սարգսի օրն է:

* * *
Ժամը 17.45 րոպե է: Նորից նույն տեղում եմ, առանց <ընկերներիս>, հագուստս էլ` ուրիշ:
Թո´ղ գա: Ի´նչ լինելու է, թո´ղ այսօր լինի:
Հեռվից մոտենում է  դանդաղ, կարծես լողում է օդում:
Զարմանալը նրա համար չէ, ավելի շատ` ինձ համար:
-Նորի´ց բարև: Հուսով եմ` նարինջս բուժե՞ց ոտքդ:
-Կարող եմ սուրճ հյուրասիրել քեզ,- կմկմում եմ ես:
-Անպայմա´ն: Եվ ոչ միայն սուրճ, բայց վճարում եմ ես:
Ծիծաղում եմ: Գրպանումս իր տված փողերն են, եթե նույնիսկ ես վճարեմ, կստացվի, թե ինքն է հյուրասիրում:
Սեղանի շուրջ ծանոթանալուց հետո բացատրում եմ, որ հորս գոյության մասին իմացել եմ վերջերս, որ բավականին գումար է թողել ինձ, որը ստանալու համար մեկ ամիս է մնացել, որ հայրս զբաղվել է մուրացկանությամբ ու ես անգործությունից հայտնվել եմ նման իրավիճակում` ժամանակավորապես:
Ծիծաղում է:
-Գիտեմ: Ես ապրում եմ հորդ բնակարանի հարևանությամբ, որտեղ հիմա դու ես ապրում: Հորդ մուրացիկ շորերի դիզայնը և փայտե ոտքի գաղափարը իմն է: Նա լավ <դերասան> էր ու այլ կերպ չէր կարող դիմակայել թոշակի անցնելու իրողությանը:
Զարմանալը նրա համար չէ, գուցե ավելի շուտ` ինձ հանար:
Երկար ոտքերով մատուցողուհին բերեց հաշիվը:
Նայում եմ երկար ու…ծիծաղում:
Զարմանալը նաև նրա համար է:
Գումարից ինձ չի հերիքում ընդամենը 20 դրամ:
Ինձ պակասում էր ընդամենը մեկ նարինջ:

Լուսանկար երրորդ
Սպիտակ աղավնիներ

Պատուհանի գոգին նստած է մի աղավնի:
Աղավնին մոխրագույն է:
Շատ կցանկանայի, որ սպիտակ լիներ, բայց…
Աղավնու կտուցին ոչինչ չկա, ոտքին էլ` ո´չ նամակ կա, ո´չ երկտող:
Կցանկանայի, որ լիներ, բայց…
Գո՞ւցե սոված է, թռել,եկել է հացի փշուրնե՞ր կտցահարելու: Հակառակ դեպքում հեքիաթի նման կլիներ: Բայց հեքիաթ չէ, ու ես էլ չեմ կարող հացի փշուրներ հյուրասիրել:
Երեկ գիշեր վերջին կտոր հացն ուտելիս փշուրները ջանասիրաբար հավաքեցի ու լցրեցի բերանս:
Ավելի կշտացա, քան հացի մի ամբողջ կտորից:

Հեքիաթ չէ: Հակառակ դեպքում կլիներ այսպես:

Իմ պատշգամբից դեպի հակառակ շենքի համապատասխան պատշգամբ ձգվում է լվացքի մետաղալարը: Այդ պատշգամբից երկար մազերի միջից ինձ են նայում զույգ աչքեր, հավանաբար` գեղեցիկ, ես չեմ տեսնում, չեն երևում:
Թղթե սպիտակ աղավնին, որի թևի վրա գրված է` <Բարև´, ես եմ>, ամրացնում եմ մետաղալարին ու հրում այնքան, որ հասնում է դիմացի պատշգամբ:
Աղջիկը ժպտում է, վերցնում աղավնին ու հեքիաթի արագությամբ անհետանում:
Վերադառնում է, ամրացնում աղավնին ու հրում դեպի ինձ:
Ես արդեն պատկերացնում եմ, թե ինչ է գրված նամակում`սիրո խոստովանություն, քանի որ արդեն մեկ ամիս է, ինչ ամեն առավոտ անխոս իրար ենք նայում:
Աղավնին տեղ հասավ: Վերցնում եմ: Աղավնու մյուս թևին գրված է` <Բարև´, գիտեմ>, և վերջ:
Հեքիաթն ավարտվե՞ց, թե՞..
Ավարտվեց իհարկե, քանի որ ես էլ եմ ժպտում:
Բայց հեքիթներն այդպես չեն ավարտվում, այլ` ա´յ այսպես:
Երկնքից ընկան երեք խնձոր…
Մեկը ինձ : Ես իմ խնձորը սուրճի հետ կուտեմ, թե չէ արդեն երկար ժամանակ է, տանը շաքարավազ չկա, ու ես սուրճը դառն եմ խմում, տհաճ` ինչպես դեղը:
Աղավնու թևի իմ մասում գրում եմ` <Դու քո խնձորը ինձ կտա՞ս> և ուղարկում եմ`համաչափորեն հրելով մետաղալարը:
Պատասխանը չի ուշանում`<Մեր տանն այսօր խնձոր չկա, թուզ կա`առանց տերևների: Թե չէ կուղարկեի, որ ծածկվեիր>:
Նայում եմ ինձ`լողազգեստով եմ:
Չէ, չհասկացավ: Թե չէ կկանչեր թզով սուրճ խմելու: Բայց ինչո՞ւ պետք է կանչեր որ..
<Հայրս երկրաբան է,այստեղ չէ: Ես ժամանակավորապես բնակվում եմ իր տանը` մինչև վերադառնա>:
Թղթե աղավնին բումերանգի նման վերադարձավ`<Մայրս ակնաբույժ է, հիմա տանը չէ`աշխատանքի է: Ուրի՞շ”:
<Ավելի լավ կլիներ, որ մայրդ օրթոպեդ լիներ, քանի որ հիմա աղավնու փոխարեն ես եմ մետաղալարով գալու դեպի քեզ: Եթե ընկնեմ ու ջարդուփշուր լինեմ, ավելի լավ կլինի մայրդ ինձ <հավաքի>>:
Ուղարկում եմ թղթե թռչնակին ու տխրում… Աղավնին տեղ չհասավ:
Հեքիաթի չար, աշխույժ քամին քշեց, տարավ: Թե ուր, միայն քամին կիմանա:
Ես խոսք տվածիս համաձայն` կանգնում եմ մետաղալարին ու կամաց շարժվում առաջ:

Սա հեքիաթում է լինում, իսկ իրականում…

Երբ նրա նուրբ ձեռքերրը վախից փակեցին գեղեցիկ բերանը, մետաղալարը կտրվեց:
Կես ժամ հետո շտապօգնության մեքենան ինձ կտանի դիահերձարան, իսկ վաղը դիակիս կողքը կհավաքվեն գլուխներին սպիտակ աղավնիներ թառած ապագա բժիշկ-բժշկուհիներն իրենց պրոֆեսորի հետ:
Իմ դին նրանց համար գյուտ կլինի, քանի որ իմ բոլոր օրգանները նորմալ վիճակում չեն:
Պրոֆեսորը կսկսի.
-Սա սիրտն է` պայթած, քանի որ նրա ցանկություններն ու երազանքների չափը գերազանցել են սիրտ մտնող արյան հոսքին…
-Սա լյարդն է`մեծացած, քանի որ նա իր դառն ապրած տարիները փորձել է քաղցրացնել գինով, օղիով, կոնյակով, գարեջրով…
-Սրանք թոքերն են`սև ագռավի գույնի, քանի որ նա իր կյանքի սև գույները փորձել է քողարկել ծխախոտի ծխով..
-Սա..
-Սա..
-Իսկ այ այս օրգանը` թզի տերևով ծածկված, թո´ղ մնա վաղը:
Գուցե պրոֆեսորը տեղի կտա անհամբեր ուսանողուհիների բողոքին`ցույց տալու թզի տերևի տակ թաքնված կարողությունները գերազանցած օրգանը:

Սա ցերեկվա հեքիաթ է... Իսկ գիշերը…

Կգան աղավնու սպիտակ թևիկներով գեղեցիկ տղաներ ու աղջիկներ, իրենց հրեշտակապետի հետ և նա կսկսի.
-Սա սիրտն է`բացված ծաղիկի նման, քանի որ նրա ցանկություններն ու երազանքները եղել են ծաղիկների նման գեղեցիկ:
-Սա լյարդն է`մեծացած, քանի որ մեծ հոգին պետք է մեծ մաքրության աղբյուր ունենա:
-Սրանք թոքերն են`թթվածնի կարոտ ,քանի որ նա չի հասցրել շնչել իրեն հասանելիք կյանքի բույրը:
-Սա..
-Սա..
-Իսկ թզենու տերևի տակ թաքնված տղամարդու վարդագույն հոգին մենք կտանենք:
Ի նշան համաձայնության` հրեշտակները կթափահարեն թևիկներով:

Աղավնին, որը սպիտակ չէր, թափահարեց թևերը ու թռավ առանց հացի փշուր ստանալու:
Մոտեցա լվացքի պարանին:
Մետաղալարի վրա նստած էին բազմաթիվ սպիտակ աղավնիներ`գուցև սոված, գուցե..
Ինձ տեսնելով`բոլորն էլ թռան, գնացին:
Երևի զգացին, որ չեմ կարող կերակրել իրենց:
Դիմացի պատշգամբն էլ դատարկ էր, բայց փոքրիկ սեղանիկի վրա պարզ երևում էր սպիտակ ափսեի մեջ հյութալի թզերի եռանկյուն բուրգը: