среда, 31 мая 2017 г.

ՀԻՆ ԼՈՒՍԱՆԿԱՐԻ ԱՌՋԵՎ



Ասո՜ւմ են.
« Մի ծաղկո՜վ գարուն չի՜ գալիս…»

Այդպես էլ փորձա՜նքն է,
Որ երբե՜ք-երբե՜ք մենակ չի գալիս,

Գալիս է ցավի՜ կամ կսկիծի հե՛տ,
Գալիս է թախծի՜ կամ մորմոքի՜ հետ -

Քույր-եղբոր նման  ձե՜ռք-ձեռքի տվա՜ծ՝
Գալի՜ս փաթաթվում են քեզ
Հարազատի պես:

Բայց այդ բոլորը ոչի՛նչ են
Ա՜յն փորձանքի դեմ,
Որ մի օր եկա՜վ ու սիրտս մտավ
Մրգի որդի պես…

… Ու մինչև օրս լափո՜ւմ է սիրտս
Այդ փորձա՜նքը- խանդ,
… Ու ճերմակո՜ւմ են մազերս թել-թել,
… Ու երկարակյա՜ց է խանդը
Նաև … դուրեկան՝
Այն լուսանկարի աղջկա նման,
Որն արդեն վաղո՜ւց, շա՜տ վաղուց չկա,
Բայց մինչև օ՜րս
Սիրո՜ւմ եմ նրան:

*
Չէ~, մի ծաղկով գարո՜ւն
Չի՜ եղել, չկա՛,
Եվ ոչ էլ սե՜րն է առանց խանդ լինում՝

Դուստրը դիպվածի մաքուր փորձա՛նք է
Եվ մինչև ե՞րբ է այսպե՜ս տանջելու:


Ս.Ումառ-Հարությունյան

понедельник, 29 мая 2017 г.

Մայրերը մեր



Ա՜ստ հանգչի (անո՜ւն – ազգանո՜ւն)
Տարեթվեր` ծնվա՜ծ – մահացա՜ծ,
Ու տարեթվերն իրարից զատող
Փոքրիկ գծիկում -
Պարփակված մի կյանք…

Մոր շիրմաթմբին մի բառը հերի՜ք է,
Ոչ անո՜ւն, ո՛չ էլ ազգանուն,
Ոչ տարեթվե՜ր ու ոչ էլ գծի՛կ՝
Այլ ընդամենը -
Մեծատառ մի «ՄԱՅՐ» կա՛մ էլ թե
«Մայրիկ»
*
Աստ հանգի մի՜…Լո՜ւյս
Կամ մի Արեգա՜կ, մի սի՜րտ կաթոգին
Կա՛մ մի ջերմությո՜ւն,
Քանի որ աշխարհի մայրերը նո՜ւյնն են

Ու չունեն անո՜ւն-ազգանո՜ւն:

Հիմա ինձնից հեռո՜ւ է Մայրս,
Չգիտեմ քանի՜ աստղային տարի,
Պա՜րզ, շա՜տ պարզ լսո՜ւմ եմ ձայնը.
- Որդի՜ս, նման բան մտքովդ չանցնի…

Մենք՝ մայրերս, կարող ենք այրվե՜լ,
Մոմի պես հալվե՜լ փոքրանալ,
Այնքա՜ն,  որ դառնանք բարի փերիներ
Բայց հանգչե՜լ, հանգել՝
Չկա՛ նման բան…

Մայրական մեր ա՜չքը հսկո՜ւմ է վերից՝
Ինչպես, որ կի՜նդ է հսկում քո որդուն,
Ի՞նչու ես եկել այսքան ուշ ժամի՜ -
Աչքերդ թրջո՜ւմ ապարդյուն…

Քարի հետ խոսե՜լը գործ չե՜մ համարում,
Հերի՜ք է անշունչ քարի հետ խոսես,
Տղա ջան վե՜ր կաց, , վե՜ր կաց գնա տո՛ւն
Այդ քարը սա՜ռն է,
Ցո՜ւրտ է,  կմրսե՜ս…
*
Աստ հանգի մի՜…Լո՜ւյս
Կամ մի Արեգա՜կ, մի սի՜րտ կաթոգին
Կա՛մ մի ջերմությո՜ւն,
Քանի որ աշխարհի մայրերը նո՜ւյնն են

Ու չունեն անո՜ւն-ազգանո՜ւն:


Ս,Ումառ-Հարությունյան

воскресенье, 28 мая 2017 г.

Հա՜յը սահման չի՜ ճանաչում



Գո՜վք չեմ անում,
Փո՜րձ չեմ անում
Վսեմ Ազգս բարձրացնելու…
Հային երբեք չբարկացնե՛ս՝

Հա՜յը սահման չի՜ ճանաչում:

Ոչ սիրելո՜ւ,
Ոչ ատելո՜ւ,
Ոչ խանդելո՜ւ,
Ոչ խաբելո՜ւ,
Նախանձելո՜ւ,
Բարուն «բարի» ասելո՛ւ,
Չարին չարո՜վ պատժելու…
Լա՞վ չէ արդյոք չբարկացնել-

Հա՜յը սահման չի՜ ճանաչում:

Ճանապարհնե՜ր գիտի չափել,
Անբարիշտի՜ն, անխոհեմի՜ն
Տե՜ղը դնել,
Հայը  նաև գիտի ներե՜լ
Ու…չի կարող այլ կերպ ապրել,
Եթե  նրան չբարկացնեն:

Մե՜ծ է, շա՜տ մեծ տե՜ղն այն դատարկ,
Որտեղ ցա՜վն է տեղավորում
Դարա՜կ-դարա՜կ,
Համակերպվում արա՜գ-արա՜գ,
Դիպվածները մեջքին բարձած՝
Հեծվորի պես այստե՜ղ-այնտե՜ղ տեղաշարժվո՜ւմ
Մինչ այն պա՜հը, երբ բարկանո՜ւմ
Ու սահմաններ չի՜ ճանաչում:

Աշխարհի ողջ փորձը վերցրե՜լ
Իր վրա է ձևե՜լ,  չափե՜լ
Ու տանում է փորձությունը
Իրեն տված՝
Էլ ջրհեղե՜ղ
Էլ երկրաշա՜րժ,
Էլ կոտորա՜ծ,
Էլ կոտորվա՜ծ,
(Հիշենք դեպքը Ավարայրի)
Մնա՜ց՝
Ռումբը ատոմային -
Աստված չանի հանկարծ պայթի,
Քանզի հա՜յը (պիտի ասեմ որպես գաղտնիք)
Ողջ մարդկության ռո՜ւմբն է գաղտնի,
Թե բարկանա՜, հանկարծ պայթի՜


Հա՜յը սահման չի՜ ճանաչի…

среда, 24 мая 2017 г.

* * * բանաստեղծություն


Տեսնես ի՞նչպես է
Ծաղիկը ծաղիկին կանչում,
Երբ դրսում գարուն է
Ու գարունն այդ Գարո՜ւն
Սե՜ր է աղերսում…

Ցողո՞ւնն է թեքում,
Գլո՞ւխը կախում,
Թե՞ թերթերն իր վառ
Իրար հավաքում -
Կանացի նեղացկոտ շուրթերի նմա՜ն
Փքվո՜ւմ է, լացո՜ւմ…

… Ուղարկո՜ւմ է տաք
համբույրները իր
Թիթեռնիկներին միջնորդ դարձրած,
Խնամախո՜ս է կարգում
ժիր մեղուներին

Ու սպասո՜ւմ - գրկում Արևը սեղմած…


Ս.Ումառ-Հարությունյան

вторник, 23 мая 2017 г.

Ո՛չ ե՜ս, Ո՛չ էլ դո՜ւ…

Ո՛չ ե՜ս գիտեմ,
Ո՛չ էլ դո՜ւ…

Մի պահ թվաց Սերն անցնո՜ւմ է,
Վատ հուշի պես
մոռացվո՜ւմ,
Թվաց լույսը մահանո՜ւմ է
Ու փոշու հետ խառնվում:

Ի՞նչ տխուր է օրը դարձել՝
Գիշե՜ր, աստղե՜ր ու
Լուսի՜ն,
Կարծես մի մե՜ծ ցավի հասել
Ու…լռո՜ւմ ենք միասին:

Թվո՜ւմ է թե վերջացել են
Խոսքերն իրար ասելու,
Ու բառերը շարա՜ն-շարա՜ն
Խցանվե՜լ են 
Սիրտ սնուցող երակում:

Արի՜ խոսենք մե՛կ այլ լեզվով,
Բայց չլռե՜նք սրտի պես,
Կամ, լա՜ց լինենք ծիծաղելով,
Ո՛չ դո՜ւ տխրես,
Ո՛չ էլ ե՛ս…

Քունն ալարկո՜տ ու ծուլորեն
Հաստատո՛ւմ է մոռացում,
Սակա՜յն,

Ո՛չ ես խոսել գիտեմ,
Ո՛չ էլ խոսել գիտես դու:




понедельник, 22 мая 2017 г.

Հավատալը հե՜շտ է, Սովորելը՝ բարդ,

Հավատալը հե՜շտ է,
Սովորելը՝ բարդ,
Դե մենք բա՜րդ ազգ ենք, ձգտո՜ւմ ենք բարդին
Ու չգիտես ի՞նչու՝
Անիծում բախտին:

Սովորում ենք ամե՜ն ինչին՝
Ցավի՜ն,
Խանդի՜ն,
Տառապանքի՜ն…

Ասեմ նաև սովորո՜ւմ ենք ծակ գրպանին՝
Ա՜յն աստիճան,
Որ երբ մի օր կարկատո՜ւմ ենք- անցքը փակում,
Այդ գրպանում ըստ մեր նախկին սովորության
Բա՜ն չենք դնում:

Սովորում ենք
Ստի՜ն,
Կեղծի՜ն,
Սո՜ւտ կսկիծին,
Ճի՛շտ կսկիծին,
Կոտորածի՜ն,
Արհավիրքի թողած հետքի՜ն

Բե՜ռին՝
Չափից ավել բարձած մեջքին…

Սովորո՜ւմ ու հեշտությամբ հավատո՜ւմ ենք
Ստախոսին ու
Տականքի՛ն,
Պնակալեզ բանսարկուին,
Զրպարտիչին,
Խանակչին բո՜ւթ,  չարախո՜ս ու նենգարկո՛ւ…

Բայց «հասարակ»
Տեղին ասված մի ճիշտ խոսքի՜ն
Հավատա՜լ ենք  … դժվարանում:


Ս.Ումառ-Հարությունյան

воскресенье, 21 мая 2017 г.

ՎԵՐՋԱԿԵՏ



Ստացվել է այնպես,
Որ քերականություն է մեր կյանքը դարձել:

Կյանքի շաղկապված էջերն իրարից
Տարանջատելու-զտելու համար
Ստիպված դնում ենք
Կե՜տ…գի՜ծ…ստորակե՜տ:

Ու այդ գծերո՜վ,
Ստորակետներո՜վ
Փորձում ենք ներկան հատել անցյալից-
Դատարկվո՜ւմ ենք
Ու չե՛նք ունենում ո՛չ մի ասելիք…

Ասելիք չունե՜նք,  ունենք լսելի՜ք:

Ուղղակի թախծո՜ւմ ենք,
Ուղղակի տխրո՜ւմ անհարկի,
Ուղղակի լսո՜ւմ ենք,
Ուղղակի խորհո՜ւմ անհոգի:

Ուղղակի արև՜ն է թաքնված լինում,
Ուղղակի ստվե՜րն է լինում մահացած,
Ուղղակի չե՜նք տեսնում է՛ջն այն ակնհայտ,
Որ մի ժամանակ  թիկո՜ւնք էր,
Հենա՜կ…

Ու շեշտեր դրած
Վանգա-թռչունի
Մահաբեր կտցի՜ն,

Ուղղակի սպասո՜ւմ ենք
Մեր վերջակետին…



Ս.Ումառ-Հարությունյան

Քամին


* * *
Կրա՜կ բորբոքող,
Խարույկ հանգցնող մոլագար քամի՜ն -
Մի՛ բուռ էր դարձե՜լ
Ընկե՜լ էր
Գետնին,
Տեսնես գինո՞վ էր
Այդ օրը քամին…

Թի ի՞նչ էր փնտրում՝
Չիմացավ ո՜չ ոք,
Թե ո՞ւմ  էր փնտրում՝
Ո՛չ ոք չիմացավ,

Գուցե՜ միայն ես,
Որ այդ քամու պ՜ես…

Չէ՜, հարբա՜ծ չէր քամին…

Վարսե՜րդ էր խառնել՝
Ի՛նքը խառնվել,
Փե՜շդ էր համբուրել՝

Արբե՜լ էր…արբե՜լ…

Խեղճն  ի՞նչ իմանար, որ վաղո՜ւց եմ ես
Հաշիշն այդ փորձել:

Ինձ ոչ ոք  չասաց հարբա՜ծ կամ արբած,
Քամին էր միայն, որ ինձ հասկացավ.

- Սիրահարվա՜ծ է, - սուլե՜ց
Հեռացավ:


Ս.Ումառ-Հարությունյան

Խոստավանությո՞ւն

* * *
Թե որ պա՛հ գա, երբ հասկանա՜մ,
Որ ինձ արդեն
Չե՜ս սիրում,

Չե՜մ նեղանա, հավատա՜:

Թող Աշխա՜րհը նեղանա՝
Դառնա փոքրիկ մի բռունցք -
Որտեղ ո՛չ ինձ ու ո՛չ էլ քեզ
Տե՛ղ չի լինի շնչելու…

Ու Աշխարհը հևասպա՜ռ,
Ու աշխարհը շնչակտո՜ւր,
Թող մտածի՜,
Թե առանց Սե՜ր
Էլ ի՞նչպես է ապրելու…


Ս.Ումառ-Հարությունյան

… առ Երկնային ուժի



Մի կյանքը շա՜տ էր -  քեզ հասկանալու,
Որ սխալվե՜լ եմ ու սխալվե՜լ անդարձ,

Հազա՜ր ու մի հարց ունեմ քեզ տալո՛ւ,
Որոնց պատասխան
Չկա՛ անկասկած:

*
Ճանապարհներին  ցավե՜ր եմ տեսել,
Մոխրացած սերե՜ր,
Դա՜վ ու խարդավանք,

Միլիո՜ն ու միլիո՜ն ձեռքեր եմ տեսել -
Դեպի քեզ պարզած…

Պղինձ - դեմքե՜ր եմ տեսել -
Որդի կորցրած կանանց աչքերում,

Պողպատյա ամուր նյարդե՜ր եմ տեսել-
Դստերը թաղող
Հայրական ձեռքում…

Մահացող մարդու շուրթե՜ր եմ տեսել
Դողացո՜ղ ու ծե՜ր…

Կյանքից հեռացած մանո՛ւկ եմ տեսել,
Որ պետք է ապրե՜ր ու…ապրե՜ր…

Տեսել եմ ինչպես էր տանջվում մայր-Գա՜յլը
Թակարդն ընկած իր ձագուկի կողքին,

… Քեզ համար որդի՜դ է ամենաթանկը,
Ու թակա՜րդն ընկած մարդկային հոգին…

Ինձ համար թա՜նկ են
Մա՜յրս, Դո՜ւստրս, Որդի՜ս,
Պատի՜վս անկասկած…

Ուրեմն ասա ի՞նչու է կյանքը
Այսքան անկատա՜ր-անարդար…

*
Մե՜կն է պատասխանը գազան Աշխարհի՝
« Չվիճե՛լ  Մտքի՜, Հոգո՜ւ,  Խղճի՜ հետ,
Փա՜ռք տալ առեղծված ուժին երկնային,
Որ ինչ որ եղե՜լ է՝
Քե՛զ հետ չի եղել …»


среда, 17 мая 2017 г.

ՄԵՐ ՄԱՅՐԵ՜ՐԸ



Լույսը բացվո՜ւմ է՝ ցանելով ոսկի,
Արևն իր կո՜ւրծքն է բացում
Հյուրընկալ,
… Ո՞ւմ է հարկավոր լո՜ւյսն Արեգակի
Երբ արթնանո՜ւմ ես
Ու …Մա՜յրդ չկա…

Երբ գի՜րկը չկա,  այն ինքնամոռաց,
Որ քեզ սեղմելով
Պե՜տք է տաքացնի,
… Հատակի վրա քսքստացնելո՜վ
Հողաթափերի ձայ՜նը  էլ  չկա՛,
Որ քեզ արթնացնի…

Մայրական քնքուշ այն Ձե՜ռքը չկա՜,
Որ դողացնելով
Քեզ սո՜ւրճ հասցնի,
Մայրական քաղցր այն Ձա՜յնը չկա.
- Հոգնա՞ծ ես, որդիս.
Որ քեզ հարցնի:

Հույսով կերակրո՜ղ, լույսով համբուրո՜ղ
Քո ցավից անվե՜րջ,
Անվե՜րջ  տառապող-
Չկա մայրական Սի՜րտը թանկագին,

… Իսկ Արեգակը ստինքերն իր բացե՜լ՝
Փռվել է Մորդ
Դատա՜րկ սնարին…

Ո՞ւմ է հարկավոր լո՜ւյսն Արեգակի
Երբ լույսով այդ փնտրո՜ւմ
Չե՜ս գտնում Մորդ…
Երբ գիտե՜ս, որ իրոք դաժա՜ն է լինում -
Առանց Մոր անցնող
Հերթական օրդ…


Ս.Ումառ-Հարությունյան

ԲԱՐԻ ԱՐԵՎ



Կգա՞ մի օր, որ դու ըզգա՜ս -
Աչքդ բացե՜ս,  հասկանա՜ս,
Որ լուսաբա՛ցն այդքա՜ն սպասված-
Լուսաբա՛ց չէ,
Այլ՝ օր բացված…
Որ երկինքը՝ օտար հողի՜
Դա երկինք չէ՜-
Դա հատակն է տիեզերքի,

Ծառը՝ ծաղկած օտար հողո՜ւմ
Մի լերդուկ է քո կոկորդում,
Ծլվլոցը
ծառի վրա նստած ծտի՝
Արձագանքն է կեղծի՜, ստի՜…

Որ այն երգը՝ գիշեր-գույնի մարդու շրթին
Ոչ թե երգ է այլ  խաբկա՜նք է,
Չէ՜, սխալվեցի-
Աշխատա՜նք է…

Օտար հողում օրը բացված
Մի թատրո՜ն է վատ խաղացված,
… Դիմակների շքահանդե՜ս,
Ռոբոտների
Հոգիների ներկայացո՜ւմ՝
Անշո՜ւք, անտե՜ս…
Որ թվում են բարեհամբույր ու բարետես:

*
Լա՞վ չէ արդյոք տանդ լինես…
Ու ճաք տված  քո պատերի ճա՜քը փակես,
Կարողանաս բառարանից
«Ո՜րբ»  կամ «Անտե՜ր»
Բա՜ռը ջնջես…

Չտառապե՜ս,
Հասկանալու ա՜յն ժպիտը
Օտար շուրթի՜,
Որը երբեք լույս չի՛ սփռել
Ո՛չ անփայրի՜ն  ո՛չ էլ մթին:

Չշփոթվե՜ս,
Քո հայկական «Բարև՜» բառից՝
Քանզի «Բարի՜ Արև»  հապավումն է
Ծնված լեզվի ջերմությունից-
Այնքա՜ն հարազատ,
Այնքա՜ն հարգալից…

Այնժամ կզգա՜ս, երբ որ մի օր
Աչքդ բացե՜ս ու հասկանաս,
Որ լուսաբացն այդքա՜ն սպասված
Օր չէ բացվա՛ծ,
Այլ՝ Լուսաբա՜ց…

Բարի՜ Արև է -
Բարև՜ է, Բարև՜


Ս.Ումառ- Հարությունյան

воскресенье, 14 мая 2017 г.

ՍԻՐԵԼԻ՜Ս



Հուզվե՜լ ես, գիտե՜մ,
Նեղացել կյանքից-
Ինչ է թե կյա՜նքը մի քիչ բարկացավ,
Քեզ բաժին հանեց իր հարվածներից
Ու քեզ թվաց թե լքե՜ց, հեռացավ:

Պատկերացնում ես թե ի՞նչ կլինի,
Երբ հետագայում  կյանքը ակամա
Ոտքի տակ գցի քեզ, այնպե՜ս
Տրորի…
Ինչպես որ սի՜րտս է տրորվել հիմա...

… Կյանքը մոռացկո՜տ է,
Իսկ դու՝ անմոռա՜ց,
… Դու ներե՜լ գիտես,
Կյանքը՝ չգիտի՜,
… Կյանքը քարի՛ց է, բի՛րտ է ու դաժան,
Իսկ դու կենդանի սիրտ ու արյունից…

… Կյանքը կո՜ւյր է՝ կույր է մի աչքից,
Բախտավորներին ատո՛ւմ է  հոգով,
… Սիրում է, որ գո՜հ են մնում իրենից,
Ու հմայվո՜ւմ են
Միա՜յն  իրենով:

Այնպես որ սիրելի՜ս
Բանի տեղ մի՜ դիր -
Քո կյանքը ե՛ս եմ, գուցե՜ հավիտյան,
Իսկ դու հուզվե՜լ ես,
Նեղացել կյանքից՝
Ինչ է թե կյանքը մի՜  քիչ  բարկացավ…

Ս.Ումառ- Հարությունյան


суббота, 13 мая 2017 г.

,,,մեր տասնո՜ւթ տարին



Հիշո՞ւմ եք արդյոք օրերը  գարնան,
Երբ երազում էինք
Երազի մասին…
Ա՜խ, ո՞ւր էր թե կյանքը ետ դառնար՝
Մեզ վերադարձներ
Մեր տասնո՜ւթ տարին:

*
Հիմա մեծացե՜լ ենք,

Ինքներս խաբո՜ւմ, համոզում ենք մեզ
Թե հասունացե՜լ ենք,
Բայց իրականում մենք ծերացել ենք-
Ծերացե՜լ -
Նմանվել այն հասած պտղին,
Որն ամուր կառչած  մնում է ճյուղին…


Դարձե՜լ ենք համա՛ռ
Ա՜յն աստճանի, որ չե՛նք ցանկանում
Կուլ գնալ հողին:

*
Հիմա օրերը դարձել են տաղտո՜ւկ
Կոբալտե-արծաթ
մենակության մեջ,
Թախիծն ու կասկածն են մեր դուռը թակում
Հմուտ ու խարդախ վաճառողի պես:

Փորձեր են անում վաճառելու ա՜յն
Ի՜նչը որ կյանքում
Ո՛չ վաճառվել է և ո՛չ էլ գնվել,
… Իսկ մենք հիշում ենք օրերը գարնան,
Երբ տասնո՜ւթն էինք դեռ նոր բոլորել…

*
Այո՜,  մեծացե՜լ ենք,
Այո՜,  ծերացե՜լ,
Հասունացե՜լ ենք   նաև կորացե՜լ…

Եվ ամենացավո՜տը՝

Այո՜, մաշվե՜լ ենք,
Մաշվե՜լ -  հնացե՜լ…


Ս.Ումառ-Հարությունյան

четверг, 11 мая 2017 г.

…անավարտ տողեր



Ես դո՛ւրս եմ գալիս ճշտի կապանքից,
Որտեղ թաղված է մի ամբո՜ղջ
Անցյալ,
…Նայո՜ւմ եմ անտեր մի հողաթմբի,
Որ երազել է շիրմաքար դառնալ…

Մի ցուցանակ է (ո՛չ տապանագիր)
Անձրևն ու ժա՜նգը կերե՜լ են նրան,
Մի կերպ կարդացվում է.
« այսինչյա՜ն … այսի՜նչ »
Սի՜րտս ցավում է՝ տեսնես ո՞վ է նա:

Ալեկոծվո՛ւմ է տագնապն իմ սրտում.
Չէ՞ որ Կի՜ն է եղել, Դո՜ւստր, Քո՜ւյր
Կամ Մա՜յր…
… Արձանի նման քարանում եմ լուռ
Ու կանգնած մնում որպես մահարձան:

Թե ո՞ւր են խոհերս ձգո՜ւմ, չգիտե՜մ՝
Համահունչ կառչած ներկա օրերիս,
Օրերիս «դա՜ռը»  ի՞նչպես եմ շնչում -
Երանի տալով հեռո՜ւ
Անցյալիս…

Կյանքն արդեն մեկ ա՜յլ Կյա՛նք է ինձ հուշում,
Որ ո՛չ անցյալ կա,  ո՛չ էլ ապագա,
Կյանքը ներկա՜ն է,
Վկան՝ հողաթումբը…
և մեկ էլ գրված տողերն անավարտ…


Ս.Ումառ-Հարությունյան

Մեր պապերը



Մի հի՜ն խորհուրդ է եկել հասել մեզ
Դեռ մեր պապերից,
Քարի մեջ արյո՜ւն կա
Զգուշացի՛ր քարից:

Քարով խփո՛ւմ են, գլո՜ւխդ ջարդում-
Արյո՜ւն է գալիս,
Քարի՞ց,  թե՞ գլխից…
Ւհարկե՛ գլխից:

Ու դուրս է գալիս որ - մեր պապերն ահել
Դեռ է՜ն գլխի՞ց են չարաչար սխալվել:

.. Իսկ երբ նույն քարով զարկո՛ւմ են սրտին՝
Քարացա՜ծ սրտին,
Արյուն որտեղի՞ց՝
Իհարկե՜ քարից,

Թե չէ քար սրտում արյուն որտեղի՞ց:

Ահա թե ի՞նչ են պապերն մեր ահել
Դեռ էն գլխից ավանդել.
« Քարի մեջ արյո՜ւն կա…
Արյան մեջ կա Սե՜ր,
Ու երբ քարանում է սերն այդ՝
Դառնո՜ւմ է մի
Բե՜ռ…»

Ակամա հիշում ես
Թազբեհը ձեռքին քո բարի պապին,
Որ կրկնում էր.
- Քարի մեջ արյո՜ւն կա,
Բալե՜ս,  զգույշ եղիր, …

Ս.Ումառ-Հարությունյան



Չէ՜, չե՛մ կարող… Չէ՜, չի՛ ստացվում…




Նո՞ւյնն  է արդյոք
«Սիրո՜ւմ եմ քեզ»  և
« Չէ՜, չե՛մ կարող չսիրել քեզ»:

Չէ՜, նո՜ւյնը չէ:
Շա՜տ է տարբեր,

Շա՜տ է հեռու, շա՜տ է մոտիկ,
Շա՜տ է փոքրիկ ու շա՜տ է մեծ -
Տարբերությունն այն ահռելի՜
Ու բովանդա՜կ,
… Որ տանջում է մի հարցական՝
Նո՞ւյնն  է արդյոք
« Սիրո՜ւմ եմ քեզ»
Եվ
«Չէ՜, չե՛մ կարող չսիրել քեզ»:

*
Աչքը ընկած
Այն մի հատիկ թարթիչի պե՜ս,
Որ ստիպում է
Քեզ անընդհատ աչքդ թարթե՜լ,
Արցունքոտե՜լ…

- Չէ՜, չի՛ ստացվում չհիշել քեզ:

*
Սի՛րտ սողոսկած
Այն սև խանդի ձեռքերի մեջ՝
Ուր ճմլվո՜ւմ, տրորվո՜ւմ է
Սրտիդ նե՜րսը՝
Հնձանն ընկած խաղողի պես…

- Չէ՜, չի՛ ստացվում չխանդել քեզ:

*
Երբ ծալո՜ւմ ես,
Երբ կոտրո՛ւմ ես քո անցյալի
Մե՜ջքը բարակ ու մնո՛ւմ ես
Մենա՜կ-դատարկ
Ներկայիդ հետ  առերես…

- Չէ՜, չի՛ ստացվում իմ ապրելը առանց քեզ:

*
Ու թվում է թե աշխարհի ո՜ղջ հոգոցը-
Ամփոփվելով շուրթի՛դ վրա,
Բառերիդ մե՜ջ,
Բղավո՜ւմ ես ո՛չ  թե «Գիտե՞ս, սիրո՜ւմ եմ քեզ»
Այլ միմիա՜յն.

- Չէ՜, չի՛  ստացվում չսիրել քեզ…

Ս.Ումառ-Հարությունյան






Իմ բալենին



Երեկոն կոպի՛տ էր,
Կոպի՜տ, վայրենի՜…
Ծաղկած բալենու ծաղիկները
Պոկե՜ց ու թափեց գետնին,

Սիրուհի-ծառս մեկեն մերկացա՜վ,
Աչքերն ամոթից կախե՜ց ու
Ժպտա՜ց հողին:

Գիշերը կոպի՛տ էր,
Կոպի՜տ ու սարսուռ-
Փաթաթվեց հույսերը կորցրած ծառին…

Սիրուհի-ծառս վախից դողդողա՜ց-
Անուժ հանձնվեց
Գիշերվա  դողին:

Առավոտն ալարկո՜տ
Մի՜ կերպ ազատվեց աչքերն իր ծածկող
Թխպոտ մի ամպից…
Ուշացա՜վ մի քիչ,

Հողին ցիրուցան ծաղիկների մեջ՝

Սիրուհի-ծառս  գինդերը հանե՜լ -
Ժպտո՜ւմ էր նորից…

*
Ախ,  ի՞նչ դժվար է ժպտալն
Հե՜նց այնպես,
Երբ սրտում գարունն
արդե՜ն մահանում է,

Ամառն էլ ոտքը կարծես կա՜խ գցել
Ու չի պատրաստվում
քեզ ուրախացնել:

… Մնո՜ւմ է մի հատված՝
Գարնան անձրևնե՜րը,
Որ մերկացնո՛ւմ են ծաղկած ծառերին-
Ասես հույսերդ
Հա՜տ-հատ պոկվելով
Ինքնակամ կո՛ւլ են գնում մայր հողին:

Հենց այնպես ժպտալը դարձել է դժվա՜ր,
Երբ լո՜ւյսդ բարի անձրև՛ն է տանում,
Եվ ի՞նչ է մնում՝
Լա՜ց լինել միայն,

Իսկ իմ բալենին ժպտո՜ւմ է
Ժպտո՜ւմ…

Ս.Ումառ-Հարությունյան

11.05.17    Երևան

воскресенье, 7 мая 2017 г.

ՊԱՏԳԱՄ ԱՊՐՈՂԱՑ



Ստին երբեք մի՛ ասա «սուտ»,
Մի՛ կատակիր Բախտի հետ,
… Ճիշտ խոսողը այս աշխարհում
Ո՛չ խելք ունի, ո՛չ էլ մեղք:

Կեղտին ասա «անբի՜ծ», «մաքո՜ւր»,
Քեզ կհարգեն ստոր մարդիկ,
… Ճիշտ խոսողին այս աշխարհում
Հազար ամո՜թ, նախատինք:

Աղքատներին ձեռք մի՛ մեկնիր՝
Վա՛րկդ կընկնի շարունակ,
… Գութ ունեցո՛ղն այս աշխարհում
Կտրորվի՜ ոտքի տակ:

Թե երեսի՛դ կհարվածեն՝
Ա՛չքդ դեմ տուր, թո՛ղ հանեն,
… Այս աշխարհում ճիշտ տեսնողին
Խլուրդի տեղ կդնեն:

Խի՜ղճը, պատի՜վն ու հարգա՜նքը
Հանի՛ր շուկա վաճառքի,
Տոնավաճառ այս աշխարհը
Ամե՜ն ինչին կտա գին:

*
Դե՜ ի՞նչ, մեռնե՞նք առանց պատիվ,
Վաճառենք խի՜ղճ  ու հարգանք,
Մենք էլ դառնանք մեծապատի՜վ
Մուրացկաններ խեղկատակ:

Թե որտեղի՞ց այսքա՜ն պոռնիկ
Ցնկե՛ց աշխարհն այս կավատ,
Մահն էլ եկավ այնքա՜ն մոտիկ
Որ թվո՜ւմ է հարազատ…

… Մարդիկ Տիկնի՜կ դարձան սովից,
Դարձան Ստվե՜ր, դարձան  Գո՜ղ,
Ու ինքնագոհ իր արարքից
Ծիծաղում է Կյանքը  գոհ:


Ս.Ումառ-Հարությունյան

четверг, 4 мая 2017 г.

ՄՏՈՐՈւՄ



Երազնե՜րս անդեմ ստվերներ,
Մեկնությունները՝ զավե՜շտ կամ կատակ
… Աչքերս եմ բացում Արեգակի հետ՝
Դատարկությո՜ւն է՝
Դատա՜րկ մի տարածք…

Ու խարխափո՛ւմ եմ դատարկում այդ լո՜ւռ,
Փորձո՛ւմ եմ գտնել ինչ-որ լույսի շո՜ղ,
Ինչ-որ ճանապա՜րհ,
Չգիտե՜մ, գուցե՜
Մեղավոր հոգուս
Փրկության համար:

Հոգիս մեղավո՞ր…
Իսկ այդ երբվան՞ից դարձավ մեղավոր,
Գուցե այն օրի՞ց,
Երբ մարդ-արարածի ստեղծած մկրատով
Կտրեցին պորտալարս
Մորս հետ կապող…

Հայրս բախտավո՜ր,
Մայրս բախտավո՜ր,
Ես աշխարհ եկա հոգով մեղավո՞ր…

Մեղավո՞ր,
Որ չե՞մ հագեցել դեռ կյանքի բույրից,
Սիրո ուռճացած այրող ցավերի՞ց,
Ատելությունի՞ց,
Որով նայում են ինձ վարի՜ց ու վերից….
Քնած աշխարհի դարավոր նինջի՞ց
…և Աստվածների՞ց, որ ո՛չ մի անգամ
Նեցուկ չեղան ինձ…

Եթե այդպե՜ս է, ուրեմն վերցրե՛ք,
Տալի՛ս եմ հոգիս
Մեղավոր ու մեղկ,
Բաժանեք միլիո՜ն-միլիոն մասերի
Ու անարգանքի սյուներին գամեք…

Գուցե թե այնժա՜մ
Ըմբոստ ու համառ հոգիս հասկանա -

Ի՞նքն է խորթ ծնվել աշխարհի համար,
Թե՞ աշխարհն է խորթ դարձել իր համար…


Ս.Ումառ-Հարությունյան

среда, 3 мая 2017 г.

ՄԵ՜ՆՔ…



1.
Մեր Մայրերը՝ բարի՜, հլո՜ւ
Մեր Քույրերը՝ նազելի՜ ու հեզահամբո՜ւյր,
Մեր Դուստրերը՝ մեր սարերի կատարների նման
Մաքո՜ւր…
Մեր այրերը Աստվածատո՜ւր..

…Ու թվում է թե մեր սե՜րը
(Ժամանակի՜ն թե ուշացա՜ծ)
Պետք է լինի նրանց նման
Խո՜ր ու տոկուն -
Արմատներով կառչած լինի
Միայն հողի՜ն,
Միայն հոգո՜ւն…

…Չի՜ հասկացվում, թե ի՞նչու է լինում այնպե՜ս,
Որ մեր սե՜րը հայրենիքին
Այսպես դաժա՜ն տանջո՛ւմ է մեզ…

2.
Գա՜վ ենք բարձրացնում, որ կենա՛ց ասենք՝
Թախի՜ծ ենք ըմպում,

Մեր մտածածը չասելու համար՝
Լեզու չե՜նք կծում,

Հա՜յ ենք
Ու հայի նման ենք սիրում:

Մեր սարերի պես վե՜հ
Մեր գետերի պես գի՜ժ
Մեր արյան պես վարա՜ր
Շա՜տ ենք տարբերվում ցեղերից վայրագ

և…մնացածի՜ց,

Սակայն միշտ ներկա ենք մնում նրանց սեղանին՝
Ա՜յն աղի նման,
Որը, որ համն է փոխում կերածի…
և առանց որի ո՛չ կյանք կա ո՛չ մահ:

Միգուցե շա՜տ է մեր ունեցածը՝
Ա՜ղը,
Ու ստիպված լցնում ենք մեր իսկ վերքերի վրա՜,
Մոռանալով, որ մենք ենք հնարել
Դժոխք (դրախտ) բառը
Բոլորի համար…

3.
Փո՞քր ենք, չգիտե՜մ -
Մեզ մե՜ծ ենք կարծում,
Մե՞ծ ենք՝
Մեր հողում չե՛նք տեղավորվում,

Հայրենիք ունենք- գիրկը դատա՜րկ է,
Գինի՜ ենք քաշում -
Հա՜մը տառապանք է,

Չապրելը զանցա՛նք է,
Ապրելը՝ պատիժ,
Տուժե՜լ ենք,
Տուժո՜ւմ ենք
Հենց «հայի խելք»-ից:

Հա՜յ ենք
Ու մտածում ենք հենց հայի նման…

Հայի նման սիրո՜ւմ ենք,
Հայի նման պահանջո՛ւմ,
Հայի նման վաճառո՜ւմ ենք,
Հայի նման վաճառվո՛ւմ,

Ու…
Զավեշտը նա՛ է միայն,
Որ ո՛չ մի կերպ չե՜նք հասկանում,
Թե ի՞նչու ենք այսքան դաժա՜ն,
Այսքան անխի՜ղճ պատժվում…

4.
Իմ ընթերցո՛ղ…
Թվում է թե
Քո աչքե՞րը պետք է խղճամ,
Որ չկարդա՞ն տողերս,
Լեզո՞ւս կծեմ ու թաքցնե՞մ մտքերս,

Չէ՜,  նման բան չե՛մ անի ես,

… Գուցե միայն ա՜յն ժամանակ,
Երբ հայտնվեմ
օտա՜ր հողում, օտա՜ր մայթում -
Ձեռքս պարզա՜ծ,
Գլխահա՜կ…

6.
Ժայռո՜տ,
Քարո՜տ,
Արյո՛ւն խմած
Իմ պապերի հողին կանգնել,
Սրտիս հետ եմ զրուցում,

Այո՛, Հա՛յ եմ,
Մտածում եմ հային վայել,


Ինձ վրե՛ժն է փրկելու…