Աղբակույտի տերը

Ոտաբոբիկ, անլվա, ցնցոտիներ հագած` նրանք ամեն օր գալիս են աղբանոց` դատարկ շշեր, տոպրակներ, կենցաղային այլ իրեր, քուրջեր, հին, մաշված անվադողեր, փոշոտ ու կեղտոտ բազկաթոռներ, անձրեւանոցներ ու էլի` ինչ ասես հավաքելու: Ոմանք` պղինձ, ալյումին ու երկաթ, որոնց վաճառքից իրենց հանապազօրյա հացի գումարն  են վաստակում:

Շատերը հենց այստեղ էլ ապրում են` ստվարաթղթե արկղերից, հին շորերից ու փտած փայտերից պատրաստված ծածկերի տակ:
Բաժանվել են խմբերի:
Ամեն խումբ ունի իր աղբակույտը, սահմանը, որը, Աստված մի´ արասցե, խախտվի մեկ այլ խմբի կողմից:
Սովորել են գարշահոտությանը:
Երբ օրվա ընթացքում աղբատար մեքենան դատարկում է օրվա հերթական բաժինը, աղբանոցում փնտրտուքներն ընթանում են աշխատանքային ռիթմով, նոր բան գտնելու հույսերը` մեծանում:

* * *
Աղբանոցի քարերից մեկի վրա նստած է մի ծերունի:
Դեմքի կնճիռներն ասես աշխարհի գետերի քարտեզն է:
Հոգին` քրքրված, պատառոտված: Կարծես Շապուհի հրոսակներն են անցել`ճանապարհին ավերելով ինչ պատահի: 
Շորերը նույն վիճակի:
Կողքի աղբակույտն իրենն է:
Շատ պայքարեց հենց ա´յդ աղբակույտի համար (բերված` Աջափնյակ համայնքից), որ աղբանոցի մնացած <բնակիչներն> այդտեղ ոչինչ չփնտրեն:
Քնում է հարևանությամբ գտնվող գերեզմանոցում` մի մեծ, կարմիր տուֆից,  հին, շատ հին տապանաքարի վրա:
Արդեն տասներկուերորդ օրն է, որ ծերուկն էր միայն քրքրում ու չէր թողնում, որ այդ կույտը լրացվի նոր աղբով: 
Նա չէր հավաքում ոչինչ, միայն փնտրում էր:
Ամեն Աստծո օր հերթով հիշում էր Առաքյալներին, օրը` մեկին:
Հիշեց բոլորին, ուղիղ տասներկու… չգտավ, ինչ փնտրում էր:
Ինչ է փնտրում, ոչ ոք չգիտի:
Ծերուկին չեն նեղացնում, ուղղակի մեկ-մեկ նայում են ու անհասկանալի բարձրացնում ուսերը: 
Նեղվում է, թերևս, միայն աղբատար մեքենաների ելք ու մուտքից, անընդհատ օդ բարձրացող փոշուց ու աղբի տարածվող գարշահոտությունից, աղբակույտերը քջջող ու երկինք թռչող ճայերից:
Բայց ծերունին նրանց չի քշում. <Թո´ղ կերակրվեն>:
* * *
Պատերազմից վերադարձավ հաղթածի կարգավիճակով, բայց հյուծված, հիվանդ, ավերակ սրտով:
Բայց ինչո՞ւ ավերակ: Սրտի մոտ` ձախ ծոցագրպանում կնոջ վերջին նամակն էր` իր ներկան և անցյալը կապող միակ բանը:
Դստերը փնտրեց երկար, հետո գտավ քաղաքի մանկատներից մեկում`կիսասոված, առանց մոր խնամքի ոտքի կանգնած, վայրենի հայացքով:
Մեծացրեց: Կրթեց:
Դուստրը`Նունեն, դարձավ բժշկուհի:
Ամուսնացավ նախկին գյուղացի համակուրսեցու հետ:
Բնակվում էին իր տանը:
Կյանքն անիմաստ չէր, որ մոռացվեր:
* * *
- Պա´պ, արթնացի´ր, խռմփացնում ես…
Աչքերը բացեց: Իր Նունեն էր`իմաստն իր կյանքի:
- Հա´,Նո´ւն ջան, երեխային արթնացրի՞ իմ խռմփոցով:
- Չէ´, պա´պ: Կարո՞ղ ես իջնել բակ: Դե, գնա´, քեզ համար զբաղվիր, դոմինո, նարդի… Արտակի ընկերներն են գալու, պաշտոնյա մարդիկ են:Կարող է էլի մի բան ասես անցած անգամվա նման ու..դե, գիտես, էլի, Արտակին դուր չի գալիս: Համ էլ աղբը կթափես:
Դաժանության մի դառը համ անցավ կոկորդով ու սահեց ներքև, այրեց ստամոքսն ու ստիպեց դեմքին այլայլվել:
Արդեն մի քանի անգամ իր տանը հյուրընկալվող` փեսայի ընկերները սովորություն են դարձրել հավաքվելու, քեֆ անելու:
Գործարարներ են, բանակի համար մատակարարում են, համազգեստ, կոշիկ, ալյումինե ափսեներ, դանակ-պատառաքաղ և այլն:
Թե իր` մասնագիտությամբ բժիշկ փեսան ի՞նչ գործ ուներ նրանց հետ, չէր հասկանում:
Չէր հասկանում նաև, թե ինչպե՞ս մի քանի ամսում կիսասոված իր փեսան ավտոմեքենա գնեց, ադամանդե քարով մատանի` Նունեի համար, ամառանոց` ինչ-որ գյուղում:
Չէր հասկացել, թե ինչո՞ւ, երբ սիրտը վատացել էր, ու ստիպված փեսայի մեքենայով էին տանում հիվանդանոց, վերջինս ասել էր, որ ստիպված կլինի նստատեղերի պաստառները  քիմմաքրման տալ:
Չէր հասկացել, թե ինչո՞ւ դստեր կորած մատանին փնտրելիս իր սենյակն էր տակնուվրա արած:
Շատ բան չէր հասկանում…
Իջավ բակ:
Հարևան Արտավազդը խաղում էր թոռան հետ, ավելի ճիշտ` թոռը վազում էր, Արտավազդը`ուրախ գրկում, համբուրում,հ ետո բաց էր թողնում գրկից և նորից, նորից… Ու չէին ձանձրանում ո´չ թոռը, ո´չ պապը:
Ինքն այդպես չէր կարող… Հո թոռանը իր գրկելուց հետո քիմմաքրման չէի՞ն տանելու:
Մոտեցավ աղբարկղերին: <Ի~նչ զզվելի հոտ է>,- մտածեց, թափեց աղբն ու առանց շտապելու վերադարձավ բակ:
Անհոգ հասակակիցները բակում նարդի էին խաղում:
- Հը՞, Շահե´ն, էլի՞ հյուրեր ունի փեսադ, էլի՞ էս բեսեդկայում նստած ես քնելու մինչև կեսգիշեր..
- Ջահել են, Հակո´բ ջան, թո´ղ ազատ զգան իրենց, էլի:
- Վա´յ քո մարդ ասողի…
Դե, ի՞նչ ձայն հաներ: Նստեց:
Երբ բակից հեռացավ հյուրերի մեքենաներից վերջինը, ծերունին կիսաքուն աչքերով դանդաղ շարժվեց տուն:
Տուն: Լավ է հնչում:
Դուռը կիսաբաց էր:
Ներսից ձայներ էին լսվում…
- Հորդ համար ընկերներս մի լավ սենյակ են գտել Նուբարաշենի ծերանոցում, որ մենակ չլինի ու ուրախ անցնի օրը, Նո´ւն ջան…

* * *
Հասան Նուբարաշեն:
Ինքն էր,Նունեն ու մի ճամպրուկ:
Ընդունեցին լավ, սենյակն էլ երկտեղանոց էր, հարևանը` խուլ ու համր մի ծերուկ:
-Լավ սենյակ է, չէ՞, պա´պ: Օրդ կանցնի հաճելի: Երբ ցանականս, կզանգես, կգանք քեզ տեսնելու: Ճամպրուկում մաքուր շորեր են ու սպիտակեղեն: Ի՞նչ ես ման գալիս, պա´պ.
Ծերունին անհանգիստ քրքրում էր ճամպրուկը.
-Ո՞ւր է….
-Ի՞նչը, պա´պ: Շորերդ լվացել եմ,գրպաններում էլ ինչ զիբիլ-միբիլ կար, թափել եմ:
Ծերունին անօգնական ընկավ մահճակալին:
Երեկոյան իմացավ, թե որտեղ են թափում աղբը:
Աղբանոցում էլ իմացավ Աջափնյակից եկող աղբատար մեքենայի համարը:
* * *
Աղբանոցի քարերից մեկի վրա նստած է մի ծերունի:
Ամեն աստծո օր հերթով հիշում էր Առաքյալներին, օրը` մեկին:
Հիշեց բոլորին`ուղիղ տասներկու…
Տասներկու օր:
Տասներկու Առաքյալ:
Նրա պղինձ դեմքը ոչինչ չէր ասում հոգու մասին:
Հանկարծ ծերունին հիշեց, որ Տասներկուսից բացի առաքյալ է անվանվում նաև Պողոսը, որը հայտնի է որպես 13-րդ առաքյալ:
- Փա~ռքդ շատ, սո´ւրբ Պողոս,- դողդոջ շուրթերով մրմնջաց ծերունին ու նորից մոտեցավ աղբակույտին`իր աղբակույտին, ու նորից սկսվեց դեռ 12 օր առաջ սկսված փնտրտուքը :
Ի՞նչ է փնտրում, ոչ ոք չգիտի:
Մի 10-12 տարեկան կիսամերկ տղա`աղբանոցի բնակիչներից, ակնալիքով նայում է ծերունուն. մի՞գուցե այս անգամ կթողնի մոտենալ աղբակույտին:
Հանկարծ կարծես ծերունու մարմնով դող անցավ, թպրտաց մարմինը: Կռացավ:
Կիսամերկ փոքրիկի աչքերն էլ տագնապեցին. <Տեսնես ի՞նչ գտավ>:
Ծերունին աղբակույտից բարձրացրեց մի խունացած կապույտ գույնի ծրար: Դողացող մատներով բացեց ու հանեց տարիների ընթացքում առավել խունացած մի նկար:
Համբուրեց, դրեց կրծքին ու անկարող դարձավ զսպելու այտերն ու վաղուց չսափրված դեմքը թրջող արցունքները:
Նկարում Աշխենն էր` կինը` գրկած նորածին Նունեին:
- Մո´տ արի, տղա´ս,- արցունքների միջից ասաց ծերունին:
Այս աղբակույտը քոնն է, այսօրվանից դու ես տերը:
Փոքրիկն ուրախությունից թռչկոտեց ու վազեց բոլորին զգուշացնելու:
* * *
Ծերունին դանդաղ հեռացավ`ծրարը դրած ձախ ծոցագրպանում:
Երբ մոտեցավ այն տապանաքարին, որի վրա արդեն 12 գիշեր էր անցկացրել ու չէր կարդացել, թե ով է հանգուցյալը, մտքով անցավ անպայման կարդալ ննջեցյալի անունը.
<Աստ հանգչի
Օրիօրդաց տան հօւանաւօր
Պօղօս Սիմօնի Գեղամեան
1824-1901 թ.թ.>:
Մութն ընկնում էր: Ծերունին մեկնվեց տապանաքարին :

 <Մեռնե´մ Զորությանդ>,-  շշնջաց, ծրարը սեղմեց կրծքին, փակեց աչքերը:
Նա չգիտեր, որ երկու օր հետո կգտնեն իր դին, մորուքի մեջ խճճված մեղվին կքշեն, սառած մատների արանքից կհանեն ծրարը, կնայեն նկարին, կկարդան նամակը, վերջին տողում անվարժ ձեռագրով գրված `
<Կգտնես Նունիկին, չթողնես կորչի կյանքում Քո Աշխեն 18.10…թ>, ու
…կթաղեն ծերունուն:
Կթաղեն առանց լացի: Առանց լացի, քանի որ ծերունին իրեն հասնող բաժին լացը վաղուց լաց էր եղել:

Վերջաբանի փոխարեն
Բոլոր մարդիկ Բախտ են որոնում, իսկ Բախտը` արքաներին…

Ս.Ումառ