Կարմիր ընկուզենին

<Աջ ոտքը գցել է ձախին, շրջազգեստը հետ է քաշվել, չի էլ փորձում ուղղել, ոտքի թաթով խաղում է կիսադուրս կոշիկի հետ, ճակատին ընկնող մազափունջը  գլխի վարժ շարժումով հետ է գցում:

Հաճախ է ձեռքը տանում մազերին:

Պարբերաբար շոյում  է ականջի բլթակը… բան չեմ հասկանում:

Հարյուր տարի էլ ապրեմ, չեմ  հասկանա կանանց:

Եթե այդ սեր կոչվածից հանես  Ինքնասիրությունը, տեսնես տակն ի՞նչ կմնա:

Կինն իր ձևով է սիրում, տղամարդը` իր, այսինքն տարբեր են սերերը, էլ ի՞նչ փոխադարձ սեր…բան չեմ հասկանում>:

<Աստվա´ծ իմ, ի՞նչ անհասկացող են այս տղամարդիկ, մի՞թե այդքան դժվար է կռահել, թե ի՞նչ կա կնոջ մտքում, ի՞նչ է մտածում, ի՞նչ է ուզում, ի՞նչ խառնվածք ունի, կրքո՞տ է, թե՞ ոչ….տեսնես կհասկանա՞ արդյոք:

Ինձ բավական է ընդամենը վեց վայրկյան, որ հասկանամ տղամարդն ինձ դո՞ւր է գալիս, թե՞ ոչ:

<Սիրի´ր մերձավորիդ, ինչպես ինքդ քեզ> – Տիրոջ որդին խոսել է Նրա´ անունով, իսկ ես  սիրում եմ նրան իմ անձից շատ …>

* * *

Ձյուն է գալիս: Սիրում եմ, երբ ձյուն է գալիս, բայց, երբ ճանապարհներն էլ մաքուր են:

Պատուհանից նայում եմ մեքենայիս վրա նստող փափուկ ձյանը:

Ամեն առավոտ, երբ իջնում եմ բակ՝  մեքենան ձյունից մաքրելու` միշտ նայում եմ, թե երեխաներն ինչպես են մատներով մեքենայիս վրա գրում, նկարում…

Ինչեր  ասես, որ չեն նկարում` է´լ սիրտ, է´լ տառեր, սլաքներ…

Առավոտյան կկարդամ:

Հեռախոսի զանգը կտրեց միտքը:

- Արայի´կ ջան, ի՞նչ ես անում,  պառկե՞լ ես, դրսում ցուրտ է, չիջնե´ս բակ: Մի բան կերե՞լ ես:

Ա~խր, ինչու՞ չես ամուսնանում, քանի~ անգամ ասեմ…

- Լա~վ էլի, մա´մ, էլի սկսվեց: Լա´վ,  մա´մ ջան, պառկում եմ քնեմ, հոգնած եմ, մա՞մ:

Անջատվեց: Տեսնես` հո վատ չէ՞: Էլի սիրտը չլինի՞: Լա´վ, ես կզանգեմ:

- Ալո~:

- Տի´կ, դո՞ւ ես, վերջապե~ս, գիտե՞ս ինչքան եմ սպասել: Կներես,  ես ճիշտ չէի, Տի´կ ջան:

Արդեն քանի~ օր է անընդհատ նայում եմ հեռախոսին: Դու գիտե՞ս, ինչքա~ն եմ քեզ սիրում, հեռախոսով չեն ասում նման բաներ, այն էլ առաջին անգամ, բայց ես է´լ  չեմ կարող…համոզված էի, որ ծննդյանս օրը կհիշես: Հիշում ես չէ՞, վաղն է:

-  Բայց ես Տիկը չեմ….

-  Լա´վ, էլի սկսեցի՞ր, իմ այս համարն էլ չի գործելու, գրի´ր  նորը ….

Ճիշտ է, մենք չենք հանդիպել, միայն համակարգչով ենք շփվել,  բայց այնքա~ն հարազատ ես դարձել, հետո ի՞նչ, որ հիվանդացա, մոտ մեկ ամիս է տանջում  ես, ո´չ համակարգչով  նամակներիս ես պատասխանում, ո´չ զանգերիս: Խնդրում եմ, է´լ այդպես չանես, լա՞վ:

- Չէ, չե´մ անի,- ակամա դուրս եկավ բերանիցս,  ու չգիտես ինչու, գրեցի համարը:

-  Քեզ տեսնելու հույսն ինձ ապաքինեց, դու իմ բարի կախարդն ես:

Մտնե՞լ դերի մեջ, թե՞ ոչ: Մայրս էլ երևի հիմա զանգում է:

- Բայց, գիտե՞ս, մի բան ասեմ, չնեղանաս, լա՞վ, ես անունս սխալ եմ ասել, ես Արայիկն եմ, կներես, հա՞, - ինչպե՞ս իմանամ անունը, չեմ պատկերացնում,- դու քոնը ճիշտ ես ասել, չէ՞:

- Այո´` Հերմինե, ես երբեք չեմ խաբում:

- Այնքան վրա տվեցիր…

- Իսկ եթե վաղն ինքդ անձամբ գա՞ս: Հրավիրում եմ: Միևնույն է` վաղ, թե ուշ հանդիպելու ենք, չէ՞: Հասցես էլ գրի´ր …

<Վաղուց է` չեմ կարողանում անտարբեր նայել նրան: Ամեն անգամ նրան տեսնելիս ահագնացող զարկերից մի տեսակ տագնապում է սիրտս, զգում եմ արյան ակնթարթային հոսքը մարմնովս մեկ, այտերս շիկնում են, ոտքերս դողում, ինչ-որ հաճելի զգացողություն գրկում է կոնքերս, ու ես ...կորցնում եմ ժամանակի  ու պահի զգացողությունը,....   կորցնում եմ ինձ:

Դեռ լավ է, որ կողքի բաժնից է, այլ ոչ թե մեր: Ամեն օր նայել այդ ցանկալի ու անհասանելի…

Բոլոր, բոլոր տղամարդիկ էլ բութ կացիններ են…չէ,~ նա այդպիսին չէ, ուղղակի մի քիչ կույր

է, չի տեսնում ակնհայտը, տեսնես կգա՞ վաղը>:

* * *

- Ալո~, մա՞մ, անջատվեց: Չէ, ի՞նչ ես ասում, քեզ էի զանգում: Ո՞ւմ հետ, այ մա´մ ջան, բան ու գործ չունե՞մ: Լա´վ, մա´մ ջան, բարի գիշեր: Հա, մոռացա, մա´մ, կնոջ ծննդյան օրն ի՞նչ կարելի է նվիրել, որ հարմար լինի: Է~, էլի սկսեցի՞ր, ի՞նչ աղջիկ, մեր բաժնից է, հա էլի~, դե, մոտ իմ տարիքի: Լա´վ, լա´վ, հասկացա, բարի գիշեր:

* * *

Ձյունը ծածկել է մեքենաս:

Մաքրում եմ ու նայում երեխաների <ստեղծագործություններին>:

Դիմապակու ձյան վրա մատով գրված է <Դմբո>: Սա արդեն երեխայի արած չէ, ձեռքերը չէին  հասնի: Նայում եմ շուրջս: Ձյան վրա կանացի` փոքր համարի կոշիկների հետքեր են: Միայն կինը կարող է նման հիմարություն անել:

Մայրս էլ բան մոգոնե~ց:  Ի՞նչ նկար նվիրեմ, որտեղի՞ց: Վերնիսաժն էլ միայն շաբաթ ու կիրակի օրերին է աշխատում:

Կարծես դիտմամբ հիշեցնում է նախկին նկարչուհի կնոջս: Ինչպես էի զզվել ամեն ինչից:

< - Ինչո՞ւ ես անընդհատ դեմքեր նկարում`ծուռ-մուռ, նայել չի լինում, ես բնություն եմ սիրում:

   - Դու ոչինչ արվեստից չես հասկանում: Բա ի՞նչ նկարեմ, քե՞զ:

   - Ինչպե՞ս եմ ատում ես քո նկարները, յուղաներկի հոտն ու թափթփված տունը,

քո այդ` միշտ բերաններից գինու հոտ եկող արվեստասեր ընկերներին: Վերջին անգամ եմ զգուշացնում: Դրանց էլ տուն չբերես, երբ տանը չեմ, հասկացա՞ր:

    - Նրանք տղամա´րդ են, քո նման փալա´ս չեն…

Ապտակը շպրտեց կնոջը դեպի պատի տակի շուռ տված կտավը: Քթից արյուն էր գալիս: Կինը կանգնեց, մոտեցավ կտավին, բարձրացրեց, որ հարվածի, բայց տղամարդը խլեց ձեռքից ու մի շարժումով նկարը շպրտեց պահարանի գլխին:

Երկու ժամ հետո եկավ կնոջ ընկերներից մեկը: Հավաքելով կնոջ իրերը` գնացին>:

Հիշեցի: Այդ նկարը չէին կարող տանել:

Մեքենայի մաքրելը  թողեցի կիսատ ու բարձրացա տուն:

 Նկարն իր տեղում էր` պահարանի գլխին` չորս ամսվա փոշով ծածկված :

Իջեցրեցի:

Նկարում բնության մի տեսարան էր:

Կանաչ, ընդարձակ բացատում մի կարմիր ընկուզենի է` այնքան գեղեցիկ, այնքան բնական, որ քիչ է մնում գրկեմ ճյուղերը:

Ընկուզենուն հենված-նստած եմ ես:

Վերջալույսի բոսորագույն շողը ընկել է դեմքիս, կարկատած ծնկներիս և կողքիս դրած կավե թաց կուլային…Ասես կուլայից նոր եմ կաթ խմել, որովհետև կաթիլը հասել է կուլայի կեսը և ծորում է ցած…

Անկախ ինձնից ձեռքս տարա տաբատիս այն տեղերին, որտեղ նկարում կարկատաներն են:

Ոտքերիս մոտ կիսապառկած, որոճող մի պոզավոր այծ է:

Կաթի մի կաթիլ կա նաև ներքևի շրթունքիս  աջ անկյունում:

Չեմ հասկանում` նկարում ժպտո՞ւմ եմ, թե՞ քմծիծաղում:

Նկարի տակ սև յուղաներկով, շեղատառ գրված է <ալիսա>:

Անունը կարդալուց հետո սթափվեցի:

Հենց սա´ էլ կտանեմ: Չե´մ ուզում իմ տանը լինի, սա´  է  իմ բոլոր դժբախտությունների պատճառը:

* * *

Դուռը մուգ շագանակագույն է` սև նախշերով:

Ականջս մոտեցրի, ձայն չկա: Միգուցե դեռ հյուրերը չե՞ն եկել: Հարմա՞ր է արդյոք:

Ի´նչ լինում է, թո´ղ լինի:

Զանգ:

Դռան մեջ երևաց…. երևի տանտիրուհին:

- Հերմի՞ն:

- Ի՞նչ ես կանգնել, նե´րս արի:

- Սա ի՞նչ կատակ է, դո՞ւ…

- Համարիր,  ինչպես կցանկանաս: Ես քեզ հետո կբացատրեմ:

- Հիմա կգան մեր աշխատակիցներից: Ես ի՞նչ եմ ասելու, որ առանց իրենց…

- Ոչ ոք էլ չի գա: Դա իմ նվե՞րն է, - ձեռքով ցույց է տալիս թևիս տակ դրած, փաթեթավորված կտավը:

- Հա, կներե´ս, վերցրու´, շնորհավորում եմ:

Արագ-արագ կտավն ազատվեց փաթեթաթղթից:

Չեմ հասկանում, թե ինչու տխրեց` նայելով նկարին:

Հետո նկարը դրեց պատի տակ, հեռացավ, նստեց հատակի գորգին  ու մեկ անգամ էլ նայելով նկարին` ափերով բռնեց դեմքն ու սկսեց լաց լինել:   

- Ես երազում էի քեզ ստանալ, ու…ստացա:

Ոչինչ չեմ հասկանում: Բայց ասես  իմ մեջ ինչ-որ բան արթնացավ, ինչ-որ հարազատ, ինչ-որ ձգող մի ուժ, որն ինձ ձեռքերիցս բռնած` բարձրացրեց, տարավ ու գցեց հատակին`գորգի վրա` նրա կողքը:

Հերմինեն դեմքով շուռ եկավ դեպի ինձ, հետո գրկեց պարանոցս:

Դեռ լաց էր լինում:

- Ինձ կներես, չէ՞:

Վաղուց կնոջ բույրն այդքան մոտիկից  չզգացած շուրթերս դողում էին:

Գրկեցի ուսերը:

Հերմինեն իմ մոր` Անահիտ Բաբկենովնայի, ինչպես նրան անվանում են շատերը, աշակերտուհին է եղել: Երաժշտության դասեր էր առնում մեր տանը:

Դեռ վաղուց Հերմինեն ամեն անգամ մեր տուն գալիս ինձ մի տեսակ էր նայում:

Ես հասկանում էի` նրա վարքագիծը վերագրելով մանկական սիրո:

Իսկ հիմա՞:

Հիմա շուրթերս գտել են նրա շուրթերը և պայքարում են կորցրած տարիների ու մանկության հուշերի հետ:

Ուղեղումս եռացող ջրի ձայն է: Կարծես այդ ջուրը լցվում է թոքերս, ես չեմ կարող չբղավել. <Ու՞ր էիր այսքան ժամանակ, որտե՞ղ են թաքնվում քեզ նմանները, որոնց փնտրում են վաղուց, որոնք բուրում են այսքա~ն հաճելի >:

Շնչում է ամբողջ մարմնով:

Շրթունքներիցս ազատված շրթունքները կարծես աղոթք ասելիս լինեն:

- Սու~ս, լռությունը կանհետանա, ես ուզում եմ լսել սրտիդ ձայնը, ե~ս, մի´ խոսիր, գրկի´ր  ինձ ավելի ամուր: Հոշոտի´ր տարիներիս բեռը, ջնջի´ր մանկությունս, տա´ր իմ աղջկական մարմինը վեր, հասցրո´ւ քո ամպերին, ուզո~ւմ եմ, խնդրո~ւմ եմ:

Չեմ շնչում, չեմ կարողանում:

Կյանքը մեր վայրի մարմինները հավատի էր բերում, մի նոր հավատի` սիրո հավատի, որտեղ հիմնական պատվիրան-գաղափարը  տղամարդու տենչը զգացող կնոջ չարաճճի ժպիտն է, կնոջ մարմնի` գայլի ախորժակը և տղամարդու  միամիտ  խորամանկությունը:

Օվկիանոսի ժայռափեղկերը տղմոտվեցին:

Երիտասարդ տարիների ցնորածին  օրերի բոլոր երազները դուրս պրծան տանջող մարմնից:  Վաղուց սպասված ճիչ ու… տիղմի մեջ նվագող գորտերի թավջութակի երաժշտությունը:

-Ների´ր, խնդրո~ւմ եմ, ների~ր:

Մեռնողները փոքրոգի են, երբ ներում են խնդրում` իմանալով, որ մերժում չեն ստանա:

Բայց դու  նո´ր կյանք ես մտնում, կյանք, որտեղ լինելու  ես ինչ-որ մեկի թևերին թռչող մի հաճույք:

Իսկ ով թռչում է, նա  ընկնելուց չի վախենում:

Թռի´ր, բարձրացի´ր, թո´ղ արև լցվի իմ  և քո մեջ:  Թո´ղ սպանող արևը հենց ինքն էլ հրաժեշտ տա աղջկական հուշերի մեջ կորած մարմնիդ…

Ցնորածին րոպեները, որ մինչ այդ  համահուչ էին մարմիններից ելնող ձայներին` չափազանց կարճ գիշերների նման սպառվեցին:

Այդպես էլ մնացինք գորգին պառկած:

Կրծքիս անձնատուր եղած գլուխը նայում է պատի տակ դրված կտավի կարմիր ընկուզենուն:

Ես էլ եմ նայում: Հիմա նկարն ավելի է դուր գալիս:

Զանգ:

Հեռախոսը ձեռքին, շրջազգեստով մի կերպ ծածկելով մարմինը` վազեց դեպի լոգարան:

- Ամեն ինչ կարգին է, Անահի´տ Բաբկենովնա: Չէ´, չհասկացավ, որ այն օրն ինքը սխալ հեռախոսահամարով չէր զանգել Ձեր տուն: Չասե՞մ: Բա, որ հետո իմանա՞: Այդպես ճի՞շտ է:

Անչափ շնորհակալ եմ, իմ սիրելի´  ուսուցչուհի: Համբուրում եմ:

Բազկաթոռի մեջ ծվարել է ծնկներիս:

Կուչ եկած կրծքիս, թևերով ամուր գրկած` երբեք բաց չթողնելու վճռականությամբ` անձայն լաց է լինում:

- Երկա~ր եմ սպասել:

Շոյում եմ գլուխը: Համբուրում արցունքները:

Նկարը  նայում է մեզ ու կարծես կատաղությունից ավելի կարմիր է դառնում:

- Դու կարո՞ղ ես ասել,  թե ինչու է նկարում ընկուզենին կարմիր: Եվ ընդհանրապես, ի՞նչ է նշանակում այս գեղեցկությունը: Մի՞թե Ալիսան կարող էր այսպես նկարել:

<Աստվա´ծ իմ, ի~նչ անհասկացող են այս տղամարդիկ, մի՞թե այդքան դժվար է կռահել>:

- Կաթը` բերանիդ անկյունում, նշանակում է, որ դեռ բերանիցդ կաթի հոտ է գալիս, մանուկ ես:

Կարկատանները ծվեն-ծվեն արված երջանկության կտորներն են, կորցրած տարիները, որ հավաքվել են մի տեղ`ծնկներիդ:

Որոճող այծը քո եղջյուրներն են…

Հրեցի: Բազկաթոռից ընկավ հատակին:

Վազելով մոտեցա, բարձրացրեցի նկարը ու հարվածելու տեղ էի փնտրում…  

Ծաղկաբույր թևերը փաթաթվեցին ինձ:

- Մի´ արա, դա իմ նվերն է  քեզնից: Իսկ նկարը կի´նդ չէ նկարել:

- Դու ի՞նչ գիտես:

- Ոչ մի կին իր անունը փոքրատառով չի գրում, իսկ մեքենայիդ վրա գրած <Դմբոն>  իմ ձեռքի գործն է:

Հատակին պառկած  լուռ նայում ենք պատի տակ դրված կտավի կարմիր ընկուզենուն:

Հիմա նկարը  դուր չի գալիս:

- Իսկ ընկուզենի՞ն, ընկուզենին ինչո՞ւ  է կարմիր:

- Նկարում ընկուզենին խորհրդանշում է հավերժությունը: Տվյալ դեպքում, որ հարյուր տարի էլ անցնի, նրան հենված մարդը`դու, միևնույն է` չես փոխվի:

Կարմիր է, որովհետև մայր մտնող արևի ճառագայթների մեջ երջանկությունը տեղ չունի:

Բոսորագույն արևն ասում է, որ ինձ պետք չէ հասկանալ, ինձ պետք է վայելել:

Կիսամութի մեջ կարմիր ընկուզենին արդեն երևաց լուսաբացի կապտագույն երանգով:

- Ինձ հետ, իմ գրկում դու միշտ կլինես  լուսաբացի շեմին և հիմա ինձ համար ամենալավ լույսը  քո աչքերի լույսն է` ինձ տիրելիս: