Մորեգույն երկինք

Հին սիրային հուշերը նման են ամառային անսպասելի կայծակին,որոտին,որ պայթում են  անհարմար ժամանակ ու անհարմար տեղում:

Հետո հանգում,թողնելով գերհաճելի վայրկյանների հիշողություն…

Երևանյան երկինքը օգոստոսի վերջին օրերին մորեգույն է լինում:

Հաղթանակի զբոսայգու մոտ եմ:

Վարելով մեքենան նայում եմ երկնքին ու ցանկանում իջնել, կանգնել ու երկար նայել երկնքին:

Ցանկություն կա նաև նրան ձեռքով ողջունել,բայց ամաչում եմ մարդկանցից:

Առավոտյան ութն անց է կես ու մարդ չկա,բայց…

Ինչևէ:

Միևնույն է խանգարում է վարելուն: Ավելի լավ է իջնեմ ու ձևացնեմ թե մեքենան փչացել է,այդպես հեշտ կլինի:

Նայում եմ մորեգույն երկնքին ու տեսնում թե նա գուշակ գնչուհու նման ինչպես է խառնում ամպ-խաղաքարտերը՝իմ կյանքից հատվածները և չգիտեմ թե պահի տակ ինչ հատված կգցի ինձ:

<Տեսնում ես,սա խաչի աղջիկն է,հիշու՞մ ես…>

< Սա սրտի աղջիկն է,չես մոռացել չէ՞…>

<Սա ագուռի աղջիկը,հը,չէ՞ր անցնում մտքովդ,որ մի օր կգա քո առաջ>:

< Սա ագռավի իննանոցն է, մահվան նշան է, հակառակ կողմի դարձվածը՝ հարազատի կո­րուստ: Սա ի՞նչ նորություն է քո կյանքում, որ չգիտեմ նույնիսկ ես:Մի հավատա>:

Հետո բղավեց.

<Շրջվիր արագ, ի՞նչ ես քարացել:>

Կողքս մի կին էր ու դեպի նա  արագ սլացող մի մեքենա:

Հասցրեցի քաշել դեպի ինձ:

Մեքենան մի հինգ սանտիմետրի վրա հեռացավ,իսկ ես հենված մնացի իմ  մեքենային՝ նա էլ իմ գրկում:

Կոպերս մոռացած աշխարհի ցավերն ու տագնապները իրենցով էին արել մի հրճվանք ու չէին ուզում բացվել:

Սրտիս մեջ թպրտում էր հավերժի կրակով լցված մի լույս:

Ես զգում էի Լույսի համը:

Շուրթերիս՝ սառը ձյան հետ պայքարի ելած ու գլուխը ցցած ձնծաղիկ էր:

Գրկումս,որ թաց էր արցունքներից, կարծես կրակ էր,՝այրվում էին իմ կույս երազները:

Պարզ լսեցի տիեզերքի ձայնը,տարօրինակ խորթ ու դուրեկան,որն իմ գրկում շշնջաց <Մեղա~>:

Սթափվեցի երբ մեքենայիս զուգահեռ կանգնեց  ավտոտեսուչի մեքենա:

- Տեղ եք գտել համբուրվելու՞,արագացրու,շարժվիր,թատրոն ես սարքել փողոցում,այ քեզ բա~ն:

Դիմացի մայթում կանգնել էին մի խումբ անցորդներ,որոնք արդեն չէին ուզում շտապել աշխատանքի ու նայում էին:

Զգույշ հրեցի գրկիցս աչքերը փակ կնոջը:

Նա էլ սթափվեց իմ հրելուց,բացեց աչքերը:

- Ես նայում էի մորեգույն երկնքին,չհասկացա թե ինչպես…

Թողնել գնալ,արդեն չէր լինի,նայողներն ավելանում էին:

- Նստեք մեքենան,բոլորը մեզ են նայում:

Նայեցի երկնքին,մորեգույն երկինքը ինձ ձեռքով հրաժեշտի նշան էր անում՝ կամաց կամաց գույնը փոխելով սովորական երկնագույնի:

- Ո՞ր կողմ եք գնում,ես իջնում եմ Հերացու փողոց:

- Միևնույն է,ի՞նչ տարբերություն…

Ես չհասկացա,ուշադիր էլ չեմ կարող նայել,հարկավոր է արագ հեռանալ:

- Ինձ կներեք հա՞,լավ չստացվեց,-ասաց կինը:

- Ձեր անունն ի՞նչ է:

- Չգիտեմ,չեմ հիշում,ես նայում էի երկնքին,երբևէ տեսե՞լ եք մորեգույն երկինք:

Վարորդների կողմից չսիրված,բայց այս անգամ լուսաֆորի փրկարար կարմիր  լույս:

Նայում եմ:

Նստած է մտախոհ,ինչ որ բան է տանջում:

- Ես այստեղից ձախ եմ գնալու,Ձեզ ու՞ր…

- Ես ուզում եմ տեսնել քարե արցունքներ,դա Նորավանքի մոտ է:Ինձ կտանե՞ս այնտեղ:Տուն չեմ ուզում:

- Դու այլ մոլորակի՞ց ես,- կատակեցի:

- Այո,այնտեղ թողել եմ ամուսնուս, երկու աղջիկներիս ու եկել եմ…

Սպիտակ թղթի վրա նկարել եմ սպիտակ ծաղիկ,որ նվիրեմ քեզ:

Նկարել եմ հեքիաթ:

Նկարել եմ լեգենդ:

Քարե արցունքնե՞ր,չեմ հանդիպել: Միգուցե քար սրտերով մարդկանց արցունքներն են:

Չեմ հասկանում:

Տարօրինակ բան զգացի նրա խոսքերում,տեսքից խնամված է,կոկիկ:Կապույտ վերնազգեստով և սև շալվարով:Պայուսակ չունի:

Դարչնագույն բարակ քսված շրթներկը ընդգծում է նուրբ շրթունքների գծերը:

- Որտեղ եք ապրու՞մ,որ փողոցու՞մ:

- Չգիտեմ փողոցի անունը,այնտեղ քիմ. մաքրում կա, աղջիկներիս շորերը այնտեղ են:Հիմա ի՞նչ են անում առանց ինձ:

- Զանգիր:Հարցրու:

- Հեռախոս չունեմ,հայրս վերցրել է:Համ էլ չեմ կարող,դու կզանգե՞ս,կասե՞ս որ գնում ենք քարե արցունքներ նայելու:Չէ՞:

Մեքենան  կանգնեցրի փողոցի աջ կողմում:

Հանեցի հեռախոսս ու մեկնեցի ինձ նայող բաց կանաչ աչքերին:

Առանց հայացքը թեքելու,շալվարի ետևի գրպանից հանեց ու ինձ մեկնեց մի այցեքարտ:

Տղամարդու անուն ազգանուն է,ըստ գրվածի ոսկերիչ գնահատող:

- Բարև ձեզ, ես…

- Կարող է Սուսաննան ձեզ հետ է,խնդրում եմ իրեն չէ չասեք,որտեղ եք:

- Խանջյան-Թումանյան խաչմերուկում,նա հիվա՞նդ է:

- Ես հիմա կգամ,հայրն եմ,դուք սպասեք նրա հետ,լավ,մենակ չթողնեք,ես կվարձատրեմ:

- Ասացեք հասցեն,ես ինքս կբերեմ,մեքենայով եմ…

Երկինքը նորից կամաց կամաց փոխում էր գույնը,հիմա վարդագույն էր:

Վարդագույն ամպերը հավաքվեցին,մի պտույտ արեցին առանցքների շուրջն ու սկսեցին սևանալ:

- Տուն եմ ուզում,տուն,ինձ տուն տար,- սկսեց արմունկները ծալած ձեռքերով հարվածել:

- Աղջիկներս կմնան անձրևի տակ:

Այդպես մեքենա վարել չէի կարող:Հանգստացնել է պետք նրան:

Հարվածեցի դեմքին:

Ինձ հանգիստ թողեց ու ձեռքերով երեսը բռնած սկսեց արտասվել:

- Դու ինձ երբեք,երբեք չես ապտակել,ինչու՞ այսօր…-հեծկլտում էր:

Անձրևեց:

Ամողջ ճանապարհին լուռ արտասվում էր:

Երբ հասանք տան մոտ,մի սպիտակահեր մարդ կանգնած էր  փողոցում,անհանգիստ կանգնելուց հասկացա որ նա է սպասում մեզ:

Մոտեցավ մեքենային:Կինն իջավ ու փաթաթվեց նրան:

Իջա մեքենայից ու անօգնական նայում եմ:

Ամառային անձրևը մաղում էր:

Ամեն մի կաթիլ դաղում էր մարմիս,ծակում,վառում,ստիպում բարձրաացնել գլուխս ու նայել երկնքին:

Նայեցի:

Մի մեծ սև ամպ խոժոռ նայեց ու…

<Իզուր ապտակեցիր,դու խիղճ չունե՞ս…>

- Ինչու՞ ես լալիս,Սուս ջան,քանի~ անգամ եմ ասել մենակ դուրս չգաս:

- Անձրևից վախեցա,-ասաց աղջիկը,նայեց ինձ  ու ավելի ամուր փաթաթվեց հայրական պարանոցին:

Չկարողացա հրաժարվել վերև բարձրանալու հրավերից:

Երեք հարկ մեղավոր բարձրանում էի նրանց ետևից:

Սուսաննան հանգստացել էր ու խռովկան երեխայի նման կուչ եկել բազկաթոռի մեջ:

- Միգուցե պատշգամբու՞մ խմենք սուրճը,մաքուր օդ է և կարծես կտրվեց անիծվածը:

Մնացինք երկուսով:

Մոռացել էի, որ աշխատանքի եմ,չէի կարող այլ կերպ:

Հայրը կիսաձայն խոսում էր:

<<…Չորս ամիս առաջ Կիրովականից,հարսանիքից գալուց,թոռներիցս մեկը ձեռքի տիկնիկով ետևից կատակով խփել էր ղեկին նստած փեսայիս գլխին:Անձրևոտ եղանակ էր:

Փեսաս էլ՝ Սուսաննայի ամուսինը մի քիչ գինովցած, հանկարծակի եկած չէր կարողացել պահել ղեկը ու շուռ էին եկել ընտանիքով ձորը…

Միայն աղջիկս կենդանի մնաց,այն էլ այս վիճակում …միայն ինձ է ճանաչում և մեքենան,ձեր մեքենան նույն մակնիշի է,նույն գույնի,ինչ որ  մեր նախկին մեքենան:

Երբ դուրս է գալիս փողոց վազում է նման մեքենաների հետևից ու կանչում…ամուսնուն,աղջիկներին>>

Հայրն արտասվում էր:

Անձրևը ամառային էր ու դադարեց այնպես արագ ինչպես որ սկսվել էր:

Երկինքը պարզ:

Օգոստոս է:

Ամռան վերջին օրերը:

Երկինքը նորից փոխում էր գույնը:

Մորեգույնն ինչ հաճելի գույն է, որ մինչ այդ ուշադրություն չէի դարձրել:

Պատշգամբ անձայն քայլերով մտավ Սուսաննան՝ հայացքը երկնքին:

Ժպտում էր:

- Ես պետք է գնամ, առանց այդ էլ ուշացա աշխատանքից:

- Անհարմար եմ զգում, բայց ես Ձեզ պետք է…դե ինչքա՞ն, ասեք ինքներդ…

Նայեցի երկար:

Այդ դժբախտ մարդուն ոչինչով չէի կարող մխիթարել:

Սիրտը քարի՞ց էր:

Անհարմար վիճակում էր:

- Կուղեկցեմ Ձեզ,միևնույն է աղբը պետք է թափեմ,գլխիցս թռել էր:

- Հարկավոր չէ,ուզու՞մ եք տվեք ես կգցեմ:

- Ի՞նչ եք ասում,առանց այն էլ…

Բակում հրաժեշտ տվեցի այդ մարդուն ու նայեցի երկնքին:

Սուսաննայի հայրը հակառակ ուղղությամբ մոտենում էր աղբարկղերին:

Նայում եմ մորեգույն երկնքին ու տեսնում, թե նա գուշակ գնչուհու նման ինչպես է խառնում ամպ-խաղաքարտերը՝իմ կյանքից հատվածները և չգիտեմ թե պահի տակ ինչ հատված կգցի ինձ:

< Տեսնում ե՞ս,սա խաչի աղջիկն է,հիշու՞մ ես…>

<Սա սրտի աղջիկն է,չե՞ս մոռացել չէ՞…>

<Սա ագուռի աղջիկը,հը՞,չէ՞ր անցնում մտքովդ,որ մի օր կգա քո առաջ:>

<Սա ագռավի իննանոցն է, մահվան նշան է, հակառակ կողմի դարձվածը՝ հարազատի կո­րուստ: Սա ի՞նչ նորություն է քո կյանքում, որ չգիտեմ նույնիսկ ես:Մի հավատա:

Հետո բղավեց.

<Շրջվիր արագ ինչ ես քարացել>:

Շրջվեցի:

Պատշգամբի բազրիքին կանգնած էր Սուսաննան,հայացքը երկնքին,ձեռքերը պարզած առաջ:

Պարզ լսեցի տիեզերքի կանչող ձայնը,տարօրինակ խորթ ու համոզիչ.

<Արի~>:

Կանչող ձայնն արձագանքվում էր բակում,բայց չգիտես ինչու հայրը չէր լսում:

Ձեռքս մեկնեցի, որ ետ քաշեմ նրան,բայց այս անգամ հեռու էի…

* * *

Տարիներ են անցել: Ամեն անգամ,երբ նայում եմ ձեռքիս,որով ապտակել էի,այն դժբախտ, հիվանդ ու անմեղ կնոջը,ինձ թվում է մորեգույն է,թաթախված հարազատ մարդու արյունով:

Ձեռքս, որով ապտակել էի այն դժբախտ, հիվանդ ու անմեղ կնոջը, մինչ օրս մնաց երկնքի նման մորեգույն:

Երևանյան երկինքը օգոստոսի վերջին օրերին մորեգույն է լինում ու շատ արագ գույնը փոխում սևի: