Յասամանի բույրը

Քամին փոքրիկ կատվի նման խաղում է փողոցի տերևների հետ:

Բարձրացնում,պտտում ,իջեցնում,տանու~մ…

Շուրջն ամեն ինչ փաստում է աշնան դառը ներկայությունը:

<Օձիքդ կոճկիր,գալիս եմ> ու աշունն իր հավատարիմ գործընկերոջ՝քամու հետ մտավ օձիքիցս ներս, ժամանակ չտալով կոճկելու օձիքս:

Ցուրտ է:

Սառը տրամադրություն:

Միգուցե հիվանդանոցի բակում տիրող միջավայրի տրամադրությունը շենքի մուտքին փակցված <Հոգեբուժական դիսպանսեր> ցուցանակի ներկայությու՞նն է:

Մոտենում եմ պատուհանին:

- Բարև Ձեզ,ինձ ավտոմեքենա վարելու համար…,-  չհասցրեցի ավարտել:

- Մոտեցեք կես ժամից:Աշխատողը դեռ չկա:

Թողեք Ձեր անձնագրերը ես կկանչեմ:

Ինձանից հետո հերթի մեջ կանգնած աղջիկն էլ դուրս եկավ իմ հետևից:

Նույն հարցով է,հասկացա ես:

Բակում ազատ է մի նստարան,մնացած նստարանները զբաղեցված են  այստեղի “բնակիչներին” այցելության եկած հերազատները,մթերքներով,տոպրակներով,սպասող հայացքներով:

Ես ավելի շուտ հասա նստարանին,համոզված, որ աղջիկը կնստի հենց այդտեղ:

Հաճելի դիմագծերով է,բայց մի տեսակ ինչ-որ չի ձգում,ինչու՞:

Եթե այստեղ է գտնվում ուրեմն մեքենա ունի:Դատելով հագուստից՝լավ մեքենա:

Իմը հին է,դժվար թե մեր ծանոթությունից մի բան ստացվի:

Հիմար մտքեր,անկապ…

Ավելի լավ է ծխեմ:Գրպանիցս հանում եմ տուփը:

- Կարելի՞ է:

Երևի միանման ենք մտածում:

Ծխախոտը շուրթերին ձգվեց իմ կողմը:

Վառում եմ նրա սիգարետը ու նայում աչքերին:

Գեղեցիկն է,խոսք չկա:Բայց դե ես իմ սկզբունքներին չեմ դավաճանի:

Հարուստների հետ ի՞նչ գործ ունեմ:

- Ձե՞զ էլ է վարորդական իրավունքի համար անհրաժեշտ այդ փաստաթուղթը:

- Այո,ես փոխում եմ իմ հին վկայականը նորով,-ասացի ես անտարբեր:

- Ես էլ իմը կորցրել եմ,- կարծես թե տխրեց, - այստեղ գեղեցիկ կլինի գարնանը, չէ՞,ես շատ եմ սիրում յասամանի բույրը:

Նայում է ցանկապատի երկարությամբ յասամանների կիսաչոր թփերին:

Ես էլ եմ ծաղիկներ սիրում,բայց երբեք չեմ մտածել թե որ ծաղկի բույրն է ինձ ավելի դուր գալիս:

- Իմ անունը  Գոռ  է:

Կարծես ուշադրության չարժանացրեց:

Ծանոթության առաջին փորձն ավարտվեց անհաջողությամբ:

Շարունակում է խոսել:

<Նա միշտ ինձ հետ գալիս էր զբոսնելու Ֆրանսիայի դեսպանատան մոտ,այնտեղ յասամանի ծաղիկները կախվում են ցանկապատից դուրս,ու խենթացնող  բույր ունեն:Մի անգամ էլ պոկեց մի ճյուղ ու մոտեցրեց դեմքիս:Բարկացա,սիրում էի,բայց…

Պոկված ծաղիկները մի քանի  օրից հետո էլ չեն բուրում,ասես կտրում ես սնուցող երակները մայրական հողից:

Նրանք դիմադրում են,դիմանում,պայքարում ու վերջ ի վերջո հանձնվում աղբամանում հայտնվելու ճակատագրին:

Մարդն էլ է այդպես,կտրում ես իր հողից ու…

Գնա~ց,նա էլ հեռացավ Հայաստանից,Ֆրանսիա:

Սկզբից գրում էր,ամեն անգամ հիշեցնելով  յասամանի կոտրված ճյուղը>:

- Իսկ հիմա՞:

- Վաղուց չկա~,չգիտեմ,այն կոտրված ճյուղի նման չորացավ ու անհայտացավ:

Երբ առաջին ծանրոցը ստացա նրանից,դեռ դռան մոտ ուրախությունից համբուրեցի փոստատարին, միայն տեսնեիր նրա զարմացած դեմքը,այնքան շփոթվեց, որ մոռացավ ստորագրել տալու ստացականը ու վազեց աստիճաններով ներքև:

Շա~տ էի ուրախացել:Բացեցի ծանրոցը,անտեղ յասամանի ճյուղ էր,արդեն չորացած:

Ատեցի:

Ատում եմ:

Աչքերն արցունքոտվել էին ու աչքերին քսած սև ստվերաներկը  ծորում էր այտերով:

Բացեց պայուսակը,հանեց թաշկինակը,մի փոքրիկ հայելի ու սկսեց մաքրել երեսը:

- Մի նայիր,անհարմար եմ զգում:

Դիսպանսերի մուտքից մի կին դուրս եկավ սպիտակ խալաթով:

- Սարգսյան Էլինա,Ձեր փաստաթուղթը պատրաստ է.

Ուրեմն անունն Էլինա է:

- Պայուսակս թողնում եմ,հիմա կվերադառնամ:

Քայլում է համաչափ ճոճվելով:Անթեր կառուցվածք,նկարչի երազանք:

Պայուսակը բերանը բաց ինձ է նայում:

Ինձ են նայում նաև պայուսակից երևացող այցեքարտերի ծայրերը:

Նայեցի շուրջս:

Ինձ տեսնող չկար:

Պայուսակից հանեցի մի այցեքարտ:

< Էլինա Աշոտի  Սարգսյան

սոցիոլոգ

Հեռախոս…. Էլ. Հասցե … >:

Զգույշ դրեցի ծացագրպանս:

Վերադարձավ նույն գեղեցիկ քայլվածքով,ձեռքում  ծալած մի թուղթ:

- Ես վերջացրեցի,դե Ձեզ հաջողություն:Մենք կհանդիպենք չէ՞:

- Ինչպե՞ս,-ցույց եմ տալիս թե զարմացա:

- Դե դու բարի կախարդի նման ես,վստահ եմ որ կզանգես,- ծիծաղեց:

Դասավորեց պայուսակն ու նայելով աչքերիս, որ մինչ այդ իջեցրել էի,հեռացավ:. Հիվանդանոցի տարածքից դուրս գալով կորավ աչքիցս,ինձ թողնելով յասամանի բույր ունեցող օծանելիքի հաճելի բույրը:

…Պատահական մտավ իմ կյանք,կիսաբաց օձիքիս արանքից ու հեռացավ  անսպասելի ինչպես քամու բերանն ընկած աշնան անօգնական մի տերև…

Դիսպանսերի մուտքից դուրս եկավ նույն՝ սպիտակ խալաթով կինը:

- Հունանյան Գոռ:

Վեր կացա նստարանից: Նստարանի ճաղերից գետնին ընկած էր մի ծրար:

Բարձրացրեցի,վրան գրված էր <Սարգսյան  Էլինային,մամայից>:

Գրպանս այրվում էր անհամբերությունից:

Ծակում էր կողս,մի սուր ցավով:

Ուրիշի նամակները չեն կարդում,բայց սա ուրիշի չէր,սա իմ տարիներով փնտրած մարդուն ուղարկված նամակ էր, որ ասես մի ցանկապատ էր դարձել մարմնիս ու գիտակցությանս միջև:

Ստացա անհրաժեշտ փաստաթուղթն ու ակամա վերադարձա նստարանին:

<Կարդա՞լ,չկարդա՞լ,զանգե՞լ ասել որ կորցրել է,չզանգե՞լ>:

Չգիտեմ ինչ անել:

Վառեցի մի ծխախոտ ու հանեցի նամակը:

Գեղեցիկ ձեռագրով, վանդակավոր տետրի  մի ճմրթած թուղթ էր:

<Բարև աղջիկ ջան,ինչու՞,ո՞ր մեղքիս համար դու ինձ այստեղ բերեցիր:

Բզկատվա՞ծ է խիղճդ:

Այստեղ ինձ համար շատ վատ է, ես, որ քառասուն տարի ուսուցչուհի եմ եղել և բազմաթիվ աշակերտների ինձ նայող աչքերի հեղինակությունը,այժմ նվաստացած եմ:

Ինձ հետ դու-ով են խոսում,սրսկում են ինչ որ հիմար դեղեր, որոնցից հետո գլուխս պտտվում է, քնում եմ սրտխառնոցով  ու կամաց կամաց կորցնում հիշողությունս:

Ամեն առավոտ աչքերիս առջև բարեխղճորեն գզված բամբակի տեսքով մառախուղ է:

Ամեն ինչ արգելում են,գրիչ,թուղթ,հեռախոս,հեռուստացույց.սա դժոխք է…

Աստված իմ,ո՞ր մեղքիս համար:

Միթե՞ իմ՝քո հարազատ մոր ներկայությունը այդքան անտանելի էր…

Հիմա քեզ գրում եմ նկուղից,մի կիսատ մատիտով,հնոցապանից եմ վերցրել,իմ հին աշակերտներից է,ինքը ճանաչեց ինձ:

 Երեկ էլ զուգարանից դուրս գալիս լսեցի գլխավոր բժշկի իմ հասցեին ասված խոսքերը.

<Երկար չի ապրի…>

Խնդրում եմ քեզ,հանուն ինձ,հանուն քո հոր հիշատակի ինձ տուն տա~ր…

Ես տանն եմ ուզում մահանալ..>

Չհասկացա թե ինչպես նամակը ծալեցի ու առանց ծրարի դրեցի գրպանս:

Մատներս գրպանումս շոշափեցին այցեքարտը:

Գրպանիցս հանեցի ու նայում եմ այցեքարտին:

Այցեքարտը կարծես խոսում էր ինձ հետ

… յասամանի ծաղիկները  խենթացնող բույր ունեն:

… Պոկված ծաղիկները… դիմադրում են,դիմանում,պայքարում ու վերջ ի վերջո հանձնվում աղբամանում հայտնվելու ճակատագրին:

Նայում եմ նստարանի կողքի աղբամանին,որտեղ հայտնվեցին իմ մատներով պատռված այցեքարտի կտորներն ու ծրարը, որի վրա նույնպես նրա անունն էր:

Աղբամանից լսվեց արձագանք.

… որ մեղքիս համար

… Ես տանն եմ ուզում մահանալ..

* * *

Փականը տեղի չէր տալիս,բնակարանիս դուռը չէր բացվում:

Ձեռքերս դողում էին:

Գլխիցս դուրս չէր գալիս այն կինը,որի անունն էլ չգիտեի:

Ես ատում եմ քեզ  բանալի,դուռ,նամակ,յասամանի բույր ունեցող օծանելիք,յասամանի կոտրված ճյուղ չսիրող աղջիկ,սպիտակ խալաթով այն կնոջը,իմ կիսաբաց օձիքը,աշնան քամի…

Ես ատում եմ ուրիշի նամակ կարդացողներին:

Ես ատում եմ ինձ:

Վերջապես դուռը բացվեց:

Նստած բազկաթոռի մեջ,տեղս չեմ գտնում:

Կարծես ինչ որ բան խանգարում է:

Չեմ հասկանում ի՞նչ է կատարվում:

Չէ,պետք է մի անգամ էլ կարդալ,չեմ դիմանա:

Իզուր տեղը տաքացա ու պատռեցի այցեքարտը:

Կզանգեի ու աշխարհի ամենավերջին խոսքերով կասեի այն ինչ մտածում եմ,ինչպես կմտածեր ցանկացած ՄԱՐԴ արարած:

…<Աղջիկ ջան,ինչու՞,ո՞ր մեղքիս համար դու ինձ այստեղ բերեցիր…>

Կատաղությունից վեր կացա, շպրտեցի նամակը, մոտեցա պատուհանի գոգին դրված խոլորձի ծաղիկներին,որոնց խնամում եմ մեծ սիրով:

Պոկեցի ծաղկի թուփն ու ամբողջ ուժով հարվածեցի պատին:

Արմատներից գետնին թափված հողը ծածկեց նաև գետնին ընկած նամակը:

Ինչ զզվելի է կյանքը:

Ես ինչ գնով էլ լինի գտնելու եմ նրան:Բայց ինչպե՞ս:

Մոտեցա բարձրացրեցի նամակը ու երբ թափ էի տալիս հողից մաքրելու համար,տեսա թղթի հակառակ կողմում նույն ձեռագրով գրված թերևս շարունակությունը:

<Նամակ N 73

Նախապես ներողություն եմ խնդրում բոլոր կարդացողներից:

Նամակի հակառակ կողմում գրվածը,իրական չէ:

Սա մի հորինված պատմություն է,որի արձագանքը ինձ կօգնի գրելու իմ գիտական թեզը:

Խնդրում եմ նամակից ստացված առաջին տպավորությունները ուղարկել elina@ymail.com էլեկտրոնային հասցեին:

Իսկ յասամանի բույրը, ես իրոք սիրում եմ:

Յասամանի ճյուղերը կոտրողներին՝ ատում:

Կանխավ Շնորհակալ եմ:

Էլինա>

* * *

Հոգեբուժարանի ցանկապատի դռան մոտ վիճում են երկու հոգի:

- Հայրիկ ջան,հասկանում եմ որ պահակն ես,բայց ես չեմ մտնում հիվանդանոց,միայն տարածք,երեկ մի թուղթ եմ գցել աղբարկղ,շտապ վերցնեմ ու դուրս գամ:

- Տղա ջան առավոտյան ժամը 7-ն է,տասին է բացվում,ի՞նչ թուղթ:

- Խնդրու~մ եմ հայրիկ ջան,ամբողջ գիշեր չեմ քնել:

- Աղբամաններն ամեն երեկո մաքրում, տանում են,տղա ջան,գնա տուն քնիր,մի խանգարիր:

* * *

Ես ինչ գնով էլ լինի գտնելու եմ նրան:

Նորից շնչելու եմ, սիրելու եմ  նրա բույրը՝յասամանի բույրը:

Ես էլ նրա նման ատելու եմ յասամանի ճյուղ կոտրողներին:

Ես նրան գտնելու~ եմ:

Աշուն է:

Քամին սվսվացնելով պտտվում է փողոցում,բախվում իր ճանապարհին հանդիպած ամեն ինչին,շրջանցում ամեն արգելք ու կրկնում.

<Գտնելու~ եմ>: