Սիրուց չեն մահանում

Արևի մի երես առած շող անցնելով վարագույրների արանքից` թափանցեց ու ծակեց աչքերը:

Չէր ուզում վեր կենալ անկողնուց:

Ասում են երջանկությունը թաքցնել հնարավոր չէ:

Երջանիկ մարդիկ հատուկ մարդիկ են: Նրանց կարելի է տարբերել հազարավորների մեջ` աչքերից թափվող լույսի շողերից, հոգուց եկող ժպիտից:

Նրանք ուղղակի երջանիկ են  և պատրաստ են կիսվելու իրենց ուրախությամբ:

Նրանք ցանկանում են, որ շրջապատն էլ երջանիկ լինի իրենց նման:

Իր շրջապատը կողքը քնած ընկերն էր, որին չէր ցանկանում արթնացնել:

Զգույշ տեղաշարժվեց Արմանի ձեռքի վրայով, մի անգամ էլ նայեց` համոզվելու համար, որ քնած է ու չի նայում,  վեր կացավ :

Ինչո՞ւ նայեց, միևնույն է գիտեր, որ քնած է: Ու գիտեր նաև, որ իր` մերկ քնելու սովորությունն  ամեն առավոտ  ստիպում է նայել`  քնա՞ծ է, թե՞ ոչ, նայո՞ւմ է, թե՞ ոչ:

Կյանքը հետաքրքիր է, քնում ես նրա հետ ու, չգիտես ինչու, ամաչում, որ նայում է քեզ:

Արդեն մեկ ամիս կլինի, ինչ խորթ մայրը գնաց  արտասահման, ու Արմանն իր տանն է:

Աստվա~ծ իմ, մի՞թե այսքան փոքր բան է  երջանկությունը (սուրճ պատրաստելով մտածում էր), ու երեսուն տարի պետք է սպասեի:

Այդ երջանկության անունը Արման է, որն ամեն անգամ անկողնում  ինձ գրկելիս, երբ ասում եմ, որ կմեռնեմ սիրուց, սովոր է պատասխանել. «Սիրուց չեն մահանում…»:

- Սուրճ ես պատրաստո՞ւմ, Նա´ռ, - ձայնը տիրական է ու միաժամանակ խնդրող:Ո՞վ կարող է նրա նման…..

- Բերում եմ, համբերի´ր:

- Ես քեզ եմ ուզում, ոչ թե սուրճը:

«Ես կմեռնեմ, եթե նա չլինի:»

- Այսօր մամային ենք դիմավորում, չէ՞:

- Ո՞ր ժամին, ցերե՞կը, թե՞ գիշերը:

- Ցերեկը, մոռացե՞լ ես:

- Ցերեկը չեմ կարող, գործ ունեմ, համ էլ, բա որ նրան դուր չգամ:

- Դու չես կարող դուր չգալ:

- Լավ, մեքենան կթողնեմ քեզ, ինձ այսօր հարկավոր չէ:

- Արմա´ն, ես լավ չեմ վարում, չնայած օդակայան կարող եմ:

- Կարող ես, զգույշ կքշես, և վերջ:

* * *

«Շրջադարձ…նորից շրջադարձ…և նորից խաչմերուկ…մեր կյանքում ինչքան կան շրջադարձեր ու խաչմերուկներ…չես կարող հաշվել…

Լուսաֆորի կարմիր… դեղին… կանաչ…և որպես կյանքի չգրված կանոն` խաչմերուկում հայտնվում է ՆԱ : Բախումն անխուսափելի է:

Բայց Սիրուց չեն մահանում»:

Հիմար բաներ եմ մտածում, պետք է ուշադիր լինել ճանապարհին:

* * *

Հոր` հիվանդանոցում գտնվելու վերջին օրերին Ալիսան խոստացել էր, որ մանկատնից կվերցնի իրեն:

Հոր մահվանից հետո Ալիսան կատարեց իր խոստումը: … Ու մեծացան միասին քույրերի նման, բայց այնքան տարբեր` բնավորություններով:

Ալիսան զիջող էր, ու թեթև էր նայում կյանքին: Չէր թաքցնում, որ հոր հետ ամուսնացել էր հանգամանքների բերումով ու վարում էր անհոգ կյանք:

Իսկ, երբ իր նոր տնօրենից ստացավ առաջարկ` միասին գնալ հանգստանալու, շատ մեծ խանդավառությամբ ընդունեց:

Այժմ վերադառնում է ու չգիտես ինչու` մենակ:

* * *

- Օհո~, սա ո՞ւմ մեքենան է:

- Արմանի, ես քեզ ասել էի հեռախոսով:

- Լա՞վն է իր մեքենայի նման:

- Չփորձե´ս, Ալի´ս, ես շատ եմ նրան սպասել:

- Լա´վ, լա´վ, քո նման մի դեղնակտուց ռոմանտիկ կլինի:

- Ո´չ, քո տարիքին է, համ էլ` վերջացրու: Նա մեզ մոտ է ապրելու:

- Ինչո՞ւ տուն չունի,- տեղավորվելով մեքենայի նստարանին` Ալիսան չփորձեց նույնիսկ շրջազգեստն ուղղել` ցուցադրելով գեղեցիկ սրունքները:

- Ունի, մոր և չամուսնացած քրոջ հետ են ապրում, այնտեղ հարմար չէ: Քեզ կխանգարի՞:

- Ո´չ, ո´չ, ավելի ուրախ կանցնի, չէ՞:

* * *

«Շրջադարձ…նորից շրջադարձ…և… նորից խաչմերուկ…Մեր կյանքում ինչքան կան շրջադարձեր ու խաչմերուկներ…Չես կարող հաշվել…

Ինքնապաշտպանության օրենքների համաձայն` պետք է արգելակել բախումից խուսափելու համար, բայց կնոջ տրամաբանությունն այլ է, և արգելակելու փոխարեն վստահ սեղմում է արագացման ոտնակը` ավելի արագ բախվելու ճակատագրի քմահաճույքին:

***

Երբ մեքնան կանգնեց բակում, ու բեռնախցիկից իջեցնում էին իրերը, Ալիսան զարմացավ:

- Բա այն կապույտ ճամպրո՞ւկը, մոռացե՞լ ենք: Իմ բոլոր շորորն այնտեղ են:

- Լա´վ, արի´ բարձրացնենք, Արմանը գա` կուղարկենք օդակայան:

- Ուշ կլինի,- ճամպրուկները բարձրացնելով` ասաց Ալիսան:

Մտան բնակարան:

- Ես կգնամ, կարծես սովորեցի մեքենային ու  ինձ դուր եկավ քշելը: Տո´ւր ճամպրուկի կտրոնը:

- Մինչև լոգանք ընդունեմ կգա՞ս: Ի~նչ լավ է, երբ տանն ես, ասես մի ամբողջ հավերժություն չեմ եղել այստեղ:

* * *

Բակում մեքենան չկար:

«Միթե՞ դեռ չեն եկել, պետք է, որ արդեն տանը լինեին»:

- Նա´ն, որտե՞ղ ես: Ես բակում եմ, դեռ չի՞ եկել:

- Սպասի´ր ինձ բակում, ես մի կես ժամից կգամ, վերադառնում եմ, Ալիսը տանն է:

- Ինչո՞ւ բակում, տանը կսպասեմ:

- Չէ´, ինձ սպասիր բակում: Ուզում եմ իրար հետ մտնենք տուն: Բերածդ ծաղիկներն էլ կտաս ինձ, չէ՞:

- Ի՞նչ գիտես, որ ծաղիկներով եմ….

- Գիտեմ:

- Լավ, հիմարություններ մտքովդ չանցնի, ես քեզ տանը կսպասեմ:

Անջատեց հեռախոսը:

«Այդ պառավի՞ն պետք է խանդի, ինձ ո՞ւմ տեղն է դրել»:

Երբ բանալիով բացեց դուռն ու մտավ, ներսում ասես երկրաշարժ էր եղել կամ շտապ պատրաստվել էին մեկնելու:

Ամեն տեղ շորեր են թափված ու աչքին անսովոր անկարգություն:

Շամպայնը դրեց սեղանին` ծաղիկների հետ, տեղավորվեց բազկաթոռի մեջ, վառեց մի ծխախոտ:

- Նա՞ռ, դո՞ւ ես,- լսվեց լողասենյակի կողմից:    

- Չէ´, Արմանն է,- քիչ բարձր ձայնով ասաց ու երևի փոշմանեց, որ չլսեց Նարինեին:

Սենյակ մտավ  Ալիսան` կիսահագնված, թարմ, պիրկ մարմնով, սրբիչը գլխին փաթաթած:

Արմանը գլուխը թեքեց դեպի պատուհանը:

Հետո վեր կացավ, մոտեցավ` աչքերը չկտրելով չկոճկած խալաթի տակից երևացող Ալիսայի` գլուխները ցցած կրծքերից:

- Ես Արմանն եմ, Նառան երևի….

- Գիտեմ, ինչո՞ւ կարմրեցիր, այդքան ամաչկո՞տ ես: Դե, մինչև Նառան գա, բացի´ր շամպայնը:

- Միգուցե սպասե՞նք…

Ալիսան մոտեցավ ու երկու ձեռքերով փաթաթվեց Արմանին…

* * *

Կյանքը հետաքրքրիր բան է: Կյանքը փողոցներով քայլում է գաղտագողի`ձյան նման ճռճռացնելով ոտքի տակ ընկած սառնությունը:

Մեկ մոտենում է ու մեկ էլ կարծես ինչ-որ բանից վախենալով` թաքնվում ինչ-որ տեղ:

Բայց չէ՞ որ ամեն ինչ ավելի  քան պարզ է. ոչ թե նա է վախենում, այլ մենք ենք վախենում նրանից:

Մենք չենք թողնում, որ մեր կյանք մտնի անսովորը կամ իդեալականացնում ենք, հետո հիասթափվում, որ չի համապատասխանում մեր պատկերացումներին:

Լուսավոր տխրությունը դառնում է տխուր ու մութ սպասումների մի կծիկ` գլորվելով դեպի մեզ:

* * *

«Շրջադարձ…նորից շրջադարձ…և… նորից խաչմերուկ…Հարկավոր է շրջվել, փախչել բախումից, բայց երբ կինը շտապում է փրկելու իր Երջանկությունը, տրամաբանությունն անջատվում է և սկսում է ղեկավարել… սիրտը…

Հիմար, վիրավորվող, վստահող, այնքան անպաշտպան…

Արցունքներ…

Անտանելի ցավ, որը մղում է դեպի մի խոր անդունդ, որտեղ ոչինչ չի երևում, չես էլ ցանկանում տեսնել…

Հարկավոր է ընդամենը արգելակել կամ շրջվել մի այլ կողմ, բայց ոչ…

Ավելի լավ է փակ աչքերով, բոբիկ ոտքերով վազելով սուր սայրի վրայով` արագ օգնության հասնել հեռացող Երջանկությանը` հանուն նրա, հանուն  քեզ…

Առանց հասկանալու, որ Նա պատահմամբ հայտնվեց քո կյանքում` չնկատելով, որ դու նայում ես նրան շունչդ պահած, որ ապրում ես նրա սրտի բախումներին համաչափ:

Չնկատելով, որ գլուխդ պտտվում է նրա ամեն մի հայացքից:

Չնկատելով, որ գտնվում ես Նրա ժամանակի մեջ…

Ժամանակի…

Որը քոնը չէ…

Ինքնապաշտպանության օրենքների համաձայն` պետք է արգելակել բախումից խուսափելու համար, բայց կնոջ տրամաբանությունն այլ է, և արգելակելու փոխարեն սեղմում է արագացման ոտնակը` ավելի արագ բախվելու ճակատագրի քմահաճույքին, վստահ, որ միևնույն է` սիրուց չեն մահանում:

Բախումն  անխուսափելի էր…

* * *

- Ո´չ, քեզ չեմ տա ոչ մեկին, ի~մն ես, ի~մն ես… ես կգժվեմ, Արմա´ն……սպանո՞ւմ ես, սպանի~ր, թո´ղ մեռնեմ ու մնամ քո գրկում այսպես` ոտքերով ու ձեռքերով քեզ գրկած …. Արմա~ն, մեռա~:

- Սիրուց չեն մեռնում, Ալի´ս, ավելի ամո´ւր գրկիր…

Հեռախոսի զանգն ընդհատեց սիրո սիմֆոնիայի վերջին ակորդը…

- Այո, Արմանն է, ի՞նչ, մեքենա՞ս, իսկ…որ հիվանդանոց, հասկացա, հիմա կլինեմ:

Երբ Ալիսայի հետ հասան հիվանդանոց, վիրահատությունը սկսվել էր:

Տևեց երկու ժամ:

…Նարինեն աչքերը բացեց, տեսավ Արմանին` նստած իր մահճակալի եզրին ու առանց նայելու զգաց քիչ այն կողմ աթոռին նստած Ալիսայի ներկայությունը:

- Արմա´ն, ես կմեռնե՞մ,- հազիվ շշնջաց Նարինեն կիսաբաց շուրթերով: Շուրթերով, որոնք այդ հարցական նախադասությունը բազմիցս արտաբերել էին ոչ հարցական:

- Սիրուց չեն մահանում, Նա´ռ ջան, ամեն ինչ լավ կլնի, - ասաց Ալիսան:

- Ուրեմն չհասցրեցի՞:

Արմանի ու Նարինեի հայացքները հանդիպեցին:

Արմանը կարմրեց:

Նարինեն դառը ժպտաց ու  փակեց աչքերը:

* * *

Սիրո բեկորը, ընկնելով սիրտը, վերք չի առաջացնում, ընդամենը վիրավորում է: Սիրտն այունոտվում է, իսկ դու ապրում ես, ապրում ես ցավով, տանջվում ես, բայց չես մահանում:

Ժանամակի ընթացքում ցավը կամաց- կամաց հետ է քաշվում…բայց միայն միառժամանակ, հետո գալիս է նոր ալիք, որը բեկորին սեղմում է ավելի խոր, ու կիսվում է սիրտը: Թվում է, թե ավելի ուժեղ ցավ չկա, բայց…

… Դիմանում ես, ելք չկա, որովհետև սիրուց չեն մահանում, մահանում են մենակությունից, երբ ոչ մեկին պետք չես,նույնիսկ` ինքդ քեզ:

* * *

Երբ Նարինեի դագաղը իջեցնում էին փոսի մեջ, ու լսվում էր Ալիսայի լացը, Արմանի գլխում խառնաշփոթ էր:

“Լավ, իսկ  որտե՞ղ է երջանկությունը:

Միթե՞ մարդու կյանքն իմաստավորվում է, երբ զգում է, որ ինքը պետք է ինչ-որ մեկին:

Կա՞ն մարդիկ, որոնք ներում են դավաճանությունը:

Կա՞ն, որ դրանից դառնում են անտարբեր:

Կա՞ն մարդիկ, որ ուղղակի լռում են ու լուռ կուլ տալիս արդեն ոչ այնքան մաքուր ու ոչ այնքան ամուր դարձած հարաբերությունները:

Սիրուց չե՞ն մահանում:

… Մահանում են»:

Ս.Ումառ