Թե կենդանի լիներ մեծն Բանաստեղծը

Մի գյուղացի Հայաստանում
Խանութ սարքել, բան էր ծախում։
Օրվան մի օր մոտիկ գյուղից,
իր եղբոր հետ Մահակն ուսին,
Ներս է մտնում մի զըռ չոբան.
— Բարի օր քեզ, ա՛յ Հայաստան,
Մեղրը չունե՞ս,
Մի քիչ տաս մեզ։
— Ունեմ, ունեմ, չոբան ախպեր.
Եղբայրդ ո՞ւր է, գրպանը բեր,
Ինչ տեղից որ ինքդ կուզես,
Էս սըհաթին քաշեմ տամ քեզ։

Էսպես հանգիստ, էսպես սիրով,
Մեղրից անուշ լավ խոսքերով
Մեղր են քաշում. մին էլ հանկարծ
Մի Դոդ կաթիլ ծորում է ցած։
— Տը՛զզ, էն կողմից մի ճանճ գալի,
Էս կաթիլին վեր է գալի։

Ճանճի վըրա, թաքուն-թաքուն,
Մի գեղացի ճմրթած Մուկ
Դուրս է ցատկում,
Թաթով զարկում...

Բայց հենց Մկան ցատկելու հետ
էս չոբանը իր եղբոր հետ
Հաֆ են անում,
Կեսը ուզում
Խեղճ Մուկիկին
Ձեռաց խեղդում:

— Խեղդե՜ց, խեղդե՜ց, իմ մկանը,
Բարկանում է Հայաստանը
Ու ձեռն ընկած մոտիկ բանը
Տուր՝ թե կտաս էդ չոբանին,
Շուռ են տալի մկան կողքին։

- Տո՛, կոպիտ արջ, տո՛, վայրենի,
Էս տեսակ էլ բա՞ն կըլինի.
Դու առուտուր եկար անես,
Թե՞ մեր տանը մարդ ըսպանես...

Մին ասում են՝ տասը զարկում,
Աղցան անում, մեջտեղ ձըգում,
եղբոր կողքին երկար ու մեկ։
- Դե՛, ձեր մեռելն եկեք տարեք։

- Հա՜յ, օգնությո՜ւն... ըսպանեցի՜ն...
Վերի թաղից, ներքի թաղից,
Ճամփի վըրից, գործի տեղից,
Ճիչով, լալով,
Հարայ տալով,—
Էլ Հերմինե .
էլ հրանուշ,
Շարմազանով
ՕԵԿ Արտուր
Էլ ասֆալտի գեներալներ
Մանվել Սեյրան
Ֆլան, ֆստան
Գալիս են ու անվերջ գալիս,
ով գալիս է դոշ չի տալիս
Ով գալիս է՝ փող է տալիս.

Ու դիմում են դիվանբաշուն.
- Տո՛, էսպես էլ անիրավ գյո՜ւղ.
Ոչ խիղճ ունեն, ոչ ահ-երկյուղ.
… Գործը տվին Նիկոլ փաշուն:

Դե Նիկոլն էլ ծանր ու մեծ
«Բու՛հ» է անում,
ջահելներին դուրս է հանում,

Ամեն մինը առած մի բան.
Որը ձեռին մի հրացան,
Որը եղան, ցաքատ կամ սուր,
Որը թի, բահ, որը շամփուր,
Որը կացնով, որը փետով,
Որը ձիով, որը ոտով,
Որն անգըտակ, որը բոբիկ —
Դեպի դուշման օտար մարդիկ։

Դե Նիկոլն էլ բարձր տեղից

- Հանուն պատվի, արդարության,
Հանուն թափված անմեղ արյան,
Հանուն ազատ մեր աշխարհքի,
Հանուն աստծու և իր փառքի —
Բարձրացնում ենք մեր ձայնն ահա
Ու մեր սուրը նորա վըրա։

Ու ըսկսեց կըռիվն ահեղ։
Շռինդ, որոտ էստեղ, էնտեղ։
Կըրակն ընկավ շեն ու քաղաք,
Արյուն, ավեր, ճիչ, աղաղակ,
Ամեն կողմից սարսափ ու բոթ,
Ամեն կողմից մեռելի հոտ...

Մեկը փախավ Ամերիկա
Մեկը՝ Փարիզ, մեկը Մոսկվա,
Մեկը Լոնդոն կամ Կարակաս,
Ծաղկեց երկիրն ամայացած...

Իսկ մնացած մարդիկ իրար
Նայում էին ուրախացած-
Թե ո՞րտեղից արդյոք ծագեց
Էս ընդհանուր Շարժումը մեծ։

Ստեփան Ումառ-Հարությունյան