Ուղեկալի միակ նշանավոր բանը
կապի
մեքենան է`մյուս ուղեկալներն ու
Երևանը կապող միակ օղակը:
Թվով
տասներկուերորդն է`մնացած դեռ
ԽՍՀՄ
բանակից:
Այդպես էլ կոչում են`
12-րդ ուղեկալ:
Ուղեկալներն իրարից հեռու են 25-30 կմ-ով:
Մոտ
կես
կիլոմետր այնկողմ Ադրբեջանական գյուղ է` Շյուքյուրբեյլին:
Դատարկ:
Կապի
մեքենային վազելով մոտեցավ ուղեկալի միակ ենթասպան:
- Շո´ւտ արա, կապվի´ր
Երևան:
- Ժամը չի, համ էլ
ի՞նչ
է
եղել:
- Մի աղջիկ են բերել
զինվորները: Օձն է կծել: Որտեղի՞ց է հայտվել, ոչ
ոք
չգիտի:
- Երևանն ի՞նչ անի,- զարմանում է կապի սպան:
- Չես հասկանո՞ւմ, զինվորական համազգեստով է, ռուս:
Բա,
որ
մեռա՞վ:
- Կենտրո´ն` <Բրիգ21-ին>:
Կենտրո´ն` <Բրիգ21>-ին: Կենտրո´ն`..:
- <Բրիգ21> , Կենտրոնն եմ:
Խախտում ես եթերում դադարի ռեժիմը, եթե շտապ բան
է,
անցիր
3-րդ կապուղի:
* * *
Զիվորները հետաքրքրությամբ նայում էին
աղջկան:
Կապույտ, ջինջ աչքեր ուներ, մինչև
ուսերը հասնող արևագույն մազեր,
մաշկը`
սպիտակ, ինչը վկայում էր,
որ
այս
կողմերում նորեկ է:
Վազելով մոտեցավ կապավորը:
- Պարո´ն կապիտան, Երևանը հայտնեց, որ եթե մինչև
վաղը`
ժամը` 20.00 նրա
հետևից չգան, հանձնենք 8-րդ
ուղեկալ:
Օձի
կծածի
համար
էլ
ասացին` հակաթույն չկա, մի
բան
արեք,
դժվար
թե
թունավոր լինի:
- Զինվո´ր, Թալինցի Կարոյի´ն կանչիր:
- Ուղեկալի հերթապահ շրջիկ
խմբում է` խրամատների մոտ:
- Սպարտա´կ,- կապիտանը դիմեց
ենթասպային,- ի՞նչ ես աչքերդ չռել:
Կնիկ
չե՞ս
տեսել:
Արագացրո´ւ հերթափոխը, Կարոյին բե´ր ուղեկալ:
Թալինցի Կարոն օձ ուտող էր, մի բան կիմանար:
Աղջիկը թուլացած հենվել էր նստարանին:
Կարոն մոտեցավ աղջկան:
Ցուցամատը ծալեց, երկու անգամ քսեց քթարմատին: Սովորություն էր:
Փորձեց վեր քաշել տաբատի փողքը, սակայն աղջիկը ոտքը ետ քաշեց:
-Տղե´րք, ռուսերեն շալվար ոնցա՞, ո՞նց ասեմ շալվարդ բարձրացրո´ւ :
Ծիծաղեցին: Ամեն մեկը մի բան էր բղավում ռուսերեն, վերջը…
- Ասա`
<Օткрой грудь дорогая> :
Կարոն
մի
կերպ
կրկնեց ձեռքով ցույց տալով ոտքը:
Հռհռոցը թնդում էր:
Աղջիկը ժպտաց, հետո պարզեց ոտքը:
Պաբատը պատռեց:
Կծածից վերև ոտքն ամուր կապած
էր
կաշվե
գոտիով:
Ոտքի
վրա
պարզ
երևում էին երկու սպիտակ զուգահեռ գծեր, գծերի ծայրում` սև
կետեր:
- Պարո´ն կապիտան, թունավոր օձ ա էղել:
- Բա ի՞նչ անենք, հո
չի՞
մեռնի
ուղեկալում:
- Մածուն ա պետք, մեկ
էլ`
սաղ
թող
գնան:
Կապիտանը հեռացրեց բոլորին: Կարոյի հետ գրկեցին ու
տարան
զորանոց, նստացրեցին լեյտենատի մահճակալին:
Կապիտանը հեռվում նստած` նայում էր:
Ցուցամատը ծալեց, երկու անգամ քսեց
քթարմատին: Սովորություն էր:
Կարոն
ձեռքերը քշտեց: Ձեռքերին օձի
խայթոցների բազմաթիվ հետքեր էին:
Սկզբից Կարոն դանակով խաչաձև կտրեց վերքը: Աղջիկը բղավեց` <мама>:
Հետո
սկսեց
ծծել
վերքը
ու
թքել,
ինչպես պապն էր գյուղում անում.
<Կարևորը` կուլ չտաս,վռազ
թքի´ր
ու
շունչդ պահի´ր>:
Թքի
հետ
խառնված արյունը կապտակարմիր գույնի էր:
Այնքան թքեց, մինչև տեսավ, որ
թուքն
արդեն
կարմիր է:
Կապտաչյա գեղեցկուհին սարսափով էր
նայում զինվորին:
Սպան
զզվանքով գլուխը թեքել էր:
Մածուն չկար, որտեղի՞ց լիներ:
Դուրս
վազեց:
Հավաքած ինչ-որ տերևներ թրջեց
ու
դրեց
վերքի
վրա:
- Իրան ասա´, թող չքնի,
ես
ռուսերեն չգիտեմ, գոնե` կես ժամ:
Սպան
թարգմանեց:
Հետո
հարցրեց անունը:
Աղջիկը պատմեց, որ կապի սպա
է,
Լենինգրադից, անունը Լյուսյա է:
Հետ
է
ընկել
իր
խմբից
ու
կորցրել բոլորին: Գնում են դեպի
ճակատ`
օգնելու:
- Անունն ի՞նչ էր, չհասկացա, ու՞ր են գնում, ի՞նչ
մեքենա:
Ցուցամատը ծալեց, երկու անգամ քսեց
քթարմատին: Սովորություն էր:
- Շատ մի´ խոսա, Կարո´,
գո´րծդ
արա:
Անունը Լյուսյա է, սվյազիստ է,
գնում
են
ճակատ`մերոնց մոտ:
- Էդ ի՞նչ անուն ա,-փոխելով ոտքի փաթաթանը` նայում էր աղջկան:
Ցուցամատը ծալեց, երկու անգամ քսեց
քթարմատին: Սովորություն էր:
- Քնեց, պարո´ն կապիտան:Ժամը մեկ դեռ 3 անգամ
փոխելու եմ, բա ո՞նց կլնի:
- Կմնաս մոտը, չքնե´ս:
Ես
պահեստում կքնեմ:
Ցուցամատը ծալեց, երկու անգամ քսեց
քթարմատին: Սովորություն էր:
* * *
Լուսաբաց:
Կարոն
քնած
էր:
Ամբողջ գիշեր չէր քնել:
Աղջիկը զարթնեց կրակոցների ձայնից: Փոքր-քիչ կաղալով` դուրս
եկավ
զորանոցից:
Զինվորները զվարճանում էին:
Ուղեկալի տարածքում ռումբից պայթած երկհարկանի շենքից մնացել էր մի պատ,
պատի
վրա
էլ`
չուգունե ջեռուցման մարտկոց` մի
խողովակից կախված:
Զինվորները հեռվից փորձում էին
կրակոցով մարտկոցը գցել, պոկել խողովակից, չէր հաջողվում:
Աղջիկը կաղալով` մոտեցավ:
- Доброе утро.
- Как нога? Օткрой грудь, дорогая.
Ծիծաղեցին իրենց տարիքին համապատասխան` պատերազմում, բայց
անհոգ:
Մոտեցավ նաև սպան:
Աղջիկն ուշադիր բոլորին նայելուց հետո մոտեցավ մի
զինվորի:
- Дай автомат.
Զինվորը տատանվում էր: Հետո
գլուխը քորելով` տվեց:
Արևահամ մազերը ձեռքով հետ
տվեց,
նշան
բռնեց
քիչ
երկար,
կրակեց:
Մարտկոցը տեղում էր, բայց մի
քանի
վայրկյան հետո ճռռալով` խողովակից պոկվեց ու աղմուկով ընկավ
գետնին:
Վազքով մոտեցավ մի զինվոր:
- Մի մեքենա է
եկել,<Վիլլիս>: Ռուս են, աղջկան են հարցնում…
Աղջիկը, թեթև կաղալով, գնաց
դեպի
զորանոց:
Տեսավ
իր
փրկչին քնած`ցուցամատը քթի
մոտ`
սովորության համաձայն:
Նա
էլ
էր
նկատել զինվորի տարօրինակ սովորությունը:
Մտածեց. <Սովոր է, կրակոցներից չի էլ զարթնել>:
Կռացավ, համբուրեց տղայի շուրթերը, մատները սահեցրեց այտերով, հետո համբուրեց ճակատն ու դուրս եկավ:
Երեկոյան շտաբից մի <Նիվա> եկավ:
Մեքենայից դուրս եկած գնդապետի համազգեստով սպան առանց գլխարկի էր:
Կապիտանը դիմավորեց պահակակետում, ուզում էր զեկուցել:
- Թողնե´լ: Կապիտա´ն,
ու՞ր
է
ռուս
աղջիկը:
- Գնաց մի մեքենայով, ինչպես որ…
- Դու հիմա՞ր ես,
կապիտա´ն, երկրորդ օրն
է
սարերում դրանց ենք ման գալիս:
Դրանք
հատուկ դիպուկահարներ են` Ուկրաինայից, հասկանո՞ւմ ես` հակառակորդ, գնում էին անցնելու ճակատի գիծը, ազերներին օգնելու:
- Բայց պարո´ն…
- Ոչ մի բայց: Դու
էլ,
քո
այդ
օձ
ուտող
զինվորն էլ` գաուպտվա´խտ,
հասկացա՞ր, կրկնի´ր…
* * *
Գիշեր
է:
Դավաճան գիշեր, լուռ ու դավադիր:
Խրամատում`սահմանի այդ հատվածում երեք
զինվոր են ու մի սեժանտ:
Սերժանտն ու մեկ զինվորը քնած
են:
Քնում
են
հերթով:
Գիշերով տեսնելու հեռադիտակ սարքով հետևում են մի ձոր
այն
կողմ
հակառակորդի դիրքերին:
- Մի հատ չծխե՞նք, աչքերս հոգնեցին, մեկ է այնտեղ մարդ չկա,սարքով լավ
երևում է:
- Դե, գիտես որ չի
կարելի, գոնե մտնենք գետնահոր,- ասաց ու ծալած ցուցամատը քսեց քթարմատին:
- Սերժանտը կզարթնի, հավեսը չունեմ,-ասաց մյուսը, որին
Փորձանք մականուն էին կնքել:
Գրպանից հանեց տուփը, մեկ հատ
մեկնեց ընկերոջը:
Վառեց
սիգարետը ու դեռ չէր հասցրել ծուխը դուրս փչել, երբ…
Տրաաաաաաաաաաաք…ու թռավ սիգարետի կեսը:
Կրակոցի ձայնից գետնատնից դուրս
թռան
սերժանտն ու զինվորը` կիսաքուն:
- Էդ ի՞նչ էր, Փորձա´նք:
Փորձանքը վախից պպզել էր խրամատում:
- Սնայպեր էր, ուղիղ սիգարետիս: Արա´, ի~նչ բախտ
ունեմ,
- Է´շ, քանի անգամ
են
ասել`
կանգնած չծխե´ս: Կարոն էլ
երևի
վախից
տակն
ա
լցրել:
Երեքով նայեցին Կարոյին:
Կարոյի կրծքի ձախ մասում, որտեղ
արյան
կարգն
ու
ռեզուսն է գրված, երեք զույգ
սարսափահար աչքեր տեսան նշանառուի կարմիր մահվան կետը:
Կարոն
էլ
էր
տեսել
ու
չէր
համարձակվում շարժվել:
- Կարո´, միանգամից քեզ
գցի
աջ,
չի
հասցնի:
Կարմիր կետը սկսեց շարժվել, բարձրացավ դեպի շրթունքները, մի
քիչ
սպասեց, հետո այտի վրայով դանդաղ սահեց ու կանգնեց ուղիղ
ճակատի կենտրոնում:
Ակամա
աջ
ձեռքը
բարձրացավ, ու ծալած ցուցամատով շփեց
քթարմատը:
Զինվորներն ու սերժանտը կքանստած` ձեռքերով փակեցին աչքերը:
<Վերջ>, -մտածեց ու
մի
ակնթարթում աչքի առջևից անցան
մայրը,
հայրը,
քույրը` բոլորն էլ սարսահափահար դեմքերով:
Տրաաաաաաաաաաաք…
Գնդակը մխրճվեց Կարոյից մոտ
50 սմ դեպի ձախ` հողի
մեջ:
Զինվորներն ու սերժանտը բացեցին աչքերը: Կարոն դուրս էր
գալիս
խրամատից:
Կանգնեց հասակով մեկ, շփեց քթարմատը, հետո ձեռքը բարձրացրեց, օդում
ողջունեց մթությանը:
Քթի
տակ
մրմնջաց` <открой грудь дорогая>….
Տրաաաաաաաաաաաք…
Ու ընկավ
խրամատի մեջ:
