Բախում

Ամպերը ձեռք-ձեռքի տված կախվել են ու կարծես փորձ են անում վերջնականապես ազատվել արդար երեկոյից:

Պատուհանից, կիսամթան մեջ համարյա ոչինչ չի երևում, թերևս միայն ստվերներ, եթե ինչ որ մեկն անցնի, բայց…

« Ի՞նչ եղավ, որտե՞ղ է քարշ գալիս, ոչ խիղճ կա, ոչ էլ տրմաբանություն, չի էլ մտածում, որ անհանգստանում եմ…»

Չէ, բակում ստվերները չեն քայլում: Նրանք կան, բայց անշարժ են՝ ծառերի, նստարանների, շենքի…

Աչքերը կկոցելն էլ արդյունք չտվեց:

Մեկ անգամ էլ փորձեց, մեկ անգամ էլ լսեց նույն կանացի ոչ մի լավ բան չասող, հույս չտվող «Բաժանորդն անհասանելի է» խոսքերն ու առանց զգալու, որ կծում է հացի կտորն արդեն որերորդ անգամ, միացրեց հեռուստացույցը:

* * *

- Կարող ես մնալ Գոռ ջան, հիմա Հակոբը կհավաքի բակը, կնստեք այգում շախմատ կամ նարդի կխաղաք:

- Չեմ կարող, հեռախոսն էլ այստեղից չի բռնում, մայրս կանհանգստանա: Վերջին ավտոբուսին կհասցնեմ, անհանգստանալու կարիք չկա:

- Այսքան ճանապարհ եկար, իսկ մեր ամառանոցը դո՞ւր եկավ, ես հասկանում եմ, որ մեր աղջիկն ավելի է դուր գալիս…դե լավ, մի կարմրիր, կատակում եմ: Հասմիկ, Գոռը գնում է:

Հասմիկը մոտեցավ մորն ու զարմացած նայելով մեկ նրան մեկ Գոռին ասաց:

- Մամ, ի՞նչ ես ասել, Գոռ քեզ ի՞նչ եղավ: Որոշել էիր մնալ:

- Ոչինչ, մայրս սպասում է: Ինձ կներեք, բայց պետք է գնամ:

Մոտեցավ Հասմիկի հայրը՝Հակոբը:

- Համառ տղա է, ինձ դուր է գալիս, եթե անհրաժեշտ է թող գնա, դեռ կհանդիպենք,այնպես չէ՞:

- Լավ, քեզ ճանապարհեմ, մամ շուտ կգամ, մինչև ավտոբուս հասնեմ ու ետ:

Հասմիկը բռնեց Գոռի թևը:

- Քեզ այսօր ի՞նչ է եղել, մի տեսակ ես, նման չես քեզ: Ի՞նչ է, ծնողներս դո՞ւր չեկան:

- Հիմարություններ ես ասում: Տրամադրություն չկա:

- Հայրս էլ զարմացավ, որ այդքան խմեցիր ու չհարբեցիր:

- Անկյունից ետ դարձիր, մենակ կգնամ:

- Գոռ, մի՞գուցե ես էլ գամ քաղաք, ես քեզ մենակ չեմ կարող թողնել, կգնանք մեր տուն, մենակ կլինենք, կզանգես մայրիկիդ, կզգուշացնես: Դե՞…որոշիր:

- Հա՛ս, չգիտեմ, իսկ ի՞նչ ես ասելու ծնողներիդ: Հարմար չէ, մի տեսակ…

- Դու միայն կանգառում սպասիր, դեռ տասնհինգ րոպե կա ավտոբուսին, ես ետ դառնամ, եթե մինչև ավտոբուսի գալը չգամ, դու գնա: Կհանդիպենք վաղը չէ մյուս օրը:

… Հեռվից կարծես կաղալով մոտենում էր ավտոբուսը, համարյա դատարկ:

Ուրբաթ օրերին այն միայն առավոտյան է լիքը լինում:

Բարձրացավ, նստեց ու նայում էր դեպի ամառանոցային հատված տանող ճանապարհին:

Հեռվում մի կերպ տարբերեց ինչ որ ստվեր, հարազատ ու  թանկ աչքերին:

«Միայն նա կարող է այդպես շտապել ինձ մոտ, նա՛:»

* * *

Բնակարանը վերանորգված էր ժամանակակից ոճով:

Զգացվում էր տանտիկնոջ, ամեն ինչ փայլելու բնավորությունը:

- Տեղավորվիր որտեղ ցանկանաս, ես թեյ պատրաստեմ ու գամ:

- Քո սենյակը որտե՞ղ է, այնտեղ նստենք:

- Ինքդ գտիր, ընդամենը չորս սենյականոց է, - ծիծաղեց:

- Դու ի՞նչ է ակնարկում ես, որ մերը մեկսենյականո՞ց է:

- Գոռ, չէի սպասում քեզնից, ի՞նչ է կատարվում հետդ:

Մոտեցավ գրկեց տղային, գլուխը դրեց ուսին:

- Եթե ինձ չասես, էլ ո՞ւմ: Գո՛ռ, ինչո՞ւ չես գրկում ինձ, արդեն դուր չեմ գալի՞ս:

- Թո՛ղ, զանգեմ մորս, կխոսենք:

- Լավ, չեմ խանգարի, ես գնացի ցայվելու, հետո  թեյ կխմենք,լա՞վ: Կմնաս չէ՞ այսօր:

Գոռն անձայն մոտեցավ պատուհանին, գրպանից հանեց հեռախոսը:

- Մամ, ես Հասմիկենց ամառանոցում եմ, չեմ գա այսօր:

- Դու ո՞ւմ ես քաշել այդպիսին, հայրդ այդպես, հորեղբայրդ անբան, պապդ դաշնակ, Աստված իմ, դրանց կողմը պետք է քաշեի՞ր: Չե՞ս մտածում, որ արդեն  խելագարվում էի, ժամացույցին նայե՞լ ես:

- Մա՛մ, հեռացել եմ ամառանոցից, հասել ճանապարհին, նոր բռնեց հեռախոսս, դեռ պետք է վերադառնամ, համբուրում եմ, վե՛րջ, քնի՛ր:

«Հայրդ այդպես, ինչպե՞ս, հետո ի՞նչ որ բաժանված եք, ես քեզ խճալով չեմ ասել, որ կապ ունեմ հորս հետ արդեն քանի տարի, հիմա գլխումս միայն նա է: Տեսնես ի՞նչպես է:»

Հասմիկի մազերը փռվել են դեմքին, չի տեսնում հայացքը, քնա՞ծ է թե՞ ոչ:

Սկյուռի սուր ատամների նման ծխելու անտանելի պահանջը կրծում է մարմինը:

Եթե քնած է, կխանգարեմ:

Ցածր ձայնով, որ թվաց թե միայն ինքը կլսի, հարցրեց:

- Հա՞ս, քնա՞ծ ես:

- Ո՛չ, ինձ այնքան լավ է, որ չեմ կարողանում քնել, ինչո՞ւ չես քնում, անհանգիստ ես:

- Ծխել եմ ուզում, գնամ խոհանոց:

-Ես կբերեմ, դու մերկ ես, ամաչկոտ, մինչև հագնվես,- նորից ծիծաղ, վարակիչ ու ամենակարող:

Մերկ գնաց դեպի Գոռի շորերի կողմը:

Երբ ծխի առաջին բաժինը լցվեց թոքերը, համբուրեց կողքը պառկած ու իրեն ուշադիր հետևող Հասմիկի շուրթերի անկյունը:

- Հայրս մահամերձ է, Հաս:

- Ի՞նչ, ի՞նչպես թե…չէ՞ որ դու հայր չունես, ինքդ ես ասել:

- Դու ոչինչ չես հասկանում, թոքերի քաղցկեղ է, դեղ է հարկավոր, այստեղ չկա, հասկանո՞ւմ ես մի այնպիսի գումար է, որ ես չեմ կարողանում պատկերացնել:

- Ի՞նչ դեղ, կամ ինչո՞ւ չես ասում պապայիցս փող վերցնեմ:

- Հորս ավտոտնակը վաճառել եմ հարևանին, փողը տանն եմ պահել, մնում է որ վաղը գնամ հայրս թղթեր պետք է ստորագրի, բայց հասկանո՞ւմ ես, բժիշկն ասաց 2-3 օրվա ընթացքում դեղերը հասցնեմ:

- Երկու օրից հորս ծննդյան օրն է, հորաքույրս է գալու Սանկտ-Պետերբուրգից, դեղերի անունը գիտե՞ս, հենց հիմա զանգեմ: Ես վաղը քո հետ գալիս եմ հիվանդանոց: Էլ ոչ մի խոսք:

- Տաբատիս ետևի գրպանում է, երեքից դեղերից գոնե մեկն ու մեկը:

- Ժաննա հորքո՞ւր, հա լավ եմ…

…  մի բան պետք է խնդրեմ, փող կա՞ մոտդ, դեղ է հարկավոր դու բեր փողն այստեղ անմիջապես, հա գրի հորքուր ջան, «Բեվացիզումաբ», «Դոցետակսել»,  «Դոկսորուբիցին», վաղը երեկոյա»ն, ավելի լավ, գրիր հասցեն…հեռախոսնել էլ…, անունը Գոռ է: Հա իհարկե, նա է:  Համբուրում եմ:

- Տեսա՞ր ինչ լավ ստացվեց, մարդ կա եկող, վաղը դեղերը կլինեն ձեր տանը, քեզ մնում է երեկոյան տանը լինել, որ մայրդ չիմանա: Ի՞նչ ես աչքերդ չռել, ինձ մերկ առաջին անգամ ես տեսնո՞ւմ,- վերցրեց խալաթը, մեջքով շուռ եկավ դեպի Գոռն ու գցեց ուսերին:

զանգիր ուզում եմ քեզ նորից մերկ տեսնել, հեռախոսն ականջիդ:

- Այ հիմա դու նույն Գոռն ես, դե դիմացիր…

Խալաթն ազատվեց Հասմիկի մարմնից, մի ակրոբատիկ թռիչքով թռավ ու ընկավ բազկաթոռի թիկնակին:

* * *

Մայրն անձայն լալիս էր:

- Մա՛մ, դե այդպես ստացվեց, ի՞նչ ես անընդհատ, չէ՞ որ զանգեցի, զգուշացրեցի, հիմա ի՞նչ է տանը մնացած աղջկա պես քեզնից պետք է կպած մնա՞մ, չպետք է ամուսնանա՞մ, առաջին անգամ հո չէ՞ որ տանը չեմ գիշերում:

- Ի՞նչ ես ման գալիս, ես եմ սեղանդ հավաքել, տետրերիդ ձեռք չեմ տվել:

- Մի սև թղթապանակ կար, կարծեմ սեղանին եմ թողել, կարմիր երիզով:

- Այնտեղ է, գրքերի տակ:

- Չես բացել, չէ՞:

Մայրն առանց պատասխանելու գնաց խոհանոց:

* * *

- Եկա՞ր Գոռ ջան:

- Չէ պա՛պ, դեռ ճանապարհին եմ, գալիս եմ, համ էլ ինչպես տեսնում ես մենակ չեմ, արի Հաս:

- Հասմի՞կն է Գոռ ջան, արի աղջիկ ջան, նստիր:

- Պապ, ուրեմն, նայիր, ստորագրում ես այստեղ, այ  այս մյուս էջի վրա, այստեղ և վերջում, չէ, ավելի ներքև: Այսօր երեկոյան կամ վաղն առավոտյան դեղերը կլինեն, ճիշտ է թանկ, բայց չմտածես, պապ ջան, հիմա փող կա, ինչքան պետք է…

- Ի՞նչ արժեր, Գոռ, Հասմիկին հյուրասիրիր, միրգ կա:

- Տուփը հարյուր հիսուն հազար է, բայց դա ի՞նչ է որ, պապ դու ասա ավտոտնակից ի՞նչ է պետք հանել, ի՞նչ կա անհրաժեշտ:

- Միայն մետաղի ջարդոն է, անհրաժեշտ բան չկա, ինչ էլ կա թող մնա Գագոյին, լավ հարևան է եղել, բայց…Հասմիկ ջան կողքի սենյակում ծորակ կա, միրգը լվա, բեր, աղջիկ ջան:

Երբ Հասմիկը դուրս եկավ հայրը փորձեց նստել անկողնում, հաջողվեց:

- Լավ աղջիկ է Գոռ, հիմա ուշադիր, ավտոտնակի վերջում, ձախ կողմում, երեք անպետք անվադող կա, իրար հենած, մեջտեղին մեջ շորով փաթաթած բան կա, կվերցնես, նոր բանալիները կտաս Գագոյին, հասկացա՞ր, խոստացիր, որ կգցես ջուրը, ինձ հասկացար: Խոսքս կկատարե՛ս:

   

Ավտոտնակի լույսը չմիացավ:

Հոր հեռանալուց հետո միայն մեկ անգամ էր եղել:

Միացրեց բջջայինի լույսը:

Դանդաղ առաջացավ դեպի տնակի ձախ անկյունն ու տեսավ պատին հենած անպետք անվադողերը:

Ձեռքով շոշափեց, զգաց, որ ինչ որ բան կա, հանեց դուրս ու հասկացավ թե ինչ կարող է լինել:

Շորի մեջ ատրճանակ էր:

Մտածեց երկար, հետո խրեց գոտկատեղը, վերնաշապիկը իջեցրեց տաբատի վրա ու դուրս եկավ:

Երբ վերելակը հասավ ութերորդ հարկ առանց շտապելու բախեց կողքի՝ հարևանի դուռը:

- Գոռ ջան, այս ի՞նչ լավ ստացվեց: Առանց առարկությունների, գնում ենք ընտանիքով, մեզ հետ գալու ես, խորովածի, վաղն առավոտյան կլինենք:

- Բայց ես գործ ունեմ, պապաս…

- Էլ մի սկսիր, գործարք ենք արել, դեռ երկու հազարն էլ պետք է տա՞մ, այնտեղ կստանաս:

 - Լավ, մամային զգուշացնեմ:

Ատրճանակը պահեց անկողնու տակ:

- Մա՛մ, ինձ պետք է բան բերեն, կդնես իմ սենյակում, լա՞վ:

- Դու ու՞ր ես գնում, էլի չե՞ս գալու: Էլի Հասմիկե՞նց:

- Չէ, մամ ջան, Գագոյենց ընտանիքով, իրենց գյուղ: Համ էլ գործ կա հետը:

Առավոտյան Գագիկն առաջարկեց միասին գնալ հիվանդանոց, հետո նոր տուն:

-  Ճանապարհի վրա է, Գոռ ջան, ես էլ վաղուց չեմ տեսել:

Հայրը ուրախ տրամադրություն ուներ:

Խեսեցին, կատակեցին Գագիկի հետ, մինչ այդ հայրը հասկացել էր Գոռի աչքերից, որ վերցրել է ատրճանակը:

Գագիկը երկար չմնաց, գնաց:

- Գոռ ջան շնորհակալ եմ, տղա ջան,բայց զգում եմ, որ իզուր է:

- Ինչը:

Հայրն աչքերով ցույց տվեց պահարանիկը:

Սպիտակ ստվարաթղթե տուփ էր:

Վերցրեց պտտացրեց ձեռքերի մեջ, կարդաց «Դոկսորուբիցին», մյուս կողմում տեսավ գրիչով կապույտ գույնի գրված իր տան հասցեն ու հեռախոսը:

- Պա՞պ, ով է բերել, Հասմի՞կը:

- Ո՛չ, մա՛յրդ:

Մեկ շաբաթ էր, որ մայր ու տղա համարյա չէին շփվում իրար հետ, ավելի ճիշտ «այո», «ոչ» կարճ պատասխաններով բավարարում էին մեկը մյուսին ու ինչ որ բան չէր բավականացնում խոսակցության հիմնական թեմային:

Հայրը կարծես առողջանում էր, համենայն դեպս ցավեր չուներ առաջվա նման:

Մայրը, ինքն ու Հասմիկը այցելում էին ամեն օր:

«Հետաքրքիր է ի՞նչ կլինի, երբ լավանա, նորից մենակ, առանց խնամքի…»

Երեկո էր:

Ընթրում էին լուռ երբ հեռախոսն ընդհատեց լռությունը:

- Գո՞ռ, Արմենակ Վարդանիչն է, կարո՞ղ ես գալ հիվանդանոց, հայրդ…

- Ի՞նչ…

- Վե՛րջ,- ցածրաձայն ասաց մայրն ու ձեռքից գցեց գդալը:

Երբ բժշկի կաբինետից դուրս եկավ, զգաց, որ երբեք այսքան միայնակ չի զգացել իր ողջ կյանքի ընթացքում, նույնիսկ այն ժամանակ երբ հայրը կենդանի էր ու բաժանված մորից:

Մայրն էլ իրենից գաղտնի կապ էր պահպանում հոր հետ:

Պետք էր մեկը, որի մոտ կարողանար…լավ արեց որ միայն ինքը եկավ, մորն արգելեց:

Հարկավոր է զանգել Հասմիկին, ուշ չէ, ընդամենը երեկոյան տասն է:

Փորձեց, հիշեց, որ մոռացել է լիցքավորել հեռախոսը:

Մոտեցավ հիվանդանոցի առաջին հարկում գտնվող դեղատան կրպակին:

Գրպանից հանեց դրամապանակն ու չտեսավ թե ինչպես մի թուղթ ընկավ պատուհանից ներս:

Վաճառողուհին աչքերը բարձրացրեց նայեց Գոռին:

- Ունենք, բայց թանկ է, մի քանի հաբ պակաս է, զեղջով կտամ, հիմա մի րոպե:

Գոռի աչքերի առաջ մի սպիտակ ստվարաթղթե տուփ էր վրան գրված «Դոկսորուբիցին»:

Վերցրեց, շուռ տվեց նայելու հակառակ կողմն ու աչքերին չէր հավատում, տուփի վրա իր հասցեն էր ու հեռախոսի համարը:

- Վաղո՞ւց ունեք, - մի կերպ հարցրեց վաճառող աղջկան:

- Ոչ, մի երեք չորս օր է, վերցնո՞ւմ եք:

Չհասկացավ ի՞նչպես և ի՞նչ արագությամբ եկավ հասավ իր շենքին, ոտքո՞վ թե՞ վերելակով բարձրացավ իրենց հարկ, ի՞նչպես էր ոտքով հարվածում դռանը, ի՞նչպես դուռը բացող մայրը հրվեց իր ձեռքերից ու ընկավ հատակին…

- Գո՛ռ, - բղավեց մայրը:

Ամբողջ անկողինը տակնուվրա արեց ու աժասպառ նստեց հատակին:

«Դավաճան, դավաճան, մայրն  էլ իր որդուն այսպես…ուրեմն հայրս ինձ չվստահեց, մորս է պատմել, մայրս էլ…»

- Սա՞ ես ման գալիս, - սենյակում Հասմիկն էր, ատրճանակը ձեռքին:

Սիրո գործարար ծրագիրը

Մաս 1 

 * * *

Ճանապարհը նեղ էր, փոշոտ:

Ասֆալտի մասին այստեղ երևի գաղափար չունեն:

՛՛Միթե խառնել եմ ճանապարհը, բայց շատ հստակ հիշում եմ՝ խաչմերուկից աջ, հետո ուղիղ մինչև վերջ ու ձախով…՛՛

Հեռվից երևաց բարձր ցանկապատված մի կառույց:

Կանաչ գույնի, կաղնե փայտից ամուր դարպասներ են:

Ծուռումուռ տառերով մի ցուցանակ է կախված դարպասին, վրան գրված ՛՛Դրախտ՛՛:

Սկսեց բռունցքներով հարվածել դարպասին:

Սոված, հոգնած, ծարավ, այնքան էլ չէին ստացվում թակոցները:

Երկար ժամանակ պատասխան չկար:

Նստեց գետնին, դարպասին հենված:

Արևն իր բռունցքներով անխնա հարվածում էր գլխին:

Գլուխը ծանրացավ ու կախվեց ուսի վրա:

Աչքերը փակվեցին:

…Արթնացավ, զգալով որ ինչ որ մեկը ցնցում է ուսը:

Աչքերի առաջ մի անատամ ծերունի էր:

Չնայած լավ հագնվելուն զգացվում էր գավառական ոճը:

Քթից սահող հեղուկը կախվել էր բեղերին ու չէր կարողանում սահել:

- Ծխելիք ունե՞ս հորեղբայր,- մի բան ասելու համար հարցրեց:

Առանց խոսքի ծերունին գրպանից հանեց հին ամսագրի ծալած մի թուղթ, կտրեց ձեռքերով:

Մյուս գրպանից հանեց մի բուռ թութուն, մոտեցրեց կեղտոտ քթին, հոտ քաշեց:

Թքով թրջեց ամսագրի թուղթը, փաթաթեց թութունն ու մեկնեց տղային:

- Չէ՛, չե՛մ ուզում, փոշմանեցի, սա՞ է ՛՛Դրախտը՛՛:

- Հա՛, մատաղ, սա՛ է, ներսում ծխել չի կարելի, այստե՛ղ ծխիր:

Մուգ կարմրագույն լնդերը ցույց տալով ժպտաց:

- Չե՛մ ուզում, Անժելային կկանչե՞ս, ներսից:

Ծերունին լուռ դեպի իրեն քաշեց ծանր դարպասի դուռը:

Ճռնչալով դուռը տեղի տվեց:

* * *

Լսվեց բացվող դռան ճռռոցի ու համարյա անլսելի քայլերի ձայն:

- Դու դեռ բարկացա՞ծ ես:

- Այո՛, - առանց նրա կողմը նայելու պատասխանեց:

- Բայց ինչո՞ւ, դա իմ աշխատանքն է, եթե ինձ չզանգեն, տղամարդ կամ կին, ինչպե՞ս եմ հավաքելու պատվիրատուներ:

Դու լավ գիտես, որ իմ ամեն մի գրված ՛՛Գործարար ծրագիր՛՛ դա մեր եկամուտն է:

Ինքդ չես աշխատում…

- Երեկ համակարգչիդ մեջ տեսա հաղորդագրություն, ինչ որ Վիգեն քեզ խնդրել է գրել ՛՛Սիրո գործարար ծրագիր՛՛, ինձ հիմարի տեղ ես դրե՞լ:

- Դա՛ կատակ է, հասկացի՛ր, գործնակա՛ն…

- Ոչինչ չեմ ուզում լսել, ես ատո՛ւմ եմ քեզ, հասկանո՞ւմ ես, ատո՛ւմ:

Ե՞րբ ես ինձ հանգիստ թողնելու:

* * *

Ատում էր ամեն ինչի համար, այն ցավի համար, որ նա միշտ իրեն բարությամբ էր պատասխանում:

Այն բանի համար, որ նա շատ գեղեցիկ էր ու միշտ ուշադրության կենտրոնում:

Այն բանի համար, որ նրան բացի իրենից էլ ոչ ոք պետք չէր:

Ատում էր, որ ոչ մի անգամ իրեն առիթ չէր տվել ատելու, խանդելու:

Ատում էր այն բանի համար, որ նա իր բազմաթիվ երկրպագուների միջից ընտրել է իրեն՝ ոչնչով աչքի չընկնող ու ձախողակ անձնավորությանը:

Ատում էր, որ ժամանակին ընկավ ընտանեկան հունի մեջ, հասկացավ կյանքի գեղեցիկ լինելը… որ կարողացավ սովորել սիրել:

Իսկ հիմա ատում է:

Ինչի՞ համար:

Չէր կարող պատասխանել, բայց հաստատ ատում էր, գուցե այն բանի համար, որ նա կարողանում էր կատարել իր ամենատարօրինակ ցանկությունները՝ փոխարենը ոչինչ չպահանջելով:

Կյանքը դարձել էր համաչափ, հանգիստ ու տխուր:

Իրեն պետք են կրքեր, հուզմունքներ, վեճեր, հաշտություններ, զգացողություններ, որ իրեն զգար ոչ թե վանդակի մեջ վազող սկյուռի կարգավիճակում, այլ՝ կենդանի մարդու՝ լեցուն կյանքին հատուկ բոլոր դժվարություններով…

Հասկանում էր, որ երջանիկ է, հասկանում էր, որ գտել է այն, ինչ ուրիշները դեռ փնտրում են:

Երջանկությունը կանգնած էր իր կողքը, բայց դա այն երջանկությունն էր, որին նա ատում էր:

Ատում ամբողջ հոգով:

- Սուրճդ կսառչի, ի՞նչ ես կպել պատուհանին, առաջին անգամ եմ տեսնում, որ քեզ գրավում է անձրևը:

… Պատուհանից դուրս անձրև էր, որոտ:

Թափանցիկ կաթիլները ապակուն փարված սահում էին ցած:

Փողոցում մարդիկ էին վազում, փորձելով թաքնվել անձրևից:

Տարօրինակ օր էր, քանի որ նա փողոցում չտեսավ հովանոցով մարդկանց:

Իսկ ի՞նքը…

Ինքը միշտ գտնվել է կյանքի հովանոցի տակ ու երբեք չի մտածել ինչպե՞ս և ո՞ւմից թաքնվի:

Այդպես տխուր է, տխուր ու ատելի կյանք:

Նրան չէր երևում որ ինքը լալիս է:

Տղամարդ և լա՞ց:

Չգիտեր ի՞նչ կա արդյոք արցունքների մեջ, զղջո՞ւմ, ցա՞վ, հպարտության ոտնահարո՞ւմ, խա՞նդ…

Կարծես արցունքների միջոցով նրանից դուրս էր գալիս ատելությունը, որ նա տածում էր դեպի իր անկողնում պառկած այս հրաշալի, վստահելի կնոջը:

Հիմա էլ չէր հասկանում թե ինչպե՞ս կարելի է ատել մեկին որն իրեն սիրում է…

Բայց այդ համակարգչի թղթապանակների մեջ խնամքով թաքցրած նամա՞կը, այդ Վիգե՞նը,

Այդ ՛՛Սիրո ծրագի՞րը՛՛, ոչինչ չի կարողանում հասկանալ:

- Սուրճդ կսառչի, դե մի փքվիր, ա՛րի:

- Ինձ համա՞ր էլ կարող ես գրել ՛՛Սիրո գործարար ծրագիր՛՛: 

Մոտեցավ, պառկեց անկողնուն, կնոջ կողքը:

Փորձեց սկուտեղի վրայից վերցնել սուրճի բաժակը:

Կինը սկուտեղը մի կողմ դրեց ու իր նուրբ ձեռքերով գրկեց ուսերը:

Նրա ձեռքերի հպումից ամբողջ մարմնով մի դող անցավ:

Ատելության մասին նրա բոլոր մտքերը քանդվեցին խաղաքարտերից պատրաստված տան նման:

Տեսավ նրա թափանցիկ աչքերի մեջ երևացող սահման չունեցող ինչ որ մի զգացմունք:

Համբուրեց:

Շուրթերով գտավ նրա շուրթերն ու այնպես կպավ նրանց կարծես առաջին անգամ լիներ:

Մոռացավ քիչ առաջվա մտքերի մասին:

Ուզում էր այդպես մնալ երկար-երկար, իսկ մնացա՞ծը…

Այդ պահին մնացածը կարևոր չէր:

 Անժելան ազատվեց գիշերանոցից:

Իրեն պետք են կրքեր, հուզմունքներ, վեճեր, հաշտություններ, զգացողություններ…

Կյանքը լցվում էր ի՞ր, թե՞ նրա մեջ, չէր հասկանում, բայց համոզված էր որ ապրում է իր լավագույն պահերը:

Պահեր, որ իրենց համատեղ  կյանքում եղել են բազմաթիվ անգամ:

Գիշերն արթնացավ:

Անձրև դեռ շարունակում էր թակել պատուհանները:

Անկողնում պառկած նայում էր առաստաղին, լսում էր անձրևի ձայնն ու մտածում, թե ինչ թույլ արարած է ինքը:

Համ սիրում է, համ ատում նրան:

Ո՞րն է սրանցից ավելի ուժեղը:

Քնի մեջ Անժելան շարժվեց ու նորից հպվեց իրեն ինչպես կատվի ձագն է դաժան աշխարհից թաքստոց ման գալիս:

Հպվեց, ինչպես փոքրիկն է հպվում կողքը արթուն, աչքը վրան պահող մորը:

Քնաթաթախ ինչ որ բան ասած:

Ձեռքով շոյեց Անժելայի մազերն ու զգաց, որ մի կաթիլ է իր այտով  իջնում:

՛՛Ինչ հիմարն եմ ես, էլ ի՞նչ է ինձ պետք: Ինչպե՞ս կարող եմ նրան ատել, նա արժանի է ավելի մեծ սիրո քան ես եմ կարող նրան տալ: Ես արժանի չեմ նրան: Ինչո՞ւ՛՛:

Այդ ՛՛ինչու՛՛-ի հետ էլ քնեց:

Քնեց ժպիտը շուրթերին, որովհետև գիտեր որ վաղն ուրիշ է լինելու:

Վաղվանից կսիրի նրան՝ ինչպես ոչ ոք չի սիրել երբևէ:

Ինքն իրեն լրիվ կնվիրի նրան:

Որովհետև երջանիկ է և ուզում է անպայման կիսվել նրա հետ:

Որովհետև իրոք սիրում է, սիրում:

* * *

Ծերունին լուռ քաշեց իրեն ծանր դարպասի դուռը:

Ճռնչալով դուռը տեղի տվեց:

Մի պահ կորավ դռան ետևում, հետո երևաց միայն գլուխը:

Նորից բացվեց անատամ լեզուն:

- Դու ո՞ր Անժելին ես ուզում, Թովմասյա՞ն թե՞ …

- Հա՛, հա՛, Թովմասյան, կանչի՛ր, ասա քեզ սպասող կա, ասա, պատվիրատու է, ուզում է Ծրագիր պատվիրել, գործարար, ինքը կհասկանա:

Երկար սպասեց:

Ամպերն արդեն չանգռում էին արևի երեսը ստիպելով հեռանալ երբ երևաց կարծես արդեն ծանոթ ծերունին:

- Անժելը զբաղված է, ասաց նոր ՛՛Սիրո գործարար ծրագիր՛՛ է գրում:

Գնա տղա ջան: Հետո կգաս, երբ ազատվի:

Ի՞նչ գործ ունես, բալա՛մ, քո ատամի բանը չէ…

* * *

…Անժելան արթնացավ:

Ձեռքերը ետ քաշեց նրանից:

Վերմակը սահել ընկել էր գետնին:

Նայեց նրան ոտքից գլուխ, գնահատողի տխուր հայացքով:

Նրա քնի մեջ ժպտացող դեմքը սարսափ առաջացրեց:

՛՛Ինչպե՞ս եմ կարողացել սիրել նրան, չե՛մ հասկանում:

Ինչպե՞ս…՛՛

Մաս 2

Սեփական քայլերի հեռացող ձայնը

Ճանապարհը նեղ է, փոշոտ:

Ասֆալտի մասին այստեղ երևի գաղափար չունեն:

Հեռվից երևում է բարձր ցանկապատված մի կառույց:

Կանաչ գույնի, կաղնե փայտից ամուր դարպասներ են:

Ծուռումուռ տառերով մի ցուցանակ է կախված դարպասին, վրան գրված <<Դրախտ>>:

Գետնին նստած, դարպասին հենված մարդը քնած է:

Ճանապարհը լուսավորված է վառ սպիտակ գույնով:

Մի կին է հեռանում ճանապարհով ու քանի գնում այնքան փոքրանում ու չի երևում:

Թևի տակ վատ սեղմված թղթապանակից թափված թղթերն անկանոն ընկած են ճանապարհի վրա:

Թղթերից մեկի վրա երևում է հաստ տառատեսակով գրված <<Սիրո գործարար ծրագիր>> վերնագիրը:

Ժամանակ առ ժամանակ կինը կանգնում ու կարծես ինչ որ բան է փորձում լսել:

Կարծես փորձում է լսել սեփական քայլերի հեռացող ձայնը…

- Վե՛րջ: Ավարտեցինք այս հատվածը:

Բոլորն ազատ են: Շնորհավորում եմ, ժամանակից երեք օր շուտ ավարտեցինք:

Կհանդիպենք մեկ շաբաթից, Գառնիում:

- Անժելա մոտ արի, այ այս հատվածը <<Ինչպե՞ս եմ կարողացել սիրել նրան, չե՛մ հասկանում:

Ինչպե՞ս…>> հնչյունային ռեժիսորի մոտ մեկ անգամ էլ ձայնագրվիր ու նոր կարող ես գնալ:

Հարցեր կա՞ն:

- Սմբատի՛չ, ինչ լավ եղավ, այսօր ամուսնուս ծննդյան օրն է, կհասցնեմ, արդեն մեկ շաբաթ է առանց տաք ճաշ է մնացել: Չի սպասում այսօր, իսկ եթե հետո ձայնագրե՞նք, խնդրում եմ:

- Քո պրոբլեմներն իմը լինեին, ազատ ես Անժելա, իմ մեքենան քաղաք է գնում, բոլորիդ կտանի:

Բնակարանի դռան մոտ չգիտես ինչու հիշեց սեփական սցենարի կանաչ դարպասները:

Ներս մտավ անաղմուկ:

Բնակարանում վառվող մոմերի հոտ էր:

Սեղանին պատրաստ ընթրիքն էր ու երեք վառած մոմեր:

<<Վահրամը տանը չէ, մոմերն ինչո՞ւ են վառած>>:

Լույսը չվառեց, տեսանելի էր ամեն ինչ:

Ականջին հասան թափվող ջրի կաթիլների ձայնը:

<<Տանն է>>:

Ուրախացավ ու վազեց լողասենյակի կողմը:

Մինչև հասնելը լողասենյակի դռանը հանեց կոշիկներն ու դեն նետեց վրայի շրջազգեստը:

- Վահրամ, բա՛ց արա, ե՛ս եմ, գալի՛ս եմ քեզ մոտ:

Ջրի ձայնը կտրվեց, բայց պատասխան չեղավ:

- Վահրա՛մ:

Լողասենյակի կիսաբացված դռնից դուրս ժայթքած լույսի շողը ապտակի նման իջավ դեմքին:

Կիսաթաց մազերով, կիսահագնված դուրս եկավ ընկերուհին՝ Ալլան:

- Վահրամն իջավ խանութ, հիմա կգա, դու  ինչո՞ւ ժամանակից շուտ եկար: Հիստերիա չսարքես… ես հիմա կհեռանամ:

Կարծես մի ահռելի բեռան տակ լիներ ու դրանից շնչահեղձ էր լինում:

Հասկացավ, որ այդ բեռը վաղուց է կրում:

Հասկացավ, որ չի մաքառել դրանից ազատվելու համար՝ անտեղյակ կամ ավելի ճիշտ մաքուր լինելու պատճառով:

- Դու էլ հրեշտա՛կ չես, սցենարիստից դարձել ես դերասանուհի ու նկարահանվում ես սրա նրա ծոցը մտած…

Հիմա գիտակցությունից դուրս նա զգում էր մի այնպիսի սպիտակից սևի վերափոխված աշխարհ, ուր մտել էր քիչ առաջ:

… Անօգնական փլվեց հատակին:

Երկրագունդը չէր պտտվում:

Ալլայի ետևից չփակված, դռնից ներս թափանցած քամու ձեռքերի մեջ, քամելիոն սերը գույնը փոխել էր, դարձել սև ու բոսոր  գույների խառնուրդ ու չարություն էր անում սենյակում:

Բնակարան մտնելուց առաջ ունեցած հուզառատ խինդը միանգամից էր լքել, հեռացել:

Սիրո խոժոռ դեմքն ու դավաճան շուրթերը փչել, հանգցրել էին սեղանի վրայի վառվող մոմերը:

Գլխում դեպի անդունդ սլացող տրամվայի աղեկտուր զանգ-ազդանշանն էր:

Կանգնած էր երկրագունդը, հանգիստ, անշարժ:

Պայուսակից վաղուց լսվում էր հեռախոսի զանգը:

Առանց տեղից վեր կենալու ձգվեց, մոտ քաշեց պայուսակը:

- Ասա՛ Սմբատիչ, ի՞նչ է եղել:

- Ձայնդ մահացե՞լ է, չխանգարեցի՞ ձեզ – լսվեց ծիծաղի բաս ձայնը:

- Չէ, ասա՛:

- Անժելա, միգուցե համոզե՞մ փոխես <<Սիրո գործարար ծրագիր>> վերնագիրը <<Սեփական քայլերի հեռացող ձայն>> – ով:

- Արա ինչ ուզում ես, թքա՛ծ:

* * *

Հեռվից երևում է բարձր ցանկապատված մի կառույց:

Կանաչ գույնի, կաղնե փայտից ամուր դարպասներ են:

Ծուռումուռ տառերով մի ցուցանակ է կախված դարպասին, վրան գրված ՛՛Դրախտ՛՛:

Դարպասներից ներս արևոտ օր է, փոքրիկ խոտածածկ բակ, բազմաթիվ խատուտիկներ ու յասամանի թփեր:

Փոքրիկ մի տնակի մոտ, ցածր աթոռի վրա նստած է մի երիտասարդ կին ու տխուր ժպտում է ինքն իրեն:

 Քիչ հեռու մեծ կրծքերով մի կին, կնոջը ոչ հատուկ հուժկու բազուկներով քամում է լվացքը խոտերի վրա և կախում բակում կապված, բազմաթիվ տեղերից պոկված ու կապկպած պարանին…սավան, տղամարդու գուլպաներ, հետո նորից երկու սավան, բարձի երեսներ…

Լվացքից ջրի կաթիլները թափվում են խատուտիկների վրա:

Խատուտիկի տերփուկները սփռվում են բակով մեկ:

Մի հսկա դեղին կատու յասամանի թփերի մոտ խաղում է ժանգոտ մետաղալարի կծիկի հետ:

Աթոռին նստած կնոջ դեմքը հանկարծ վախի սարսափից դառնում է մանուշակագույն:

Աչքերը մեծանում են:

Ձեռքերով փակում է դեմքն ու բղավում…

Աչքերի առջև գեր կնոջ դեմքն է ու գլխի վրա դանդաղ աճող կոտոշները:

Բացում է բերանը ու ցույց տալիս իր դեղին մեծ ժանիքներն ու ծիծաղում:

Լվացքի փոխարեն պարանից կախված են մորթված կատուների գլուխներ, որոնցից արյուն է կաթում կանաչ խոտերին:

Բղավում է կինը ու տեղից  բարձրանալով, վերցնում է փոքրիկ աթոռն ու հարվածում քիչ առաջ լվացք փռող կնոջ գլխին…

… Վազելով մոտենում են երկնագույն շորերով մարդիկ, ծալում են կնոջ ձեռքերը մեջքին ու քարշ տալով խատուտիկների վրայով տանում:

Կինը լացի միջից բղավում էր.

- Ինչո՞ւ ինձ մենակ թողեցիր, ինչո՞ւ…հինգ տարի քեզ պահել մեծացրել եմ, դու իմ հինգ տարեկան տղան ես ու հիմա լքեցի՞ր ինձ…

Դրախտից դուրս եկող ճանապարհով մի կին էր հեռանում:

Ժամանակ առ ժամանակ կինը կանգնում ու կարծես ինչ որ բան էր փորձում լսել:

Կարծես փորձում էր լսել հեռացող սեփական քայլերի ձայնը…

* * *

- Ծանր դեպք է, երեխա չի ունեցել, բայց խոսում է իր հինգ տարեկան երեխայի հետ:

- Պրոֆեսո՛ր, դա նրա ամուսինն է, ապրել են հինգ տարի:

- Իսկ ինչո՞ւ եք տեղավորել իմ ընդունարանում: Ընդունարանի պատուհաններին երկաթացանց չկա, միգուցե՞ ներս մտնենք, ներարկենք…

- Չի օգնում, փորձել ենք, նա նման չէ հիվանդի, չնայած կապված է, բայց զպաշապիկն էլ չենք հանել:

- Ինչի՞ց է սկսվել, միգուցե պատճառը գտնե՞նք:

- Սկսվել է նկարահանման ժամանակ անսպասելի, ռեժիսորն ասաց: Սա մի յուրահատուկ դեպք է, ոչ ոք ոչինչ չի հասկանում:

Ներսից լսվում էր պարզ ու հստակ հաճելի մի ձայն.

- Վահրա՛մ ջան, հիշո՞ւմ ես ինչպես էի քեզ կերակրում կրծքով, ինչպե՞ս էի քեզ, քո սիրած կարմիր մրգահյութը թափանցիկ շշի մեջ խմեցնում:

Հիշո՞ւմ ես, երբ մի օր անտանելի դողացնում էիր, ես մի ամբողջ գիշեր քեզ իմ մարմնով տաքացնում էի…

Սիրելիս, մի՞թե սերը միայն գիշերային է լինում, ինչպես դու էիր ասում…

Ոչ, իմ սերը միշտ աղաղակել է նաև ցերեկները ու ես դրանից ինձ լավ եմ զգացել:

Հիմա դու ինձ լքե՞լ ես, ոչ, գնացել ես ուղղակի, ես անպայման կգամ քեզ մոտ, անպայման կգտնեմ…միայն թե այն ձեռքերը, որոնք քեզ միշտ ջերմությամբ եմ գրկել, հիմա կապված են, չեմ հասկանում, ինչո՞ւ, ինչո՞ւ…

- Ինչո՞ւ լռեց, մտնենք նե՞րս, պրոֆեսո՛ր:

- Սպասի՛ր, միգուցե հոգնեց, քնել է, դե եթե կապված է թող հանգստանա: Հետո կմոտենանք:

Պատահականորեն բացահայտված սիրո դաժան դեմքի ներկայությամբ, վիրավորանքի մատները դարձել էին հանգույց ու դանդաղորեն սեղմում էին կոկորդը:

Մի վերջին գերմարդկային ճիգ ու ոտքի կանգնած կինը վազեց  այնտեղ, որտեղ երկինքն ու երկիրը միանում են հստակ մի գծով և որտեղ նրան սպասում էր ինչ որ մի բան… մի բան, որի պահանջը նա միշտ զգացել էր…

Վազեց, հասավ պատուհանին, գլխով հարվածեց ու բացեց փեղկերը….

* * *

Սիրո անդեմ տիեզերքը լցված խատուտիկների տերեփուկներով մեկնվել էր զսպաշապիկի մեջ փաթաթված, սառն ասֆալտին փռված անկենդան կնոջ գլխավերևում…

Ս.Ումառ

Սպիտակ ձին

Բոլորը գրում են կապույտ, սև կամ կարմիր մատիտով կամ գրիչով:

Իմ մատիտը սպիտակ է ու ես գրում եմ սպիտակ թղթի վրա:

Գրում եմ միայն ինձ համար, բայց հնարավոր է, որ ինչ որ մեկն էլ կարողանա կարդալ սպիտակի վրա սպիտակով գրված իմ տողերը…

Սպիտա՜կ:

Դա ցավի գույնն է:

Ո՛չ, տարօրինակ չէ, իրոք ցավի գույնը սպիտակ է, գույն, որը կա, բայց չի երևում, ինչպես որ չեն երևում սպիտակ սփռոցի վրա կաթած արցունքի հետքերը,

սպիտակ դեմքը,

սպիտակ շրթունքները…

Իմ ձին էլ սպիտակ ու ինձ տանում հասցնում է ութերորդ հարկում ապրող այն կնոջ բնակարանի մոտ, որին տարիներ առաջ սիրել եմ ու մինչ այժմ սիրում եմ:

Ես այդպես էլ չկարողացա սովորել մոռանալ:

Դռների մեջ կանգնած է մի կին, գլուխը սրբիչով փաթաթած, երևի նոր է լողարանից դուրս եկել:

- Ո՞ւմ եք ուզում, -

- Քեզ, սիրելիս, չե՞ս հիշում ինձ:

- Էս գժերից պրծում չկա, գոնե սափրված լինեիր, կամ մաքուր, արդուկված շորերով, մինչև իմ հարկ հասնելը քանի՞ բնակարան ես մտել:

Հումորը տեղն է, ուրեմն իրոք նա է, իսկ ինչո՞ւ չի հիշում ինձ:

- Ուղիղ քո մոտ, ոչ մի տեղ կանգ չեմ առել, ավելի ճիշտ ձիս չի կանգնել ոչ մի տեղ:

- Ի՞նչ ձի:

- Սպիտակ ձիս, ես քո ասպետն եմ սպիտակ ձիու վրա, հիշո՞ւմ ես ինչպես էիր երազում:

- Ի՞սկ ուր է ձին:

- Վերելակի դռներն է պահում, ու չգնա հանկարծ: Լսիր ժամանակ չունեմ, շուտ հագնվիր գնացինք, քեզ տանում եմ իմ ապարանքը, սպիտակ, սպիտակ քարից, սպիտակ անուրջներից տանիքով, սպիտակ պատուհաններով, որոնց ապակիների վրա սառեցրած տերևներ են, արագացրու, ժամանակ էլ չունեմ, ինձ այնքան քիչ ժամանակ ունեմ, պետք է դեռ սովորեմ մոռանալ, եթե հանկարծ չգաս:

- Ապո՛ւշ,- դուռը փակվեց:

Մոտեցա վերելակին, ձիս հանգիստ ծխում էր՝ հենված վերելակի բացված դռներին:

- Ի՞նչ լավ էիր խոսում, սպիտա՜կ, սպիտա՜կ, իմ մասին էր չէ՞:

- Սրտովս գնա, համ էլ շատ ես ծխում, հոգնե՜լ եմ:

Ձին ծխախոտը հանգցրեց ոտքով, ճզմելով վերելակի հատակին, սեղմեց ներքև տանող կոճակն ու սկսեց հանել վրայի շորերը:

Մինչև հասանք առաջին հարկ նա իր ձիու հագուստը տեղավորել էր պայուսակի մեջ ու տխուր նայում էր:

- Ես էլ եմ հոգնել, ոչ մեկն էլ ասպետի չի սպասում, մենք ծերացանք իրար հետ ու հիմա ի՞նչ է լինելու:

- Գնում ենք  տուն, վաղն էլ կգա՞ս, եթե շատ խնդրեմ, դեռ մի երկու հասցե էլ կա:

- Չէ, բավական է, բռնիր պայուսակս,- ուղղեց կարճ ջինսե շրջազգեստն ու պայուսակը վերցնելով ասաց:

- Ի՞սկ միգուցե գնանք ինձ մոտ, ես կբացեմ դուռը քո առաջ, զարմանքից կբղավեմ ու կգրկեմ քեզ: Ես ինքս քեզ լողացնեմ օճառանուշով, կչորացնեմ իմ անձնական սրբիչով, հետո իրար հետ թեյ կխմենք…ի՞նչ է ես արժանի չեմ երազած ասպետի, ես էլ եմ ցանկանում…

- Ի՞սկ ձի, որտեղի՞ց գտնեմ, առանց ձիու ասպետ չի լինում:

- Ես համաձայն եմ առանց ձիու…

- Չէ, տուն հասնելու փող ունե՞ս, ես ինքս ոտքով եմ գնալու, ե՞րբ կհասնեմ, չգիտեմ:

Արցունքները գլորվում էին աչքերից:

Ցած գցեց պայուսակն ու հեռացավ ափերով սեղմած դեմքը:

Սպիտակ թղթի վրա ավելացնում եմ.

Հ.Գ.   Կնոջ գեղեցկությունը ոչ նրա սանրվածքի մեջ է, ոչ ներկած եղունգների, ոչ շրջազգեստի, լինի կարճ թե երկար, այլ նրա աչքերի մեջ է, աչքերի, որոնք բացում են սրտի այն դուռը որտեղ սերն է ապրում…

Մենք կարող ենք ապրել որտեղ որ հարմար է, ինչպես որ հարմար է, քայլել, քնել, երազել, ծիծաղել, ժամանակից շուտ  թաղել հարազատ մարդկանց, առավոտյան սուրճ մատուցել մեկմեկու, համբուրվել, չնմանվել իրար կամ նմանվել…

… բայց մարդկային թվացող աշխարհից այն կողմ մենք քայլում ենք բռնած իրար ձեռք:

Մե՜նք…

որովհետև մենք հեռավոր անցյալում եղել ենք մի ամբողջություն, ունեցել ենք մեկ ընդհանուր սիրտ:

Դա մեր ողբերգությունը չէ, ոչ իմ, ոչ քո՝ Կին արարած, որ կողի տեսքով լքեցիր ինձ:

Սա մի ընդհանուր սպիտակ ցավ է…

Երբ հայելու մեջ տեսնում ես, որ շուրթերդ սպիտակել են, մի փնտրիր պատճառը, դա պատահում է միայն այն ժամանակ երբ ատամներով ծամում ու կուլ ես տալիս սիրելի մարդու ցավը, սպիտա՜կ, սպիտա՜կ…

Սպիտակ գրիչով էլ ստորագրում եմ       Ս.Ումառ

Աչքերս բացեցեի սպիտակ մի սենյակում:

Դեռ մեկ ամիս առաջ էր որ մի օտարական ՛՛թոքերի բորբոքում՛՛ անունով շրջում էր մարմնովս մեկ ու իր սառցե ձեռքերով հերթով շոյում էր իմ այս կամ այն օրգանը:

Ես հասկացել էի, որ անիմաստ է պայքարել այն ժամանակ, երբ սկսում ես մտքումդ պատկերացնել կամ հաշվել թաղմանդ եկած մեքենաները, մտապահել համարները ու խոսել քո մարմնի հետ, որ մի մտածիր, վերջն այնքան էլ ցավոտ չէ…

Երբ ցանկություն չկա ապրելու՝ պայքարելը դառնում է ծիծաղելի:

Միգուցե պետք է հավատալ ոչ թե անիրական երևույթներին այլ իրական, կենդանի, շոշափելի…նույնիսկ թող դա լինի ծառին կապված այն միակ տերևը, որը կարողանում է դիմանալ քամուն, անձրևին հողմին…ուրեմն դու էլ կդիմաս:

Բայց հրաշքը դա ճակատագրի կամքն չէ…

Հրաշքը դա սերն է, հասկանալը միմյանց, բարությունը, հավատարմությունն ու օգնելու ցանկությունը:

Դու ինքդ կարող ես ինչ որ մեկի համար հրաշք գործել, բայց ամենակարևորը, որ քեզ համար կարող է հրաշք գործել մեկ ուրիշը…որն էլ կարող է փրկել քո կյանքը:

- Նորի՞ց ինչ որ մտքերի հետ, ինչո՞ւ չես ցանկանում օգնել, հասկացիր, հիվանդի օգնությունը բժշկին դա անգնահատելի դեղամիջոց է, իսկ քո ուղեղում քամիներ են քո ընկերների նման:

- Ի՞նչ ընկեր, բժիշկ ջան, ես մենակ եմ այն կապված տերևի…

- Դե լավ, չեմ հասկանում, ի՞նձ թե՞ քեզ ես հիմարի տեղ դնում, այնտեղ մեկը եկել քեզ է հարցնում, ասում է որ քո ձին է, սպիտակ գույնի, կարծես հոգեբուժարան լինի, թողնե՞մ ներս, ցանկանո՞ւմ ես տեսնել նրան:

- Չէ, ասացեք թող գնա տուն, ես ինքս հիմա կգնամ նրա մոտ, թող ինքը դուռը բացի իմ առջև…

Միայն փոխանցեք, որ ես արդեն սովորել եմ մոռանալ…սկսում եմ սպիտակ թղթից:

Փորձի՜ր… սիրելիս

Համբույրս գետ է՝

սարերի մաքուր հալված ձյուներից,

քամու բերանն ընկած

անտառի թախծոտ չոր տերևներից,

կարոտ հույզերից…

սրտիս զարկերից…

և դու փորձում ես դրա դեմն առնե՞լ,

բերա՞նս փակել…

Արդյոք եղե՞լ է մեկը աշխարհում,

որ կարողանա դեմն առնել ջրի,

փորձի՛ր, թող փոխվի հունը համբույրիս,

ո՞ւր պիտի գնա,

չքվի աշխարհի՞ց:

Աշխա՞րհը…

աշխարհը  դո՛ւ ես, դո՜ւ ես…

կրծքերդ էլ բուրում են թարմ լավաշի պես,

փորձի՛ր, թող փոխվի հունը համբույրիս,

կո՛ւրծքդ չլինի,

շո՛ւրթդ կլինի,

մազե՛րդ,

ո՛ւսդ,

ո՛տքդ,

գլո՛ւխդ…

Համբույրս գետ է՝

սարերի մաքուր հալված ձյուներից,

… քո պահեստավորված անփույթ խոսքերից:

- Գլուխս է ցավում  ու հանգի՛ստ թող ինձ…

Ձա՜յնդ…

Գինի – լռությո՜ւն,

մեռո՛ն շուրթերի,

երաժշտություն՝ գնչուական թափառ ցեղերի…

Պա՛հն է վայնասուն, որ ստիպում է ինձ,

ստիպում համբույրիս,

նայել քո փակված դռան դիտանցքի

հակառակ կողմից,

Արդյո՞ք եղել է մեկը աշխարհում,

որ կարողանա դեմն առնել ջրի …

Փորձիր թող փոխվի հունը համբույրիս…

Կրկին ապրել

Թվում էր թե արևը բարեխղճորեն իր գործը արել էր ու երևի թինկ տված ինչ որ մի երկնային առարկայի, գոհ իր ներկայությունից, հանգստանում էր՝:

Շուրջը հնարավորինս չափ լուսավոր էր, , բայց աչքերը ոչինչ չէին տեսնում, աչքերից սողալով իջնում էին աղեհամ ջրի կաթիլներ ու քայլերին համաչափ ծնոտից կաթում գետնին:

Ընդամենը տասը րոպե առաջ Տիեզերքում կատարվել էր ինչ որ սխալ, ինչ որ անհասկանալի մի բան ու ցավ պատճառել…

Կյանքն այնքան գաղտնիքներ ունի որ…

Արցունքների միջից միայն այգին էր երևում,  շատ լղոզված պատկերներով՝ դատարկ նստարաններ ու արևի ներկայությամբ չարություններ անող մի թեթև քամի:

Թաշկինակով մաքրեց արցունքներն ու զգաց որ ոտքերն առաջ էլ չեն կարող գնալ:

Հանկարծ աչքին ընկավ նստարաններից մեկի վրա նստած մի հնամյա ծերուկի, ոտքից գլուխ ստիտակ, ճմրթված շորերով ու չգիտես ինչու նստեց հենց այդ նստարանին:

Վերջին վեց ամսվա կյանքը տեղավորվեց նստարանին արդեն անտարբեր ինչ որ բան ընկալելու:

- Նեղացրե՞լ են:

- Ըհը…

- Պարզ է, սիրած տղամա՞րդը:

- Ըհը…

- Եվ ինչ, հրաժարվե՞ց, վախեցա՞վ, թե՞ ասաց որ ուրիշին է սիրում:

- Ըհը…

- Պարզ է, սովորական երևույթ:

Զարմացած նայեց ծերուկին որի համար կորուստն ու ապրել չցանկանալը սովորական երևույթներ են:

- Երկա՞ր եք հանդիպել:

- Վեց ամիս:

- Ասաց, որ չի ցանկանում հայր լինել, որ դեռ պետք է վայելի կյանքը, թե՞:

- Նման մի բան…

- Պարզ է, դաժան է, հասկանում եմ, միգուցե ուրիշին է սիրում, միգուցե չի հասկանում, միգուցե չի սիրել, այլ օգտագործել է քեզ…

- Լռիր, խնդրում եմ, այդպես ստացվեց, կարևորը որ ես եմ սիրում, պատրաստ եմ ամեն ինչի…

- Պարզ է, արցունքներն այստեղ չեն օգնի, հարկավոր է գործել:

- Այսի՞նքն:

- Կցանկանա՞ս նորից ապրել այդ վեց ամիսը, իմանալով, որ նույն ավարտն է ունենալու:

- Ի՞նչ:

- Դու լսեցիր, ես Արևի հովանավորն եմ, կարող եմ միջնորդել, եթե իհարկե ցանկանաս անկեղծ: Դժվար կլինի վերջաբանի կրկնությունը, բայց կյանքն է այդպիսին, դե՞:

Նորից լինել նրա գրկում, ձեռքերով ամուր փաթաթվել նրա պարանոցին, շուրթերով սեղմվել, զգալ քեզ հաճելի մարդու բույրը, զարմանալ  կատարելիության չափ կերտված մարմնի ջերմության վրա…

Լինել նրանից անբաժան մի ֆիզիկակական մարմին, հոգին խառնել նրա հոգուն ու այդ խառնուրդն ընդունել քո մեջ, զգալ տիեզերքում քո տեղն ու երջանկությունից անվերջ շշնջալ. 

- Էլի, էլի…մի գնա…իրո՞ք շուտ կգաս, խնդրում եմ, մի նայիր այդպես…ի՞նչ, սո՞ւրճ, հիմա կբերեմ սիրելիս, միայն թե չքնես…մի խաղա մազերիս հետ…

Նայել նրան քնած վիճակում, տեսնել նրա հաճույքից բավարարված  ժպիտը, հասկանալ որ առանց նրա ամեն ինչ դառնում է անիրական ու դատարկ…

Նորից ապրել բաժանման զզվելի պահն ու հասկանալ, որ ուրախության արցունքներից բացի կան նաև ցավեցնող արցունքներ՝ դառը  ու դաժան:

Հասկանալ լքված լինելու անիմաստ մի իրավիճակ, երբ ամեն ինչ կանգ է առնում…

Պայուսակը բացեց, հանեց ծխախոտի տուփն ու մեկնեց ծերուկին:

- Չէ, ես չեմ ծխում, - ծերուկը մի քիչ հեռու քաշվեց նստարանի վրա:

Վառեց ծխախոտն ու ծուխը ներս քաշեց:

Այդ պահին ինչ որ բան կատարվեց ներսում, մի հաճելի ու հարազատ անհասկանալի բան, կարծես Արևը բան ու գործը թողած վազելով մոտեցավ ու առանց հարցնելու արագ լցվեց իր մեջ, սահեց կոկորդով, տաքացրեց կրծքերն ու լցվեց փորը…

Հեռվից, բայց շատ պարզ ու հստակ, Առաջին անգամ լսեց կյանքում երբեք չլսած մի ձայն.

- Մա՛մ, մի ծխիր էլի…

Ծխախոտը շպրտեց գետնին:

Ձեռքը դրեց փորին, ժպտաց, մտածեց.

«Աղջիկ է», նայեց ծերուկի ժպտացող աչքերին, ինքն էլ ժպտաց:

Ծերունին նրա ժպիտը երևի այլ կերպ հասկացավ ու հարցրեց.

- Իհարկե, չես ցանկանա նորից ապրել այդ վեց ամիսը, լսել քեզնից հրաժարվելու նրա..,  ես քեզ հասկանում եմ:

- Սխալ ես հասկացել, իհարկե ցանկանում եմ, ցանկանում եմ…

Բղավոցից ծերունին երկու ափերով փակեց ականջները:

- Լա՞վ ես մտածել, վերջնակա՞ն:

Ձեռքը փորից չէր հեռացնում, անընդհատ ժպտում էր:

- Լավ եմ մտածել:

Մաքրեց աչքերը, նայեց կողքը, որտեղ ծերունին էր նստած ու զարմացավ:

Ծերունու փոխարեն մի չորացած, դեղին տերև էր նստարանի վրա:

Նորից լսեց արդեն հարազատ դարձած բարակ ու երգեցիկ մի ձայն.

«Մա՛մ, մրսում եմ, գնանք տուն»:

Արևն իր գործը բարեխղճորեն կատարած, դանդաղ հեռանում էր՝ իր ետևից քարշ տալով դեղին շորի փեշերը, որի վարայով դեպի տուն էին շտապում սպասումի երկու էակներ, որոնցից մեկը խոսում էր, իսկ մյուսը լսում…

Դեռ աշխարհ չեկած, բայց իր ներկայությունը ցուցադրած փոքրիկ ու թանկագին էակը թաթիկներով ու տոտիկներով համաձայնության նշաններ էր անում:

- Ով սիրում է, նա երբեք ոչինչ չի կորցնում, դա պարգև է, ամենաթանկ բանն աշխարհում, միայն հանուն նրա, հանուն քեզ, որ ապրում եք սրտիս մեջ, հարկավոր է ապրել…

կրկին ապրել…

Ս.Ումառ