Հորս՝ Ս.Ումառյանի հիշատակին

Հիմա դու չկաս,հիմա ինձ հեշտ է,

Քեզ հետ մտածել,քեզ հետ զրուցել,

Որդիս ինձ հետ է խիղճս հանգիստ է

Դու առանց որդի ինչպես ես ապրել:

Քո կենսագրության մի քանի տողը

Անգիր եմ արել ես քո գրքերից

Իմ հարսանիքն ու քո հարսի քողը

Չեն օրհնվել քո հայրական ձեռքից:

Իմ մանկությունը երկար է տանջվել

Հայրական պատժի մի անգութ ձևից

Ես ոչ մի անգամ քեզնից չեմ լսել

Հայրական խոսքը – ՛՛Մի անիր որդիս՛՛:

Ընկած ժամանակ ինձ ձեռք չի մեկնել

Հայրական լեզվի խորհուրդը խրատ

Իմ նեղ օրերին աչքերս են սրբել

Գրված տողերիդ խոսքերը իմաստ:

Միշտ ուղեկցել են,փարոս են եղել

Թարգման տողերդ ինձ օտար լեզվից

Սիրո տարիքում շատ եմ երազել

Մայրենին կարդալ քո պոետ մտքից:

Ռումի,Սաադի,Խաքանի,Հաֆեզ

Ֆարսի ձեր գիրը մեզ էլ է հասել

Չգիտեմ որտեղ ինչպես է գրվել

Բայց Հայոց լեզվով լավ է թարգմանվել:

Հավերժ կհիշվես Հայոց գրերում

Դու Ֆարսի լեզվի դեսպան աննման

Անմահ անունդ քո որդու սրտում

Կմնա որպես Ֆիդուսու թարգման

Անունդ

Լուսաբացն է կաթում

Աչքերիս փակված,

Շուրթերիս արև է հոգնած,

Հիմա  աչքերս ձեռքով է բացում

Գիժ Քամին կատաղած:

Համբուրում եմ սիրո հիշողությանս,

Աչքերիդ մեջ թարթում է թևաթափ հոգիս,

Ու կտրվում է շունչս

Անգամ անունդ հիշելիս:

Մարմինդ ալիք-ալիք

Ինձ գրկում, 

Լցվում է իմ մեջ,…գրկաբաց,

Հոգիս մարմինդ է նայում

Որպես մի սիրո առեղծված:

Ստվերիդ նման լուռ հեռանում ես ,

Ոտքերիդ տակ սիրտս քարշ տալով,

Անընդհատ հեռանու~մ,

Հեռանու~մ ես,

Սրտիցդ անունս մաքրելով:

Սատանայի ծխամորճը

Չարությունից դեմքի գույնը դաժանագույն է:

Ատամները դեղին, ցանցառ:

Շորերը պատառոտված են, բայց պարզ երևում է, որ հնամաշ չեն:

Տեսնես քանի՜ ձեռքեր են փորձեր արել պատառոտելու ու գրողի ծոցն ուղարկելու:

Քանիսին են հաջողվել, քանիսին՝ոչ:

Իր կարծիքով ժպտում է, բերանից էլ փչացած ատամի անտանելի հոտ է գալիս:

Ծալապատիկ նստել է աթոռիս ու նայում է:

- Բարև, եկա՛: Չե՛ս փոխվել: Քանի տարի է անցել: Առանց ինձ տխո՞ւր չէր կյանքդ:

Ծիծաղում է: Բացված բերանի մեջ երևում է լողակի գույն ունեցող լեզուն:

 - Բայց ես չեմ կանչել….

- Ինձ չե՛ն կանչում, ես ի՛նքս եմ գալիս: Հիմա այդպես է:

- Իսկ ինչո՞ւ վաղուց չէիր գալիս: Հիշո՞ւմ ես քանի անգամ եմ քեզ ծեծել ու ուղարկել….

- Երիտասարդ էիր, ուժեղ, միտքդ պայծառ, հասկացա, որ անիմաստ է քո հետ մարտնչել:

Հիմա այլ է:

- Բա ասում ես չեմ փոխվե՞լ:

Գրպանից հանեց մի ծխամորճ: Շատ գեղեցիկ էր, զարդարված թանկարժեք քարերով ու սպիտակ ոսկուց փոքրիկ քանդակներով:

Համոզված էր, որ ինձ դուր կգա ու չէր սխալվում:

- Այստեղ մի՛ ծխիր:

- Սա քո՛նն է, քո անցյալի մի մասը, - ձեռքի ծխամորճին նայելով գլուխը տարուբերում է:

- Ամեն մի քա՛ր, ամեն քանդա՛կ քո այն օրերից է, երբ կանչել ես  <Աստված իմ, ուղարկիր Սատանային, նրա հետ ավելի հեշտ լեզու կգտնեմ>: Երբ ծխես, կվերադառնաս այն օրը, որը որ կընտրես, միայն մի անգամ կարող ես օգտվել:

Տեսնո՞ւմ ես այս կապտագույն քարը…Ի՞սկ այս զմրուխտե…բա այս քանդա՞կը…էհ, Ստյոպ ջան, ի՞նչ օրեր էին:

- Միգուցե վեր կենաս  հագնվեմ, շորերիս վրա ես նստել:

Վեր կացավ, ծխամորճը ձեռքից բաց չի թողնում, քայլում է սենյակումս ու ուշադիր նայում ամեն մի իր:

- Ստյոպ, քեզ գիտե՞ս ինչքան են իմ ՛՛կրուգում՛՛ հարգում:

- Քո կրուգը ո՞րն է, Զեյթունի ՛՛14-ի կրո՞ւգը՛՛:

Հռհռում է:

- Իրոք չես փոխվել: Չէ՛, մեր Սատանաների ՛՛կրուգը՛՛ և գիտես ինչո՞ւ: Մի պառավ կար, հոգիներս հանում էր, արդեն քանի տասնյակ տարիներ:

Երբ ուղարկեցինք քեզ մոտ, էլ նրանից ձայն չկա: Ազատեցիր մեզ:

- Հա, հիշում եմ, վերջին անգամ  քո անունից  մի պառավ էր եկել, ջարդված ռուսերենով ինչ որ ձկան էր անիծում, կոտրված տաշտակ էր ուզում, բան չհասկացա: Մի ամսվա աշխատավարձս տվեցի իրեն, ասացի մի քսան օր յոլա գնա մինչև գնամ հարցերդ լուծեմ գամ:

Գնացի:

Եկա տեսա սովից մեռել էր:

- Այոոոո, խնդիր է…դրա համար եմ եկել:

- Ի՞նչ խնդիր:

- Հիմա էդ պառավի բիձեն է գլուխ բարձրացրել, ասում է լավն էր վատն էր, իմն էր, իմ պառավը, որտեղից ուզում եք ճարեք բերեք: Տեղից չի շարժվում, որ ուղարկեմ քո մոտ: Ասում եմ, քեզ տանեմ այդ բիձու մոտ, ուրիշ տարբերակ չկա: Հը՞, լեզու կգտնե՞նք:

- Ես միշտ էլ քո հետ լեզու գտել եմ: Այ,  հրեշտակների հետ չի ստացվում: Մի տեսակ շատ մաքուր են, խաբել չի լինում, համոզելն իմաստ չունի, համաձայնվելը ծանր է, դե մի խոսքով…

- Լա՛վ, հասկացա, ի՞նչ կուզես, տղամարդավարի ասա:

- Ծխամորճդ:

- Չեղա՛վ, ուրիշ բան ուզիր, քեզ ասացի չէ՞, որ դրանք ինձ քեզ մոտ կանչելու օրերն են, թանկ են ինձ համար, հատկապես…

- Կապտագույն քա՞րը, դե ես իմն ասացի, մնացածը դու գիտես:

- Գիտեմ, որ հաստակողն ես, ասածդ չես փոխի, կմտածե՛մ, կմտածե՛նք, բայց դժվար թե…

- Կարող ես էլ չգալ, այսքան ճանապարհ ես անցնում որ ինչ, ի՞նչ է Skyp չունե՞ս, կապնվիր:

- Չես փոխվել, լա՛վ մտածիր:

* * *

     … Արդեն երեք ամիս է ինչ զգում եմ, որ կուրծքս ջերմ է, հաճելի, անկողնումս հաճելի բույր ու Երկիրի ձգողականության ուժն անզոր:

Կողքս Ռուզանն է քնած, կրծքերը՝ կրծքիս սեղմած:

Քնի մեջ խոսում է:

- Ինձ Ռուզան կամ Ռուզաննա մի ասա, այլ քո նման՝ միայն  Ռուզ:

Համբուրում եմ, որ արթնանա, չնայած լավ գիտեմ, որ քնած չէ:

Ձեռքը սահեց ու սկսեց մազերս սանրել:

Մի կուրծքը բարձրացել հասել է շուրթերիս ու պտտվում է բերանիս շուրջը:

Ես էլ պտտվում եմ աշխարհի շուրջը:

Գրկեցի մեջքը, բարակ, նուրբ, վախենում եմ ինձ սեղմելուց կոտրվի:

Ձեռքերս սահեցնում եմ ներքև:

Աստված իմ, մի՞թե Հրեշտակների մեջքն ավարտ չունի: Ձեռքերս իջնում են, իջնում ու էլի դեռ մի ամբողջ հավերժություն կա տեղ հասնելու համար:

- Թո՛ղ, վե՛ր կաց, դրա ժամանակը չէ, այսօր կիրակի է չէ՞, մեր տանն ենք ճաշում:

- Վերջապե՛ս, կծանոթանամ Հրեշտակ ծնած ծնողներիդ հետ, չնայած Սատանայի հետ ավելի հեշտ լեզու կգտնեմ: Ռո՞ւզ, երեսունհինգ ես չէ, մի՞թե հրեշտակներն այդքան ապրում են:

- Դու էլ քառասուն ես, քառասուն դրամի խելք չունես, թո՛ղ, շրջվի՛ր, վե՛ր եմ կենում:

Մի մերկություն էր շրջում սենյակումս՝ գեղեցկության մերկությունը:

Հետո այդ մերկությունը ծածկվեց վարդագույն վերնաշապիկով , սպիտակ տաբատով ու բաց գույնի շագանակագույն, փռված մազերով:

Սուրճի առաջին կումը դեռ չէի կուլ տվել:

- Ինչո՞ւ ես մտազբաղ, մի՞թե քեզ ինչ որ բան կարող է տանջել, երբ ես քո հետ եմ:

- Ինչպե՞ս եմ ազատ շփվելու ծնողներիդ հետ:

- Ես կթարգմանեմ, ի՞նչ կա այդտեղ մտածելու:

- Ճի՞շտ կթարգմանես, թե՞…ինչպես մտքովդ անցնի:

- Խելա՛ռ:

Իմ՝ դեպի նրա շուրթերը գնացող քայլերն ընդհատվեցին հեռախոսազանգով:

- Ոչ մի աշխատանք, այսօր իմն ես,-  Հայացքը խիստ ու վճռական նայում է ինձ:

Նայում եմ հեռախոսի էկրանին:

Քույրս է:

- Հա, բարև: Հետո՞…հա, նրա հետ եմ, քեզ ի՞նչ, հետո՞, ոչ մի մատանի,  դու չգիտե՞ս, պահել եմ վաճառելու համար, որ մամայի քարը գցենք, շուտով մահվան տարին է, ինչո՞ւ ես հիմա նման հարցերով…Հավեսդ չկա, Նա՛ռ, մոռացի՛ր դրա մասին:

- Ստյո՞պ, ախր ինձ ինչո՞ւ չի սիրում քույրդ, ի՞նչ եմ արել նրան, ի՞նչ էր ուզում:

- Մամայիս մատանին, ասում է մի՛ վաճառիր, թող մնա՝ հիշատակ է:

- Մատանի՞:

- Այո, ամեն անգամ երբ գալիս է բնակարանս կարգի գցելու, հագնում է, մի քիչ լաց է լինում, հետո անպայման դնում է տեղն ու գնում: Առանց իմ համաձայնության չի վերցնի:

Ննջասենյակից բերեցի մատանին ու դրեցի սեղանին:

Կապտամորեգույն ալեքսանդրիդ քարով ոսկյա մատանի էր:

- Ի՞նչ գեղեցիկն է, չվաճառե՛ս, շատ լավն է, ավելի լավ է քրոջդ տաս, մի վաճառիր, հա՞- հագավ մատին ու ձեռքը շարժելով սկսեց շողացնել արևի ճառագայթների տակ:

Բազմաթիվ գունավոր փոքրիկ ճառագայթների մեջ մի գեղեցիկ ձեռք էր ու մի կարոտ ժպիտ:

<Չեմ վաճառի> - մտածեցի ու բարձրաձայն ասացի:

- Ռուզ, երևի դուրս գանք, մատանին էլ խնդրում եմ իր տեղը դնես՝ ննջարանում, ներքևի դարակում:

* * *

Ռուզանենց բնակարանը փոքրիկ, երկու սենյականոց բնակարան է, համեստ կահավորված:

Երկու զույգ աչքեր հետաքրքրությամբ նայում են ինձ:

Մայրական բարի, հայրական խիստ երևացող, բայց թախծոտ ու խանդող:

Ռուզաննան ձեռքի վարժ շարժումներով խուլ ու համր ծնողներին ինչ որ բան է բացատրում:

Նրանք էլ գլխի անընդհատ դրական շարժումներով հասկացնում են, որ պարզ է:

Լուռ ու մունջ կարծես պաշտոնական ճաշերի ժամանակ նայում ենք իրար:

Հետո սկսեցին օդում շարժվել հոր ձեռքերը:

Հասկանում եմ, որ ինձ է ուղղված:

- Ռուզ, կարմիր խնձորի մասին է հասկացնո՞ւմ, ասա որ ամեն ինչ լավ է  ու վաղուց:

- Ցինիկությունդ ավարտիր, շուրթերիցդ կհասկանա: Հարցնում է ի՞նչ ունես, չունես:

- Չունեցածներից ոչինչ չունեմ, ունեցածներից  ունեմ պարտքեր ու չամուսնացած քույր:

Նույնիսկ սիրտ չունեմ, տվել եմ քեզ:

Առանց սպասելու թարգմանությանը, հոր աջ ձեռքի բութ մատը բարձրացավ վերև:

Գլուխը բացասական շարժեց ու ժպտաց:

՛՛Խոսելու՛՛ ոչինչ չկա, չի ստացվում:

Ի՞նչ է օգնություն կանչել վերևից:

Կանչում եմ:

Հեռախոսիս զանգը փրկեց:

Հասկացնում եմ, որ գնամ պատշգամբից խոսեմ:

- Ասա, Նառ, եկե՞լ էիր հավաքելու բնակարանս, ես չեմ խնդրել քեզ…եկել ես հավաքիր, հիմա ի՞նչ ես ուզում:  Ո՞նց չկա, իր տեղում է…քեզ ինչո՞ւ պետք է չհավատամ, մի երդվիր, լա՛վ նայիր, այո՛, ներքևի դարակում…լրիվ դատարկե՞լ ես, մնացած դարակնե՞րն էլ…այ քեզ բան…հիմար բաներ ես ասում, լավ ես քիչ հետո կգամ… կգա՛մ ասացի:

Խոհանոցից լսեցի Ռուզանի ձայնը:

- Ո՞վ էր, էլի գործի տեղի՞ց, այսօր ասացի չէ՞, իմն ես, ո՛չ մի գործ: Կիրակի է:

- Քույրս  էր: Ասում է մատանին չկա, կարո՞ղ է պատահմամբ տեղը չես դրել:

Լսվեց կոտրվող ամանեղենի ձայն, որը լսեցինք միայն երկուսով:

Լսվեց կոտրվող սրտի ձայն, որն արդեն ՛՛լսեցինք՛՛ չորս հոգով:

<Աստված իմ, սրանց ի՞նչ ասեմ հիմա, ավելի լավ չէր Սատանան լիներ, գլուխ կհանեի>:

Մտա սենյակ, զարմացած հայացքների տակ աթոռի թիկնակից վերցրեցի պիջակս ու առանց որևէ բան ասելու դուրս եկա:

Վերելակի դռանը հենված, ծխամորճը բերանին ինձ էր սպասում:

- Կանչել ես, եկա՛:

Օգնեց պիջակիս թևը հագնելու, ցանցառ ատամները ցույց տալով բացեց իր կեղտոտ բերանը:

- Լավ արեցիր, տեղն էր դրանց, մի քիչ էլ որ շուտ հասնեի, ավելի լավ կլիներ:

Կատաղությունից հարվածեցի ծնոտին, հարվածից բացվեցին վերելակի դռներն ու ես մտա վերելակ:

Վերելակի մեջ հայելի կար:

Հիմա էլ հայելու մեջ էր:

- Այստեղ եմ, հայելու ետևում:

Նորից հարվածեցի:

Հայելին կոտրվեց, ձեռքիս արյունը կաթում էր վերելակի հատակին ընկած հայելու կտորների վրա:

Վերելակից դուրս եկա ու…դիմացս Ռուզանի հայրն էր, անխոս մեկնեց իմ կողմից իրենց տանը մոռացված ծխախոտի տուփն ու կրակայրիչը:

Աջ ձեռքի ցուցամատը հորիզոնական շարժումով երեք անգամ քսեց քթարմատին ու հեռացավ:

* * *

- Ասում ես SKYP չունե՞ս, բա ո՞նց ես յոլա գնում:

- Լավ, լրջանանք, ծխամորճս չեմ տա, բայց քեզ այնպիսի մի բան կասեմ, այդ երկնագույն քարի հետ կապված, որ հաստատ… դու միայն օգնիր: Հետո քեզ իմ ասածից հետո լավ կլինի, հավատա:

- Ռուզանի հետ կապվա՞ծ: Արդեն տաս օր է հեռախոսիս չի պատասխանում, իրենց տուն էլ ի՞նչ երեսով գնամ: Չեմ էլ կարողանում հոգուս խորքում նրան ներել:

Քրոջս հետ էլ չեմ խոսում: Բնաարանիս բանալին վերցրեցի մոտից, նեղացավ:

Թյու, ամեն ինչ կորավ գնաց գրողի ծոցը:

- Համաձայնվիր, դե՞: Մի պաշտոն կա, մի երկու ժամից հետո կազատվի, հիմա այնտեղ եմ գնալու: Քեզ կնշանակեմ այդ պաշտոնին հետո կտեսնես:

- Չե՛ս խաբի, ես քեզ Ռուզանից եմ հարցնում, դու պաշտոնից ես խոսում:

- Ես գիտեմ ինչ եմ ասում:

- Լավ, կօգնեմ,բայց մի պայմանով, անկախ նրանից կկանչեմ քեզ թե ոչ, սա կլինի քո վերջին այցելությունն ինձ:

- Կտխրեմ առանց քեզ, բայց դե ի՞նչ արած: Դե առ, վերցրու մի անգամ ծուխը ներս քաշիր ու…

Ծովափին մի ծերունի էր, դժվար չէր նրան ճանաչելը:

Մոտեցա:

- Պապի՞, հը ի՞նչ կա, գործից, բանից:

Նայեց, միանգամից չպատասխանեց:

- Պառավիս եմ ման գալիս:

- Ինչի՞դ է պետք:

- Եսիմ, սովորություն է: Հա խոսում էր, խոսում…փնթփնթում:

- Է կանչիր քո այդ Ոսկե ձկնիկին, ուզիր կնոջդ, ու ամեն բան կընկնի իր տեղը:

- Լիմիտս պրծելա, կանչում եմ, Սատանն ա գալիս:

- Հաաա՞ա, դժվար ա, ինքդ գնա նրա մոտ, դրանից էլ հեշտ բա՞ն: Միասին կլինեք:

- Իիի՜, ինքը հիմա դժոխքում կլնի, ես ի՞նչ գործ ունեմ այնտեղ:

- Բա հա՛մ կնիկ ես ուզում հա՛մ էլ…լսիր պապի ջան, իսկ եթե բջջային հեռախոս ուզե՞ս, կզանգես, ինչքան ուզում է թող խոսի, փնթփնթա, հը՞:

Ծերունին գլուխը քորեց:

Կասկածանքով նայեց ինձ:

- Դո՞ւ ինչ ես ման գալիս էս կողմերը, տղա ջան:

- Կնիկ, էլ ի՞նչ, մեկին կորցրել եմ ուզում եմ վերադառնա:

- Է, դու գնա մոտը, դրանից էլ հեշտ բա՞ն: Միասին կլինեք:

- Դե գնացինք, պապի ջան, ես նրա մոտ դու էլ դժոխք: Ուրիշ ի՞նչ:

Ծերունին երկար նայեց ծովին:

Երկար մտածեց:

- Չէ տղա ջան, փոշման եմ, Ասում ես բջջային ուզե՞մ…

* * *

… Հեռախոսս զանգեց:

Քույրս է:

- Լսիր Ստյոպ, չանջատես, ուրախ եմ, որ ազատվեցիր քո այդ Ռուզից, թե չէ հանկարծ երեխաներդ խուլ ու համր ծնվեին…

- Կա՛րճ կապիր, ի՞նչ ես ուզում:

- Մամայի քարը պետք է գցվի:

- Ե՞վ…

- Մատանին լողասենյակի հայելու ետևում է: Կներես, բայց այդպես էր պետք:

* * *

Համբուրում եմ, որ արթնանա, չնայած լավ գիտեմ, որ քնած չէ:

Գրկեցի մեջքը, բարակ, նուրբ, վախենում եմ ինձ սեղմելուց կոտրվի:

- Թո՛ղ, վե՛ր կաց, դրա ժամանակը չէ, այսօր կիրակի է չէ՞, պապան կավարտի քարը: Ուտելու բան պետք է տանել գերեզմանոց:

- Ինքդ կտանես, թե չէ ես ինչպես եմ շփվելու նրա հետ:

- Վեր կաց, նա քեզ շատ լավ հասկանում է, չմոռանաս սափրվել:

Նայում եմ լողասենյակի հայելուն ու պարզ երևում են ձկնորսն ու նրա ցանցն ընկած Սատանան:

Ինչ որ վիճում են, բանակցում: Իրար հրմշտում:

Ծերունու հարվածից Սատանայի ձեռքի ծխամորճն ընկավ ծովի մեջ, սուզվեց:

Վա՜խ, անցյալս անվերադարձ չքվեց:

Հարվածո՛ւմ եմ, կոտրո՛ւմ ապակին:

Վազելով ներս է գալիս Ռուզանը:

- Քեզ ի՞նչ եղավ, սիրելիս:

- Ոչինչ, ուզում եմ քեզ համբուրել, այստեղ, այս պահին…

Սրտիցս արյուն էր կաթում հատակին ընկած հայելու կտորների վրա:

Կիրակի էր:

Ես համբուրում էի իմ սիրո հիշողությանը…

Ավազե ժամացույցը

(պատմվածք)

Բժշկի կաբինետը կահավորված է ժամանակակից ոճով:

Կահույք, նկարներ, բազկաթոռներ, բազմոց…

Այս ամենի հետ համահունչ չէ միայն սեղանին հպարտ կանգնած ավազե հնամենի ժամացույցը:

Ժամացույցի տակ գրված է ՛՛3 րոպե՛՛, սակայն շատ անգամ էր բժիշկը փորձել՝ ավազը դատարկվում էր ուղիղ երկու րոպե քառասուն յոթ վայրկյանում…

Միգուցե ավազը ժամանակի ընքացքում չափից դուրս է չորացել …

Ժամացույցի կողքը սև պլաստմասսայե շրջանակով կարմիր մի կոճակ է, որով անհրաժեշտության դեպքում սենյակ են կանչվում զսպաշապիկ հագցնող աշխատակիցները:

Ցանկացած աշխատակից գիտեր, որ զեկույցն ավարտվելու է ավազի վերջանալուն հետ, անկախ ամեն ինչից, քանի որ բժիշկն ինքնաբերաբար սեղմելու էր ''դժոխքի'' ազդանշանը՝ կարմիր կոճակը:

Հիմար, բայց, բժշկի կարծիքով արդարացված սովորություն:

* * *

- Այսքան տարի պահեցի, գուրգուրեցի ու ի՞նչ…տասնութ տարի, ո՞ր մեղքիս համար, ո՞ւմ մտքով կանցներ:

- Լա՛վ, լա՛վ, Աղո՛ւն, քո մեղքի բաժինն էլ կա, քանի անգամ ասացի մանկատան հետ գործ չունենք, ի՞նչ իմանաս ինչ գեներ են, ո՞ւմ երեխան է, ասում են մայրն ալկոհոլիկ է եղել, եսի՞մ:

- Բա այն ժամանակ ինչո՞ւ չէին ասում, թե՞…:

- Զանգի՛ր, զանգիր եղբայրդ գա, ուրիշ տարբերակ չկա՛:

* * *

Երեկո էր:

Բակում հարբած տղաների աղմուկն էր՝ ծիծաղ, բարձրաձայն, տեղ-տեղ հայհոյանքներ, բայց շենքից ոչ մեկը նկատողություն չէր անում:

Ո՞վ պետք է գլուխ դներ, ո՞ւմ գործն էր թե պատուհանից այն կողմ ի՞նչ է կատարվում:

- Նայի՛ր, նայի՛ր Աղունի աղջիկը, ի՞նչ էլ լավացել է, մի դրա քայլվածքին նայիր:

- Քո ատամի բանը չէ, ձե՛ռք քաշիր:

- Ի՞մ, սրա նմաններն են իմ ձեռքերով անցել, ուզո՞ւմ ես գրազ գանք, մինչև շաբաթ ու իմը կլինի:

- Տո դու ի՞նչ ունես, որ դեռ գրազ գաս: Ես դնում եմ իմ Rollex-ը, լսեցի՞ք տղերք:

- Ես էլ՝ բոլորիդ ռեստորան: Այս ցելոֆանով շաքարավազը բարձրացնեմ տուն ու գամ, կխոսենք:

Քիչ օրորվելով աղջիկը մտավ շքամուտք:

Այսօր մի քիչ շատ խմեց, դե ծննդյան էր հրավիրված, ուրախ մթնոլորտ, գլխապտույտ աչքեր, գրկախառնված պարեր, կարծես թե անմեղ, ոչինչ չխոստացող համբույրներ:

Գլուխը հաճելի պտտվում էր:

Հետո միջանցքում Ռոբի հետ համբուրվելիս զգաց, որ նրա ձեռքերը հետույքին են, ու փորձում են շրջազգեստը բարձրացնել:

Չդիմադրեց, անկարող էր, բայց հարցրեց:

- Մի՞թե սերն այդիսին է լինում, մի տեսակ զզվելի է:

- Ես եմ զզվելի՞, տո եղածդ ընդամենը քած չէ, քո նման մի սենյակ լցված են, որին ուզենամ…Սե՞ր, մի սրա երազանքին նայեք…

- Դու հասարակ տականք ես, բաց թող ինձ:

Ռոբը թքեց վրան ու  հեռացավ:

Ցավը մեծ էր:

Ոչ ծանոթ:

Երկրային:

Իսկ մինչ այդ ամեն ինչ հաճելի էր:

Անծանոթ հաճելի:

Ոչ երկրային:

Երկնային:

Եվ այդ բոլորը խառնվելով իրար դարձան զզվելի:

Ինչո՞ւ, ինչո՞ւ այդ ամենն իրարից անջատ չեն, ցավն իր ժամին, հաճելին՝ իր:

Մի՞թե Աստված չի բաժանել ամեն մեկին իր բաժինը.

Աղջիկներ՝ ձախ:

Տղաներ՝ դեպի աջ:

Սրբերն այն կողմ:

Մեղավորներն այստեղ:

Մի՞թե գթասրտությունն այսպիսին է լինում:

Վազեց խոհանոց ու պատահած դանակը վերցնելով հևիհև մտավ սենյակ:

- Կսպանե՛մ, չեմ նայի ում տղան ես, ո'վ ես, կսպանե՛մ…

Աչքերը չէին տեղավորվում կոպերի տակ:

Դեմքը կարմրել էր, իսկ գեղեցիկ շուրթերի անկյուններից դանդաղ դեպի ծնոտն էր իջնում  սպիտակ փրփրահեղուկը:

Քրտինքի կեղտոտ կաթիլները, հասած մրգի հյութի մածուցիկությամբ հոսում էին մարմնի վրայով, իջնում ոտքերով:

Բոլորը վախից լռել էին:

Հասմիկը վեր կացավ Մանուկի ծնկներից, ուղղեց շրջազգեստն ու մոտեցավ:

- Ավելի լավ է տուն գնաս, տո՛ւր ինձ դանակը:

- Կսպանե՛մ… թո՛ղ ինձ, - հրեց Հասմիկի ձեռքն ու դանակը ձեռքին վազեց դեպի միջանցք:

Ամբողջ ճանապարհին լալիս էր:

Երթուղայինից իջնելիս բացեց պայուսակը՝ վճարելու համար, տեսավ խոհանոցային դանակը, չհիշեց, թե ե՞րբ է դրել պայուսակի մեջ:

Վերելակ մտան երկուսով:

Տղայի ձեռքին դանդաղ տատանվում էր շաքարավազով ցելոֆանե տոպրակը, իսկ աչքերը փորձում էին աղջկա կիսաբաց կրծքերի մեջ գտնել ցանկալի մի հանգրվան:

- Այնպես ես նայում կարծես քո տունն է ու ուզում ես մտնել ներս:

- Այդտեղ մտնելու համար նախ պետք է սրանով քաղցրացնել:

Տղան ձեռքի տոպրակը բարձրացրեց քիչ վեր, փորձեց շաքարավազը լցնել կրծքերի մեջ:

- Ապո՛ւշ:

Աղջիկը հարվածեց տոպրակին ու երևի եղունգի հպումից տոպրակը ծակվեց:

Շաքարավազը սկսեց տոպրակից դանդաղ սորալ վերելակի հատակին:

Երբ տղայի ձեռքը բարձրացավ, աղջիկը պայուսակով փակեց դեմքը:

Սպասվող հարվածը  չզգաց, զգաց տղայի ձեռքն իր շրջազգեստի տակ:

Ցավը մեծ էր:

Ծանոթ, ամոթալի:

Թե ինչպես պայուսակից հանեց դանակը ու հարվածեց տղայի ուսին – չհիշեց:

Թե ինչպես էր տղան բղավում – չէր լսում:

Աչքերի առաջ՝ վերելակի հատակին ընկած տղայի ծնկներին ցելոֆանե տոպրակն էր, որից դեռ սորում էր շաքարավազը…

Երիտասարդ մարմինը մեղավոր հոգու ծանրությունից կքում էր, բայց տեղի չէր տալիս:

Սեփական ծնողներից հավերժ հիշատակ մնացած  մեկ ու կես մետրանոց փայտե խաչը մեջքին, բռնվելով բազրիքից մի կերպ բարձրանում էր վեր, ո՞ւր, չգիտեր:

Շուրջը կենդանի արարած չկար, Մարդ չկար, որ օգնե՛ր, կարեկցե՛ր, սրբե՛ր ճակատի քրտինքը…

Ահավոր դարի մեղքերով լեցուն ՛՛Մարդ՛՛ կոչված բոլորը արարածները նայում էին միայն դռան դիտանցքերից:

Ո՞վ պետք է գլուխ դներ, ո՞ւմ գործն էր թե դռնիցն այն կողմ ի՞նչ է կատարվում:

Իմաստ չկար շշնջալու <Աստած ի՛մ, օգնի՛ր>:

Ու տանում էր իր խաչը վե՛ր, վե՛ր, վե՛ր…

* * *

- Սամսոն ջան ի՞նչ հոգեկան, ի՞նչ բան, փորձ են արել բռնաբարել, դե բա հո ձեռքերը ծալած չէր մնալու:

- Աղո՛ւն, դու իմ քույրն ես, ես հո քո վատը չեմ ուզում, այդ որտեղի՞ց դանակը, գիտե՞ս:

Նույն օրն էլ հավաքույթի ժամանակ ինչ որ Ռոբի է ուզեցել սպանի, իրենց համակուրսեցիները ասացին, դանակն էլ այնտեղից է վերցրել:

- Չարախոսում են, մի հավատա, եղբայր ջան, ախր…

- Աղո՛ւն, ես փաստաբան եմ, գիտեմ ինչ եմ ասում: Կարո՞ղ ես տեսնվել նրա հետ ու ասել որ էլ ավելի, դե ոնց ասեմ, գժություններ անի, գոնե բանտ չի ընկնի: Հասունացել է, գեները գլուխ են բարձրացրել, ես ինչ իմանամ, նրան խմել չէր կարելի:

Այսօր սթափ էր ու ցուցմունք էր տալիս:

Աղունի ամուսինը, որը մինչ այդ լուռ էր, հարցրեց:

- Ի՞սկ եթե մի փոքրիկ շշով կոնյակ տանենք, թող խմի, դա գործին կօ՞գնի:

- Չեմ կարող ասել, բայց լավ չէ, որ սթափ է, հարկավոր է խմեցնել, ինձ մի հոգեբուժ ասաց:

Պետք է փորձել, թե չէ բանտում լրիվ կկորչի, չնայած իմ կարծիքով նրան էլ ոչինչ…

- Գժվե՞լ ես ինչ է, իմ աղջիկն է, ես նրան մենակ չեմ թողնի:

- Նրա իսկական մայրը մեկ տարուց ազատվելու է բանտից:

- Դու որտեղի՞ց գիտես:

- Է, Աղուն…

* * *

Երբ Աղունն ու ամուսինը տեղավորվեցին աթոռների վրա, բժիշկն ինքնաբերաբար շրջեց ավազե ժամացույցը:

Ավազահատիկները սկսեցին դանդաղ թափվել դեպի ներքևի կոլբան:

- Սովորություն է, բանի տեղ մի դրեք: Լսում եմ Ձեզ:

- Դե գիտեք, բժիշկ ջան…:

- Գիտե՛մ, լրիվ մեղսունակ աղջիկ է, վաղը կտանեն մեկուսարան:

- Բայց…

- Այդպես լինում է, նոպա՛ է, արհամարանքի՛ց, վիրավորանքի՛ց, ամոթի՛ց…ոչ մի լուրջ բան չկա:

Բժիշկը ետ հրեց Աղունի ամուսնու կողմից սեղանին դրած ծրարը:

- Գիտե՞ք, անկեղծ ասած իմ փորձն այդքան էլ մեծ չէ, բայց հարյուր տոկոսով կասեմ, որ ո՛չ մի հոգեկան խանգարում, ո՛չ մի անոմալիա: Նրան նույնիսկ չենք կապում: Հասկացեք ես նման դեպքում անզո՛ր եմ:

- Բայց կարող է դատեն ու…

- Հավատացեք ինձ, տղան չի՛ մահացել, չի՛ բողոքում, վերքը կյանքին չի՛ սպառնում, այ այս ծրարը տվեք փաստաբանին ու վերջ:

- Իսկ մենք կարո՞ղ ենք նրան տեսնել, եթե այդքան լավ է,- ամուսինը ծխախոտը ձեռքերի մեջ տրորելով, աչքերով  մոխրաման էր փնտրում:

- Իհարկե կարող եք, ես հիմա կկանչեմ:

Դարակից հանեց ու սեղանին դրեց մի քառակուսի հախճապակե մոխրաման:

- Ավելի լավ է մարդ խմի քան թե ծխի: Ես ինքս ծխող չեմ, բայց դուք ծխեք:

Բժիշկը դուրս եկավ սենյակից:

Ամուսինը կնոջ պայուսակից հանեց ու սեղանին դրեց կոնյակի մի շիշ:

- Լեզու չենք գտնի, Աղուն, շատ ջահել է, վախենում է:

Ավազե ժամացույցը ՛՛կանգ՛՛ էր առել, ավազը լրիվ տեղափոխվել էր ցած:

Աղջիկը գրկած մոր պարանոցը լալիս էր:

- Սա ավելորդ է, հավատացնում եմ, - կոնյակի շիշը ցույց տալով բժիշկը հայացքը փախցրեց:

- Դե լավ, մի մի հատ ծանոթության կենացը խմենք ու մենք կգնանք, օրն ավարտվում է, դուք էլ երևի տուն եք շտապում:

- Այսօր հերթապահում եմ, դե լավ մի հատ կարելի է:

Սեղանին հայտնվեցին երեք հատ բաժակներ:

- Կինս չի խմում, ճնշում ունի,- բաժակները լցնելով ասաց ամուսինը:

- Ոչինչ, Գոհարի հետ կխմենք, մի հիսուն գրամը նույնիսկ օգուտ է, կոնյակը շատ է օգնում սթրեսին, ես որպես բժիշկ եմ ասում, արի՛ Գոհար, վերցրո՛ւ, - մեկնեց բաժակը:

- Խմի՛ր աղջիկ ջան, բժիշկն է ասում:

Խմեցին:

Հետո նորից՝ ծնողների կենացը, երեխաների կենացը, հաջողության կենացը:

Գոհարն էլ չէր խմում:

Հենված գրապահարանին թերթում էր ինչ որ գիրք:

- Դե լա՛վ, Մուշեղ ջան, բժիշկ ջան, մենք գնանք, մի բան կմտածենք, - ամուսինը գինովցած էր:

Համբուրեցին Գոհարին:

Մայրը շշնջաց. <Մի մտածիր, ամեն ինչ լավ կլինի>:

- Գոհա՛ր, դու կարդա, ես հիմա ճանապարհ դնեմ ու գամ:

Գոհարը չլսելու տվեց, կամ իրոք չլսեց՝ կլանված կարդում էր: 

Երբ բժիշկը մտավ ներս, Գոհարը հիվանդանոցի խալաթը գետնին շպրտած, կիսամերկ, առանց երաժշտության պարում էր:

Պտտվելով մոտեցավ ու գրկեց բժշկին:

Մի թույլ փորձ եղավ ազատվելու Գոհարի գրկից…

Բժիշկը զգաց երիտասարդ շուրթերի թաց հպումն իր շուրթերին:

Հետո երկուսով սկսեցին պտտվել սենյակում:

Բժշկին դուր եկավ խաղը:

Խա՞ղ էր թե ոչ, չհասկացավ:

Ուղղակի զգում էր կնոջ հպումն իրեն:

Զգում էր ոտքերից վերև բարձրացող մի տաք հոսանք, կի՞նն էր թե՞ կոնյակը դա չէր հասկանում:

Երբ հերթական անգամ մոտեցան բժշկի սեղանին, բժիշկը Գոհարին գրկեց ու նստեցրեց սեղանին:

Շուրթերով ընկղմվեց կրծքերի մեջ:

Գոհարին հաճելի էր:

Ծանոթ:

Գլուխ պտտեցնող, ցանկալի ու ջերմ:

Կարծես Աստված վերևից մի բուռ փոշոտ քարեր շպրտեց երկիր:

Ողորկ քարերը չգիտես ինչու թռան ու կպան մի մեծ պղնձե զանգի պատերին:

Զանգը, որն երբեք չէր զանգել, շարժվեց ու իր հերթին, իր պատերով հարվածեց վաղուց շարժման կարոտ լեզվակին:

Ու պղնձե ձայնն արձագանքեց սենյակով մեկ:

Դինգ… դոնգ… դինգ… դոնգ…

Բժիշկն ինքաբերաբար շուռ տվեց ավազե ժամացույցը:

Ավազահատիկները սկսեցին դանդաղ թափվել ցած:

Գոհարն ուշադիր նայեց ավազե ժամացույցին…

Աչքերի առաջ երևացին վերելակի հատակին ընկած տղայի ծնկներին ցելոֆանե տոպրակից սողացող շաքարավազի հատիկները…

Ցավը մեծ էր:

Ծանոթ:

Երկրային:

Իսկ մինչ այդ ամեն ինչ հաճելի էր:

Անծանոթ հաճելի:

Ոչ երկրային:

Երկնային:

Բայց այդ բոլորը խառնվելով իրար դարձան զզվելի:

Ձեռքի տակն ընկած մոխրամանով հարվածեց բժշկի գլխին:

Մե՛կ, երկո՛ւ, երե՛ք… մինչև ձեռքը թուլացավ:

Աչքերը չէին տեղավորվում կոպերի տակ, մի կերպ նշմարվում էր սեղանի կարմիր կոճակը, սեղմեց :

Գոհարը չորեքթաթ, սենյակով մեկ փնտրում էր…

- Մեկ, երկու, երեք, չորս, գալիս եմ քեզ փնտրելու, ո՞ւր ես:

Սեղանին չես…

Բազմոցի տակ չես…

Պահարանի ետևում չես…

Ո՞ւր ես , չկա՛ս, դու չկա՛ս, դո՛ւ այստեղ չես…դու էլ չկա՛ս…

Զսպաշապիկ հագցնող աշխատողները հիվանդին հանեցին բազմոցի ետևից:

Նա, մերկ կրծքին սեղմած ամուր բռնել էր ավազե ժամացույցն ու մեկ ծիծաղում էր, մեկ լալիս:

                                                                                                                                                                                                                                                                  

                     Ս.Ումառ       10 Հունիս, 2013

Անավարտ կենսագրություն

Ամեն անգամ երբ իմ կենսագրությունը ուղարկում եմ որևէ գործակալության, զգում եմ, որ ինչ որ մի բան պակաս է:

՛՛Սոցիալական դրությունը – չամուսնացած՛՛:

Կարծես անավարտ է ամբողջ կենսագրությունը:

Բավական է ընդամենը մեկ բառ ու… ամեն ինչ կընկնի իր տեղը:

Ամեն առավոտ նույն պատմությունը:

Անավարտ կենսագրություն, ինքնակենսագրություն:

Դե, Աստված կարգին մարդկանց ուղարկել է Կարգին մարդկանց մոտ, իսկ ինձ, գործակալության դռները բացող-փակող:

Այնքան տխուր եմ, որ կարծես ծննդյանս օրը լինի:

Ծննդյանս օրվան մնացել է հարյուր վաթսուն չորս օր:

Հարկավոր է սուրճ խմել:

Տեսնես ո՞վ է սուրճը հնարել:

Այդ հնարողին գցես մի անմարդաբնակ կղզի, զրկես սուրճից ու թող այդպես տանջվի ինձ նման:

Հիշում եմ, գնել եմ երկու օր առաջ, բայց ո՞ւր եմ խցկել ոչ մի կերպ չեմ կարողանում հիշել:

Մարդ պետք է երեք կին ունենա:

Մեկն անպայման  առավոտյան սուրճի համար:

Մեկն անպայման երեկոյան ճաշ ունենալու համար:

Մյուսն էլ լվացքի:

Թե ինչո՞ւ են մի հատ կին ունենում ու տանջվում, գլուխս չի մտնում:

Գլուխս չի մտնում նաև թե ես ինչո՞ւ գոնե մեկը չունեմ:

Հիմա հանգիստ պառկած կլինեի ու կվայելեի իմ առավոտյան սուրճը:

Քույրս էլ՝ Տաթևիկը գլուխս տանում է իր հերթական ընկերուհիների հետ ծանոթացնելով:

Ամեն երկու օրը մեկ, երբ գալիս է տունս հավաքելու կամ լվացք անելու սղոցում է ուղեղս, սղոցում ու հաստատ գիտե, որ միևնույն է իմ սղոցված ուղեղով չեմ ամուսնանալու:

Վերջապես գտա: Ի՞նչ գործ ունի սուրճը հացի համար նախատեսված դարակում, չեմ հասկանում:

Հիմա էլ շաքարավազ ման արի, օֆ, զզվել եմ:

Ոչինչ, դառը կխմեմ:

Դառը սուրճը ՛՛Անալգինի՛՛ համ ունի, բայց դե ի՞նչ արած:

Դռան զանգ:

Երևի հարևան պառավն է, կամ աղն է պակաս կամ մաղը:

Ա՞ղը:

Տեսնես դ՞ա որտեղ եմ դրել:

Մարդ մի երեք կին ունենար ու պրծներ այս ամենից:

Դռների մեջ քույրս է:

- Տաթև՞, բայց դու պետք է վաղը գայիր, հո բան չի՞ պատահել:

Առանց ձայն հանելու մտավ ներս, ձեռքի տոպրակը գցեց բազմոցին ու նայում է վրաս:

- Ի՞նչ է եղել, սուրճ կխմե՞ս, միայն դառն է, շաքարավազը վերջացել է:

- Դու հինգ տարվա շաքարավազի պաշար ունես, ամեն անգամ երբ չես գտնում, նորն ես գնում ու գցում որտեղ պատահի:

- Դե լա՛վ, մի՛ փքվիր, ասա՛:

- Լսի՛ր, դու խիղճ ունե՞ս, դու ուղեղ ունե՞ս, ամբողջ մանկապարտեզով մեկ խայտառակվեցի:

- Տաթո ի՞նչ է եղել, բան չեմ հասկանում:

- Խնդրեցի ընդամենը մեկ օր երեխայի հետ մնաս, մեկ գիշեր ու…

- Ի՞նչ եմ արել, բան չեմ հասկանում:

- Այդ ի՞նչ հեքիաթներ ես պատմել երեխային, ի՞նչ ՛՛Ոսկե ձկնիկ՛՛, որը տոկոսով լվացքի մեքենա է տալիս թոշակառու պապիկին, ի՞նչ ՛՛Քծիբ մրջյուն՛՛,  որ նույնիսկ հացի կտոր չի տալիս Ճպուռին, ինչո՞ւ ես Թումանյանի ՛՛Գիքորին դարձրել՛՛ Գրիշիկ, այդ ի՞նչ ՛՛Կառլսոն՛՛ է, որի մեջքին վարչապետի ձեռքերն են…

Ձայնը մեկ խոհանոցից է գալիս, մեկ պատշգամբից, մեկ…

- Լա՛վ, լա՛վ մի սկսիր, շատ ընդունակ տղա ունես, ոնց էլ հիշել է ամեն ինչ:

- Վաղն ինքդ կգաս, երեխային ինքդ կտանես մանկապարտեզ, դաստիարակչուհին քեզ է ուզում տեսնել: Պատկերացնո՞ւմ ես ամբողջ մեռյալ ժամին, քո հեքիաթները պատմել է երեխաներին, նրանք էլ տանն իրենց ծնողներին:

Դուրս եկավ լողասենյակից ձեռքին շաքարավազով մի փոքրիկ տոպրակ:

- Ի՞նչ գործ ունի սա կեղտոտ գուլպաների տաշտակի մեջ: Դու ե՞րբ պետք է խելք հավաքես:

- Տաթո ջան գիտե՞ս քեզ ինչքան եմ սիրում:

Համբուրում եմ քրոջս:

Մարդ մի քույր ունենա ու էլ ոչինչ հարկավոր չէ:

* * *

- Քեռ, այ քեռի, մյուս անգամ որ քո մոտ քնեմ ինձ Մկների ժողովը կպատմե՞ս:

- Որտեղի՞ց գիտես դրա մասին, մանկապարտեզի՞ց:

- Չէ, երեկ պապան ասում էր լամպերից մեկը չի՛ վառվում, լվացքի պարանը կտրվել է, դռան փականը դժվար է բացվում, մաման էլ ասաց Մկների ժաղովի ճառ ասողն ես:

Ժպտում եմ, քույրս…

Դեռ հեռվից հասկացա թե կանգնածներից, որ մեկն է դաստիարակչուհին:

Կարճ՝ վանդակավոր շրջազգեստով, մազերը պոչ կապած, աշխույժ…

Մոտեցա:

- Բարև, Ձեզ, ես Սմբատիկի քեռին եմ, կանչել էիք, չէ՞:

- Ընկեր Աիդա, ուրախ եմ:

Հայացքը փորձում ե խստացնել:

- Ընկե՞ր, միթե Ձեզ այդպես են կոչում երեխաները: Հիմա կարծեմ ամեն տեղ Տիկին են ասում:

- Ես տիկին չեմ,- ժայռ ցույց տվող դեմքը դարձավ ծիծաղկուն:

- Օրիորդ, թերևս:

- Կենսաբանական շեշտը ցուցադրող է:

- Ես գիտեմ ինչպես դիմել, Քույր, քույրիկ:

Դեմքն արդեն իրենն է, պարզ, ժպտացող, բարի, մի փոքր էլ կարծես թախծոտ:

- Դուք գրո՞ղ եք, Սմբատիկի քեռի:

- Ո՛չ, գրողի տարած, այդպիսին եմ ծնվել:

Լրջացավ:

- Մի խնդրանք ունեմ, երեկ չէ առաջին օրս մայրիկիս պատմեցի Ձեր մասին, շատ է ցանկանում ծանոթանալ, նախկինում ուսուցչուհի է եղել, հիմա թոշակի է:

- Ի՞նչ պետք է պատմեիք իմ մասին, երբ ինքս չգիտեմ իմ մասին:

- Դե Ձեր հեքիաթները, համ էլ որ աշխատանք չունեք:

Ուղեղումս հասակով մեկ կանգնեց Տաթևիկի կերպարը:

Նորից նույն պատմությունը:

Տեսնես ի՞նչ հավակնություն կունենա իմ երեք կանանցից, առաջինը, երկրորդը թե երրորդը:

- Լավ, ես Ձեզ այստեղ կսպասեմ, միայն այն ժամանակ դուրս արի քույր Աիդա, երբ իմ քույրը երեխային վերցրած կլինի: Պայմանավորվեցի՞նք:

Նայում եմ ոտքերին:

Ցանցագուլպաներով է, մեծ անցքերով:

Իմ գուլպաների նման, հիշելով հագածս ծակ գուլպաները ծիծաղում եմ:

Կարմրեց:

Նայում է ոտքերին:

- Ինչ որ բան այնպե՞ս չէ:

- Ամեն ինչ նորմալ է, ուղղակի նման ենք իրար:

* * *

Տանից գալիս է եփվող դոլմայի հոտ, միայն չեմ կարողանում որոշել, թփո՞վ թե՞ կաղամբով:

- Մարգարիտա Ակոպովնա, - ներկայացավ մայրը:

- Սմբատիկի քեռի՝ Լիպարիտ Վաղարշակովիչ:

Ծիծաղեց:

- Ներս անցիր Արտյոմ ջան, ես գիտեմ քո անունը, զգա քեզ ինչպես տանը: Ես խոհանոցում մի հինգ րոպեից կվերջացնեմ:

Սենյակում մնացինք երկուսով:

Աիդան երեխայի նման շրթունքները ուռցրել ու նեղացած նայում է ինձ:

- Չփորձես մորս ձեռք առնել, կսպանե՛մ:

Տոնը սպառնալից չէ, ավելի փաղաքշականի է նման: Խնդրանքի:

Կարծես դեմքը ձևափոխված իմ հարազատ քույրը լինի, որից վախենալն անհնար է:

* * *

Ճաշն անցավ համարյա անխոս, մի քանի կցկտուր հարցեր, պատասխաններ:

- Դու գրո՞ղ ես, ճի՞շտ եմ հասկացել:

- Ոչ, ուղղակի գրում եմ, ընկերներիս համար, հարազատներիս, ինձ համար վերջապես:

- Խմբագրել, սրբագրել կարո՞ղ ես:

- Երևի, երբեք չեմ փորձել:

- Ուրեմն կարող ես:

Ես Աիդայի կողմը չնայեցի այդ ընթացքում:

Չգիտեմ ինչու խուսափում էի, բայց զգում էի նրա հայացքը, որն ուտելու ընքացքում ինձնից չէր հեռացնում:

Ճաշից հետո չհասկացա, թե ինչ առասպելական արագությամբ Աիդան գտավ սուրճի, շաքարավազի, բաժակների տեղն ու փոքրիկ սկուտեղի վրա բերեց սենյակ:

- Իմ տղան քեզ շատ նման էր, կատակասեր, հարուստ բառապաշարով, բանաստեղծություններ էր գրում սիրո մասին, ազատ անկախ մտածելակերպ ուներ:

Չկարողացանք պահպանել, քսանմեկ տարեկանում, հեպատիտից…

Հայրը մեկ տարի էլ չդիմացավ, Աստված հոգին լուսավորի, շատ էր կապված տղայի հետ:

Աչքերը լցվեցին:

- Մամ, դե լավ: Խնդրում եմ:

 Աղերսող հայացքով ինձ մեկնեց մի տետր:

- Արտյոմ ջան, սա իմ կյանքն է, հիմնականում նրա մասին, ես քեզ խնդրում եմ, այն ինչ որ կերպ ավարտել, կապ չունի ինչ վերջաբանով: Ամեն անգամ կարդում եմ ու ինչ որ մի բան կիսատ է: Ես գիտեմ, որ գործ չունես, ես քեզ կվճարեմ, շատ եմ խնդրում, չմերժես:

- Մամ, լավ էլի:

Բացեցի տետրը:

Առաջին էջում ուսուցչուհուն հատուկ, գեղեցիկ ձեռագրով վերնագիրն էր.

<Անավարտ կենսագրություն>:

* * *

Չգիտեմ ինչի՞ց սկսել, ինչպե՞ս շարունակել:

Սեղանիս Մարգարիտա Ակոպովնայի տետրն է:

Արդեն քանի-քանի անգամ եմ կարդացել:

Խմբագրել եմ, սրբագրել:

Բայց չգիտես ինչու թվում է, որ եթե ես շարունակեմ ապա ոչինչ լավ բան չի ստացվի:

Ինչպես շարունակել ուրիշի կյանքը:

Ինչպիսի՞ վերջաբան:

Ինչո՞ւ համար:

Բայց չէ ո՞ր խոստացել եմ նրա աղերսող աչքերին:

Ճիշտ է, աչքերով եմ խոստացել, առանց որևէ բառ ասելու, բայց զգում եմ, որ չի ստացվի:

Պատուհանից բակն է երևում:

Դատարկ՝ ինչպես ես, ինչպես իմ ներսը:

Միապաղաղ ինչպես իմ կյանքը…

Հեռվից տարբերեցի Տաթևիկի քայլվածքը:

Կողքից էլի մեկն է:

Չեմ ցանկանում ճանաչել: Ինչո՞ւ, ինքս էլ չգիտեմ:

Մոտեցան շքամուտքին:

Հետո Տաթևիկը հայացք գցեց իմ պատուհաններին, ինչ որ բան ասաց Աիդային:

Ձեռքի պայուսակները տվեց նրան ու հեռացավ:

* * *

- Սա քույրդ տվեց, ինքը շտապում էր:

Ինձ մեկնեց ձեռքի պայուսակները:

- Չես զարմացե՞լ, որ ես եմ:

- Ոչ, սպասում էի: Անցիր,  ի՞նչ ես կանգնել աղքատ ազգականի նման:

Հարևանի դուռը բացվեց, ու զույգ հետաքրքրքսեր աչքեր նայեցին Աիդային:

- Սեդա մարքուր, ձու չունեմ, կոֆեի տեղը չգիտեմ, աղս էլ վերջացել է, անցիր տուն:

- Դու միշտ ես այդպիսի՞ն: Կոպիտ ու…

- Չէ, մեկ մեկ լրջանում եմ, երբ ինչ որ բան եմ ման գալիս ու չեմ գտնում:

- Ի՞նչ ես ման գալիս:

- Դե ասենք մինչև հիմա քեզ էի փնտրում ու չէի գտնում:

- Տափա՛կ: Այս ի՞նչ վիճակում է սենյակդ, չնայած քույրդ մոտավորապես պատմել է:

Սենյակում տեղավորվեց բազմոցի մեջ ու սկսեց ավելի ուշադիր զննել սենյակը:

- Մի բան կտա՞ս հագնեմ, սպորտային շալվար, վերնաշապիկ, դե մի որևէ…

- Միայն վերնաշապիկ, պահարանից վերցրու, որը որ դուր կգա:

- Պատշգամբից ներս չգաս, ու առանց հիմարությունների, հաշվիր որ քույրդ եմ:

Կլանված էի ընթերցանությամբ, երբ հասկացա որ արդեն մեկ ժամ կլինի որ չեմ լսում ոչ ամանեղենի չխկոց, ոչ իրերի տեղաշարժի ձայն, ոչ էլ նրա ցածրաձայն երգը:

- Աիդա, ի՞նչ ես անում, - ասացի քիչ բարձր ձայնով:

Սենյակից ինչ որ բան ասաց: Սկիզբը չլսեցի միայն վերջին երկու բառը.

- Արի ամուսնանանք:

- Ի՞նչ:

- Արի ամուսնանանք, չլսեցի՞ր:

Մտա սենյակ:

Մերկ ոտքերով, միայն իմ միակ մաքուր ու արդուկված վերնաշապիկով նստած հեռւստացույց է նայում:

- Առանց իրար ճանաչելո՞ւ:

- Դե ծանոթանում են, բա ինչո՞ւ են եկել:

- Ովքե՞ր, Աիդա:

- Դե այս հաղորդման եկածները, չե՞ս տեսնում:

- Ես ի՞նչ հարցրեցի դու ի՞նչ ես ասում:

- Ես ասացի ՛՛Արի ամուսնանք՛՛ եմ նայում, Գուզեևայի հաղորդումը: Դու մի՞շտ ես այդպիսին:

* * *

Առավոտյան զգացի, որ մի տեսակ անհարմար եմ քնել, ինչ որ բան խանգարում է:

Երազումս էլ ինչ որ մեկն ասում է վեր կաց, սուրճի ժամանակն է:

Ախ, այդ սուրճ հնարողը:

- Վեր կաց, Արտյոմ, սուրճ եմ ուզում, երեկ խոստացար չէ անկողնում մատուցել:

Նայում եմ կիսաքուն ու հասկանում, որ այդ ՛՛խանգարող բանը՛՛ կողքս պառկած Աիդան է:

<Էհ, փորձված աղվեսն էլ է ընկնում թակարդը>, մտածեցի ու ծիծաղելով գնացի խոհանոց:

Տեսնես ո՞վ է սուրճը հնարել:

Այդ հնարողին գցես մի անմարդաբնակ կղզի, ու թող այդպես տանջվի ինձ նման:

* * *

- Սուրճն ի՞նչ եղավ, խա՞շ ես դրել, մեռա՛ սպասելով:

Ձայն չեմ հանում:

Հավաքում եմ հեռախոսի համար:

- Մարգարիտա Ակոպովնա՞… Աիդան ինձ մոտ է, այդպես ստացվեց:

- Գիտե՛մ, Արտյոմ: Ի՞նչ կարող եմ ասել, հասուն մարդիկ եք:

- Ես ավարտեցի մի կիսավարտ կենսագրություն: Իմ կենսագրությունը:

Իսկ ձեր տետրի գրածը թող այդպես էլ մնա, լա՞վ, ամեն մեկը իր կենսագրությունը պետք է  ավարտի սեփական ուժերով:

- Լավ, այդպես էլ գիտեի: Հուսամ, որ ապագայում  թոռնիկիս էլ կպատմես քո հեքիաթները:

                    

Ս.Ումառ       12 Հունիս, 2013