Խիղճ չունի այս աշխարհը (բանաստեղծություն)

* * *

Գնդաձև չէ այս աշխարհը,

Ունի երկու խոր անդունդ,

Մեկը կյանքն է, 

մեկը` մահը,

Երկուսում էլ խուլ ու մութ:

Այս աշխարհը ոչ խիղճ ունի,

Ոչ գթության մի փշուր,

Մեկին  տերն է միշտ հովանի,                                

Մեկն էլ չունի հաց ու ջուր:                

Ո՞վ է ստեղծել այս աշխարհը,

Չար, անարդար ու դաժան,

Մեկը ձեռքում սուր է ճոճում,

Իսկ մյուսը՝ գավազան:

Մեկն անդունդն է կյանքի ընկնում,

Մեկը՝ մահվան մահիճը,

Մեկն անընդհատ քեֆ է անում,

Գրպան դրած իր խիղճը:

Չէ, աշխարհը գնդաձև չէ,

Ինչպես գիտե ամեն մարդ,

Այս աշխարհը  հեչ հարմար չէ,

Ծուռ է,

անհամ ու

հիվանդ:

Ս.Ումառ

Չինարի ծառը

 Հերացու անվան փողոցից դեպի Նորք տանող ճանապարհին մի ծառ կա՝ Չինարի ծառ:

Համր ու խոնարհ, գլուխը կախ, բազմաթիվ գաղտնիքներ իր մեջ պահած այդ անխոս վկան ամեն անգամ զարմացնում է իր վայրենի գեղեցկությամբ:

Չինարի՜ ծառ…

Բավական է մոտենալ, շոշափել նրա բունը ու նա կխոսի քեզ հետ, կպատմի ինչ որ գիտե ու ավելի կխոնարհի իր առանց այն էլ կախված ճյուղերը:

* * *

Ծառի բնին հենած Մերիի մեջքը ծիծաղելուց դողում է:

- Ինչո՞ւ ես ծիծաղում, ամեն ինչ պետք է փչացնե՞ս:

- Կերար շրթունքներս, մի՞թե այդպես համբուրվում են, տանն ի՞նչ եմ ասելու, եթե շրթունքս ուռի:

- Ի՞նչ է, Վաչեն ավելի լա՞վ է համբուրվում, քո այդ դեպուտատի տղան, տանը կասես նրա հետ ես եղել և մայրդ չի բարկանա:

- Հիմա՛ր, ատում եմ քեզ:

Չինարի ծառից հեռացան տարբեր ճանապարհներով:

Ավելի ճիշտ առանց ետ նայելու հեռացավ Մերին,  իսկ Գարիկը նայում էր նրա ետևից:

Չդիմացավ:

- Երեկոյան ժամը ութին, էլի այստեղ, մե՛ր ծառի մոտ:

Մերին շուռ եկավ, ձեռքով թափահարեց որպես հաշտության նշան ու անհետացավ ճանապարհի ոլորանում:

Չինարի ծառը մեղմ շարժելով ճյուղերը շշնջում էր.

«Կինը միշտ Սիրում է, իսկ տղամարդը միշտ սովորում է Սիրել…

Դու էլ կկարողանաս սիրել, երբ քեզ վարակեն Սիրով, իսկ դա կարող է անել միայն Կինը:

Ոչ այսօր, միգուցե վա՞ղը, մի՞գուցե որոշ ժամանակ անց:

Բայց անպայման Նա քեզ կսովորեցնի Սիրել:»

* * *

Երեկոյան ինչպես միշտ հավաքվեցին Չինարի ծառի մոտ:

Վաչեն բաց կանաչ գույնի ՛՛Մազդա՛՛ մեքենայով էր: Նույն գույնի էլ վերնաշապիկ էր հագել:

Վաչեի կողքը Մերին էր նստած, մանուշակագույն շորով:

Մեքենայի ետևի նստարանին Աստղիկն էր, Գոհարը, Արսենը:

- Գարի՛կ, էլ տեղ չկա, մի մեքենա կանգնեցրու Արթուրի ու Հասմիկի հետ իջեք շրջանային, եթե փողդ չհերիքի ես տեղում կլինեմ, կտա՛մ:

՛՛Մազդան՛՛ հեռացավ առանց պատասխանի սպասելու, փոշու մեջ թողնելով  Արթուրին, Հասմիկին ու բարկությունից ատամները սեղմած Գարիկին:
- Գա՛ր, բանի տեղ մի դիր, լպիրշի մեկն է, համ էլ գիտես, որ հիմարի մեկն է, բայց թե ինչո՞ւ Մերին չիջավ մեքենայից…

Հասմիկը, զգույշ բռնեց Գարիկի թևը:

- Ոչինչ, մենք էլ ոտքով կիջնենք, ման գալով,- գլուխը հենեց Գարիկի ուսին:

Գարիկը թևն ազատեց:

-Արթու՛ր, կարծես տաքսի է գալիս, կանգնեցրու՛:  

Չինարի ծառը օրորում էր ճյուղերը:

Բարձրացրած աչքերով ճանապարհ էր դնում տաքսում մեջ տեղավորվող ընկերներին:

Աստվա՜ծ իմ, ինչպիսի համբերությամբ պետք է մարդ օժտված լինի, որ կարողանա սիրած էակի մոտ տանել նման արհամարանքը, ոչ ՛՛տղամարդկային՛՛ քայլն ու կարողանալ տիրապետել իրադրությանը:

Չինարի ծառը հավաքեց ճյուղերն իր շուրջը ու փորձեց ամոթից  թաքնվել իր իսկ ճյուղերի տակ – չստացվեց:

* * *

- Պատվիրում ենք ինչ ցանկանանք, սա պապայիս սրճարանն է, դե, նաև իմը: Ամաչել չկա՛, համ էլ բոլորս պատրաստ, ես հայտարարություն ունեմ:

- Դե լա՛վ, թող հանգիստ քեֆ անենք, հայտարարության ժամանակը չէ, - Արթուրը տեղավորվեց սեղանի մոտ ու վառեց ծխախոտը:

- Երբ ես եմ խոսում քո նմանները պետք է սսկվեն, դու չգիտե՞ս ինչ է:

- Չհասկացա՛, արա դու ո՞վ դառար:

- Լա՛վ, լա՛վ վերջացրեցինք, կատակ էր, անցա՛վ,- Աստղիկը մոտեցավ ու ձեռքը դրեց Արթուրի ուսին:

Մերին գլուխը կախ նստած էր, ու զգում էր Գարիկի հայացքը, բայց չէր բարձրացնում աչքերը:

Կարծես մի ինչ որ բան էր կատարվել այդ ընկերական շրջապատում:

Ինչ որ մի չար ձեռք խաչ էր քաշել ԸՆԿԵՐՈՒԹՅԱՆ վրա, ու քանդվում էր տարիներով կառուցված մի հսկա պատնեշ:
Հարկավոր էր մի՛ պահ, մի՛ ակնթարթ, որ ամեն ինչ պտտվեր իր առանցքի շուրջն ու ամեն բան ընկներ իր տեղը:

- Ուշադի՛ր, ուրեմն, մոռանում ենք ամեն ինչ, ես ամուսնանում եմ Մերիի հետ,- Վաչեն ձեռքը տարավ ու ծոցագրպանից հանեց մատանու մի կարմիր տուփ:

- Այս տուփի միջինը, Մերի, արժե ձեր ամբողջ տան գինը, սա քո՛նն է: Դու իմն ես լինելու, այդպես ենք որոշել ընտանիքով:

Մերին վեր թռավ տեղից ու անզգուշերեն դիպավ շամպայնի շիշ բերող մատուցողուհուն, որի ձեռքի մատուցարանից շիշն ընկավ հատակին ու կոտրվեց:

Հարկավոր էր մի՛ պահ, մի՛ ակնթարթ, որ ամեն ինչ…հակառակ դեպքում այս ունայնությունը, որը կապ չունի մարդ արարածի հետ,  վերջ չի ունենա:

Ունայնություն, որը սխալմամբ կոչում են Կյանք:

Բայց կյանքը դա Սերն է, որը լռել չգիտի…

սպասել չգիտի…

հաճախ չգիտի գտնել հարցն ու պատասխանը…

Սերը չգիտի, որ հարցը միշտ առաջնային է:

Երբ կա հարց, կա նաև պատասխան, որը տալու համար երբեք պետք չէ շտապել:

Պետք է սպասել սովորել, վստահելով քո պատասխան փնտրտուքին:

Հարկավոր էր մի պահ, մի ակնթարթ, որ…

Կոտրված շամպայնի շիշը հայտնվեց Գարիկի ձեռքում:

Հետո իրարանցում, լաց ու բղավոցներ, հայհոյանք ու շտապ օգնության մեքենա:

Հետո Գարիկի ձեռքում հայտնված Վաչեի բզկտված բաց կանաչ գույնի վերնաշապիկի թևքը:

Հետո ոստիկանություն, դատարան, ազատազրկում…

* * *

- Կամուսնանաս Վաչեի հետ և վերջ, այդ հանցագործին էլ մոռացիր ես նրան աղջիկ տվող չեմ: Չե՞ս հասկանում թե ինչ ընտանիք ես մտնելու:

- Պապ, ի՞նչ հանցագործ, դու գիտես, որ…

- Վե՛րջ, էլ չլսեմ, Աստված գիտե թե երբ է ազատվելու ու ինչ կարգավիճակով:

- Երկու ամսից, բան չի մնացել:

- Դու որտեղի՞ց գիտես, չլինի թե նամակ կամ…

Մայրը սենյակից դուրս եկավ:

Մերին գլուխը կախեց:

Երբ մայրը սենյակ մտավ, ձեռքում մի կապոց նամակներ էին:

- Բա դու գետինը չե՞ս մտնում այ աղջի, բա այսքանից հետո կարելի է այդ ապուշի հետ կապ պահպանել, ես Վաչեի մայրիկից եմ իմացել, որ նամակները գրվում, ուղարկվում ու ստանում ես Աստղիկի միջոցով: Սպասիր մի ես նրա մորը հանդիպեմ:

- Մամ, ձեզ ի՞նչ է եղել, ինչո՞ւ եք խառնվում:

Հայրը, որ նամակներն էր վերցրել ձեռքը մոտեցավ ու ապտակեց աղջկան:

- Մարիա՛մ,- դիմեց կնոջը,- մի այս սրիկայի գրածը նայիր, մի տես թե ինչ է գրում. <Եթե ինձ սպասելու ես ապա Չինարի ծառից մի շորի կտոր կկախես, ես կհասկանամ, ես  ամեն ինչ կհասկանամ>…

Մերին վազեց ու փորձեց նամակը խլել հոր ձեռքից, բայց բռունցքի հարվածից ընկավ գետնին:

* * *

Գարիկը մոտեցավ հրապարակում կանգնած մի ավտոբուսի:

- Երևան ես գնո՞ւմ, հոպա՛ր:

- Հա՛, բայց սա ուսանողների համար է, անվճար, այ այն կողմը գնա, տեսնո՞ւմ ես ՛՛Պազիկը՛՛:

 - Մոտս փող չկա, բայց հո չե՞մ մնա այստեղ:

Վարորդն ավելի ուշադիր նայեց տղային:

Երևի հասկացավ:

- Նստիր վերջում, ձայն չհանես, չծխես, մինչև Շրջանային կտանեմ, երկա՞ր ես նստել:

- Տարի ու կես, մեկ տարի շուտ եմ ազատվել:

Ավտոբուսը լցվեց ուրախ անհոգ, ժպտացող դեմքերով ուսանողներով:

Նրանք գիտեին, որ այս կյանքում, ներկա պահին, նրանց է սպասում գորովալից Երևանյան արևը, աշխույժ ու ծիծաղով լեցուն երազանքները:

Սիրում էին

Սիրված էին:

Ավտոբուսը լցվեց երջանկությամբ:

Նրանց բոլորի դեմքերը կարծես բղավում էին. Եղեք երջանիկ, բոլորդ, տեսեք թե ինչքան լավ է երբ երջանիկ ես….

Նրանց ամեն մի ուրախ բառից կամ կատակից Գարիկի դեմքը ծամածռվում էր:

Դառնում էր ավելի մռայլ ու մտածկոտ:

Մազերը պոչիկներ կապած մի աղջիկ շուռ եկավ դեպի Գարիկը:

- Դու ո՞ր ինստիտուտից ես, մեր քաղաքից էլ չես, քեզ չենք ճանաչում:

Ձայն չհանեց:

Բոլորը կարծես միանգամից թեքվեցին ու նայեցին:

- Որտե՞ղ ես ապրում, - չարաճճի աղջիկը ձեռք չէր քաշում:

- Չգիտե՛մ,- Գարիկը փորձեց ժպտալ:

- Դու իմ սրտում ես, միշտ այնտեղ ես եղել,- մի ուրիշ աղջիկ որը շատ կարճ էր հագել մոտեցավ ու նստեց Գարիկի կողքը:

Ավտոբուսը թնդում էր ծիծաղից:

Վարորդն էլ քթի տակ ծիծաղում էր:

- Միգուցե ամուսնացա՞ծ ես, ես կխեղդեմ նրան, այ այսպես,- մեկ ուրիշը մտավ դերի մեջ ու մատները պարզած մոտեցավ Գարիկին:

Գարիկը չհասկացավ թե ինչպես սկսեց պատմել…

Չինարի  ծառի մասին:

Մերիի մասին:

Վաչեի մասին:

Հետո պատմեց թե ինչպես է սիրել, հետո…

Ավտոբուսում մեռյալ լռություն էր:

Ակնոցներով մի տղա հարցրեց:

- Բա հիմա , ի՞նչ, ո՞ւր:

- Չգիտեմ, հասնեմ մինչև Չինարի ծառը, այնտեղ էլ կերևա:

Երևան հասնելուն մնում էր մի քանի կիլոմետր:

Բոլորը կարծես ուշադիր հետևում էին կիլոմետրերը ցույց տվող ճանապարհի սյուներին:

Ամեն մեկն իր մտքի հետ էր:

- Հասանք, երեխեք, իջե՛ք: Տղա ջան քեզ էլ հաջողություն:

Ոչ ոք չէր շարժվում տեղից:

- Մեսրոպ քեռի, հեռո՞ւ է այդ Չինարի ծառը:

- Դու Հայրոյի աղջի՞կն ես չէ, չէ այնքան էլ հեռու չէ, ինչո՞ւ ես հարցնում:

- Կտանե՞ս…խնդրում ենք, ես երկու հազար ունեմ, կտամ:

Աղջիկը գլուխը կախեց:

- Տա՛ր…

- Տա՛ր…

Մեքենան բարձրանում էր Նորք տանող ճանապարհով:

Ավտոբուսի ներսը կարծես օդն էլեկտրականացվել էր ու սպասում էր մի կայծի:

- Հաջորդ ոլորանից հետո ծառն է, - վարորդը նույնպես անհանգիստ ու կարծես մեղավոր նայեց շուրջը:

Գարիկը փակել էր աչքերը:

Հանկարծ ավտոբուսում կարծես թե ռումբ պայթեց:

Բոլորը թռան նստած տեղերից ու աղմուկ աղաղակով նետվեցին դեպի Գարիկը:

Գարիկը ոչինչ չէր հասկանում:

Աղջիկները չորս կողմից համբուրում էին Գարիկին:

Բարձրացավ տեղից ու նայեց դեպի Չինարի ծառը:

Ծառի համարյա բոլոր ճյուղերին փաթաթված էին բաց մանուշակագույն լաթի կտորներ:

Չինարի ծառը ողջունում էր իր վաղեմի ընկերոջը…

Չինարի ծառի շուրջը խելագար մի պար էին բռնել ուսանողներն ու չէին նկատում Գարիկի աչքերից կաթացող արցունքի կաթիլները…

* * *

Խանութ մտան երկուսով:

- Մի քանի բան է մնացել, Գար ջան գնենք ու գնանք, չնայած քո առաջին աշխատավարձից բան չմնաց:

- Մերի, չե՞ս հոգնել, մնացածն էլ վաղը կգնենք:

- Մնացել է շաքարավազը, չէ որ դու սուրճը դառը չես խմում:

Մերիի հայացքը գամված մնաց դիմացի բաժնին:

- Դե արագացրու, մթերայինը աջ կողմում է:

Մերին ձայն չէր հանում:

Գարիկը նայեց այն ուղղությամբ որ ուղղությամբ որ Մերին էր նայում:

Թափանցիկ տուփի մեջ երևում էր բաց մանուշակագույն մետաքսե կարճ գիշերազգեստ:

Գարիկը մոտեցավ:

- Ի՞նչ արժե այն,- ձեռքը պարզեց դեպի տուփը:

- Չորս հազար,- վաճառողուհին զարմացած ու մեղավոր նայում էր:

- Տվեք, վերցնում ենք, Մերի փողը տուր, ի՞նչ եղավ քեզ, ինչո՞ւ ես քարացել:

 Մերին անխոս մոտեցավ ու ձեռքերով փաթաթվեց Գարիկին:

Հիշեց թե ինչպես էր գիշերով պատառոտում իր գիշերազգեստը Չինարի ծառի ճյուղերից կախելու համար:

- Սա վերջին փողն է, կմնանք առանց շաքարավազի, չէ՞ որ դու դառը սուրճ չես սիրում:

Չինարի ծառը մեղմ շարժելով ճյուղերը շշնջում էր.

<Առավոտյան սուրճը դառը չի լինում, եթե խմում ես քո սիրելի մարդու ձեռքից, համբույրների ընդհատման ժամանակ>:

Վերջաբան

Ծերունու ձեռքերում թափանցիկ տուփ էր:

Մերիի գիշերազգեստը:

<Այդպես  էլ Մերին  չհագավ, միշտ ասում էր հատուկ դեպքերում կհագնեմ ու ծիծաղում էր:

Հիմա սրանից հետո էլ ինչ հատուկ դեպք:>

Բացեց տուփը:

Զգույշ վերցրեց գիշերազգեստն ու մոտեցավ սեղանին:

Մետաքսե գիշերազգեստը տեղ գտավ մնացած այլ իրերի հետ, որ բերել էին թաղման բյուրոյի աշխատակիցները:

<Ոչինչ պետք չէր պահել հատուկ օրվա համար, քո հետ անցկացրած ամեն մի ժամ, րոպե վայրկյան հատուկ պահեր են եղել, հատուկ դեպքեր:>

Կնոջ բարձի տակ գտավ մի ծրար:

Ծրարում երկու նամակներ էին՝ մեկը բանտից իր գրած նամակն էր, որտեղ գրված էր իր ազատման օրը, Չինարի ծառից լաթի մի կտոր կապելու գաղափարը, մյուսը Մերիի գեղեցիկ ձեռագրով գրված տողերը.

՛՛Սիրելիս, այս երկու նամակներն էլ կթաղես Չինարի ծառի տակ, չտխրես առանց ինձ, առանց ինձ ապրածդ բոլոր տարիներն էլ կլինեն ավելի հատուկ:

Ոչինչ մի ափսոսա, արա այնպես ինչպես խիղճդ կթելադրի…՛՛

Չինարի ծառն իր արմատների հարևանությամբ ընդունեց երկու նամակներն էլ ու կախեց հոնքերը:

Չինարի ծառը լալիս էր…

« Գնա, մարդ արարած, քանի որ ես ինքս չգիտեմ թե ինչ կարող էր անել քո կինը իմանալով, որ էլ չի լինելու քո կողքին…

Ես կրկնում եմ, ամեն օր, ամեն ժամ, ամեն րոպե ինչ որ հատուկ պահ է ապրելու համար:»

Ս.Ումառ

ԵՐԿՈւ ՍԵՐ

Քանի՞ տեսակի սեր կա աշխարհում` նկարագրված շատ ու շատ գրողների, բանաստեղծների կողմից:

Սերը` կինոյում և կյանքում, հասուն և ոչ հասուն մարդկանց, գրքային և ոչ գրքային:

Սերը երկու տեսակ է լինում:

Սեր, որն իրոք գոյություն ունի` անկախ ամեն ինչից:

Սեր, որ հնարում են մարդիկ, գրողները, բանաստեղծները և ցանկանում են հավատալ, տեսնել, զգալ…

Սերն ունի մեկ օրենք` փոխադարձ Զոհաբերություն և դրանով է գոյություն պահպանում:

Սերը  մահանում է, երբ չի լինում փոխադարձ վստահություն ու ընկալում:

Սերը շատ նման է թթվածնի:

Երբ կա, չես զգում նրա գոյությունը, երբ չկա, սկսում ես շնչահեղձ լինել:

Սերն իր մաքրությամբ նման է վաղորդյան ցողին, իր արագությամբ` քամու, որ կարող է մի ակնթարթում հանգցնել վառվող մոմը, բայց և միաժամանակ փչել ու կյանք տալ հանգչող կրակին` բորբոքելով կիրքը:

Իսկ առանց կրքի ի՞նչ Սեր:

*  *  *

Սուրբ Սարգիս եկեղեցու  մուտքի մոտ հրմշտոց է:

Հարսանիք է:

Ամենագեղեցիկ ծիսակատարություններից մեկը:

Ամուսնական զույգի ետևից գնացողների մեջ ինձ շատ ծանոթ մի քայլվածք է:

Գուցե և թվում է, բայց անպայման պետք է մտնեմ ներս:

Կինը, ջանալով, որ իրեն չնկատեն, եկեղեցում հեռացավ դեպի անկյուն ու կանգնեց խորանին  կիսաթեք:

Մոտեցա, կողքից նայում եմ` միաժամանակ վառելով ձեռքիս մոմերը:

Ծանոթ է թվում:

Նայում եմ ավելի ուշադիր:

Երևի զգաց հայացքս:

- Դո՞ւ,- հայացքը զարմանքի ու սարսափի մի խառնուրդ է:

- Ներեցեք, ծանո՞թ ենք:

- Միայն դու կարող ես եկեղեցում նման հիմար կատակ անել:

- Բայց ես, տիկի´ն,…Մերի՞:

- Այնքան եմ պառավել, որ չճանաչեցի՞ր:

*  *  *

Նայում եմ քեզ ու հիշում, որ ես միլիմետր առ միլիմետր ուսումնասիրել եմ քո ամբողջ մարմինը:

Անգիր գիտեմ քո մարմնի ամեն մի խալի տեղը, ամեն մի քերծված տեղ: Հիշում եմ քո թափանցիկ, մետաքսի նման սպիտակ մարմինը, որն իմ աչքերում մթության մեջ լուսատիտիկի նման միշտ լուսավորել էր:

Հիշում եմ քո  կախարդական բույրը :

Հիշում եմ քո աչքերի կանչը, որը ձգում էր ինձ, ինչպես մարդկությանը դարերով ձգել են ջուրը, կրակը, լույսը…

Քսանհինգ տարի:

Աստվա~ծ իմ:

*  *  *

- Չէ, ի՞նչ ես ասում, ի՞նչ պառավել, դու այն նույն թռվռան աղջկան ես նման:

- Դե, լավ, վերջացրո´ւ: Այս հարսանիքի հետ  ի՞նչ կապ ունես:

- Ոչ մի, ուղղակի մտա նայելու:

- Չես փոխվել: Հարսը քրոջս աղջիկն է: Հիշո՞ւմ ես քրոջս՝ Հեղինեին:

Դեռ ականջներումս են քո խոսքերը. <Ցանկացած մարդ ունի երկու սիրտ, մեկն արյունոտվում է ու թառամում, մյուսը մնում է ամուր կանգնած` ճակատագրի հարվածներին հանդիման>:

Գրո՞ւմ ես առաջվա նման:

- Չէ, չեմ գրում, ժամանակ չկա: Իսկ դո՞ւ…

- Գիտեմ  ինչ ես հարցնելու: Այդպես էլ չամուսնացա…Քրոջս հետ էլ շփում չկա: Գիտեի, որ աղջկան ամուսնացնում է, եկա եկեղեցում նայեմ ու գնամ:

- Ուզո՞ւմ ես մի տեղ նստենք, սուրճ խմենք, կխոսենք, կհիշենք: Օտար չենք եղել, չէ՞:

- Հետո ըստ սցենարի ինձ պետք է քարշ տաս հանրակացարանի քո  վարձած սենյա՞կը:

- Մերի´, սա եկեղեցի է, ինչե՞ր ես խոսում:  Ինչ հիշաչարն ես, չէ՞ որ դա փոխադարձ…

- Լավ, լավ ,գիտեմ ինչ ես ասելու: Համ էլ շնորհիվ երգեհոնի, մեզ լսող չկա: Ես ուզում էի, որ դու լինեիր առաջինը իմ կյանքում… Ու արեցի … Չեմ փոշմանել…

*  *  *

Երբ հանրակացարանի դուռը փակվեց, սենյակում մութ էր, որն ինձ ինչ-որ կերպ  վստահություն էր ներշնչում:

Մերին սեղմվել էր միջանցքի պատին: Ճիշտ է, ես չէի տեսնում, բայց զգում էի:

Մոտեցա, գրկեցի մեջքը: Դողում էր:

- Մրսո՞ւմ ես, - ես հետո հասկացա,  թե ինչ հիմար հարց տվեց իմ երիտասարդությունը:

Անխոս գրկեց պարանոցս:

Վախենում էի, որ հանկարծ կասի, թե վառիր լույսը, ու ամեն ինչ հօդս կցնդի:

Որպիսզի չասի, թե հետո ի՞նչ, որ մի քանի անգամ համբուրվել ենք ու ավելի առաջ գնալ հարկավոր չէ, ես շրթունքներով  փակեցի նրա բերանը:

Նրա ձեռքերը պոկեցին մեջքից իմ ձեռքերը և դրեցին կրծքերին:

- Մարդ չի գա, չէ՞:

- Չէ, Գագոն գյուղ է գնացել: Ես այսօր մենակ եմ այստեղ, տուն չեմ գնալու:

- Ես քեզ եմ ուզում, միայն քեզ: Ինձ հիմա ոչինչ չի հետաքրքրում:

- Բայց հասկացիր, ես ինքս էլ առաջին անգամ եմ…

Ցուցամատն իջավ շուրթերիս:

Հետո ամբողջ միջանցքը լցվեց շորերով` թե´ իմ, թե´ նրա:

Կիսամթի մեջ ես զարմացած նայում էի, թե ինչքան ավելորդ շորեր են թափվում նրանից:

Եվ որտե՞ղ է տեղավորել, այդ նիհար ու բարակ մարմնի ո՞ր մասում:

- Թո´ղ սա լինի իմ ծննդյան առթիվ ինձ նվեր:

- Մերի´, գժվե՞լ ես ինչ է, միթե՞….

- Քո գործը չէ, վերցրու ինձ: Ես քեզ վստահում եմ: Դու չես լքի ինձ:

*  *  *

Հաճախ պետք չէ կրկնել` <Ես քեզ սիրում եմ>, հակառակ դեպքում սերը, ինչպես մի կամակոր կին, կլքի սիրտը:

Պետք է սիրել սրտով, այլ ոչ թե խոսքերով: Հաճախակի կրկնվող բառերը արագ կորցնում են մոգական զգացմունքի կախարդական ուժը:

Ամբողջ աշխարհին հայտնել, որ սիրում ես, ինչո՞ւ: Առանց այդ էլ երևում է քո աչքերից, քո արարքներից, քո քայլվածքից, քո վերաբերմունքից շրջապատի նկատմամբ…իսկ սրտումդ զգացմունքը վեր է ածվում հոգու գեղեցիկ ծաղիկների:

*  *  *

Մեր սերը տևեց երեք ամիս` մինչև մոտեցող Նոր տարի:

Բայց անընդհատ կրկնվող բառերից  չմաշվեց, ընդհակառակը` շարունակվում էր մի նոր եռանդով ու…

Նոր տարին որոշել էինք նշել ընկերներով, Մերիենց տանը:

Մինչև բոլորի հավաքվելը, ես արդեն այնտեղ էի:

Հյուրընկալված բարեկամները կարծես պատրաստվում էին գնալու:

Երբ դուրս եկա պատշգամբ` ծխելու, ինձ հասակակից երեք տղաներ ծխում էին:

Ամենացածրահասակը  ուշադիր նայեց ինձ:

- Դու Արսեն քեռու տղան ես, չէ՞:

Հարցն ինձ էր ուղղված, ու ես չհասկացա, ինչու, գլխով արեցի.

- Այո´:

- Ուրեմն մեզ հետ ես: Առաջինը դու կմոտենաս:

- Ո՞ւմ:

- Դե, Մերին մի ընկեր ունի, ցանկանում է ստուգել նրա հավատարմությունը: Դու միայն սկսիր, մնացածը մենք կանենք: Պայմանավորվեցինք, չէ՞:

- Ե՞րբ պետք է սկսեմ:

- Դե, երբ  հարմար լինի: Այստեղ կսկսես, դուրս կգանք բակ, մի լավ ծեծ կուտի, տեսնենք կհրաժարվի՞:

- Այդ տղան ես եմ: Ի՞նչ ես ասում, հիմա ասա: Թե չէ, որ բոլորը եկան, ոչ մի բան չի ստացվի:

- Բա դու Արսեն քեռու տղան չե՞ս: Դու ասացիր:

- Չէ, ես գնում եմ: Մերիին էլ, որ գա վարսավիրանոցից, կբարևես:

*  *  *

Կա կարծիք, որ սերը հասկանալու համար հարկավոր է նրան ոչնչացնել:

Սերը հասկանալ կարելի է:

Սերը բաժանել մասերի, փոքր բեկորների նույնպես կարելի է:

Փոքր բեկորները հետո կարող են դառնալ վերքեր, սպիանալ ու մոռացվել ժամանակի ընթացքում, բայց միանգամից ոչնչացնել` այդպես չի լինում:

*  *  *

…Տարիներ հետո ես Մերիին պատահմամբ հանդիպեցի գերեզմանոցում: Մահացել էր հայրը:

Խոսակցության ընթացքում էլ իմացա, որ այն օրվա արածը ոչ թե իր, այլ քրոջ՝ Հեղինեի նախաձեռնությունն էր:

Գտանք իրար ու նորից կորցրեցինք:

Հիմա կանգնած վառվող մոմերի առաջ նայում ենք իրար ու չենք կարողանում հասկանալ, թե ինչ է մտածում դիմացինը:

Եկեղեցում պարզ լսվում էր Տեր հոր` սովորական դարձած բառերը…

- Տե՞ր ես, որդի´ս…

- Հնազա՞նդ ես, դո´ւստրս…

*  *  *

Եկեղեցուց դուրս եկանք միաժամանակ` առանց պայմանավորվելու:

Բռնեց թևս:

- Դու առաջ չէիր սիրում այդպես` թև մտած:

- Առա~ջ: Մոռանանք, լա՞վ: Ինչո՞ւ են գործերդ վատ: Ես գիտեմ: Դուրս ես եկել աշխատանքից, չես աշխատում:

- Որտեղի՞ց:

Ծիծաղեց:

- Գնա՞նք հանրակացարանի` ձեր վարձած սենյակը:

Հումորը նույն բարձրության վրա է:

- Ես հիմա մենակ եմ ապրում: Կորցրեցի Նրան ու երեխայիս:

- Գիտեմ, ամեն ինչ քո մասին գիտեմ: Մեր տանն այն չարաբաստիկ օրը հիշո՞ւմ ես, այն կարճահասակ տղային` քո վարորդն էր երկար ժամանակ: Ես կգամ քո տուն: Ինձ հետաքրքիր է, ինչպես ես ապրում: Ոչ ավելին, լա՞վ:

- Մերի…

- Այդպես ճիշտ է:

Բնակարանն անխնամ էր ու սառը, կամ ավելի ճիշտ` սովորական բնակարան էր` առանց կնոջ խնամքի:

Բազմոցին չհավաքած անկողինն էր` հեռուստացույցի դիմաց:

Ննջարանում ասես դարերով մարդ չէր քնել:

- Հիմա սուրճ կխմենք: Կարծեմ մի քիչ էլ պետք է որ <Մարտինի> մնացած լինի, հիմա կնայեմ: Դու շատ էիր սիրում <Մարտինի>:

- Չէ´, պետք չէ´, նստի´ր:

Մերին կծկվեց նրա թևի տակ:

- Մարդ չի գա չէ՞,- ծիծաղեց:

- Մրսում ե՞ս, - ծիծաղեցի նաև ես:

*  *  *

<Դու հիշո՞ւմ ես ինձ:

Հիշո՞ւմ ես, որ մտածեցիր, թե կապրեմ առանց նրա, ի՞նչ է եղել որ:

Բայց քո սրտում ինչ-որ բան է ծակում, ինչ-որ բան է ուզում ասել հոգիդ:

Դու չգիտես իմ արցունքների չափը, չգիտես իմ անքուն գիշերների քանակը:

Չգիտես, թե քանի անգամ են ոտքերս ինձ բերել քո տան մոտ:

Դու չգիտես, թե քանի անգամ եմ նայել մեր նկարները, որոնք արդեն խունացել են իմ արցունքներից:

Դու գիտե՞ս, որ կորցրեցի քրոջս մի անմեղ կատակի հետևանքով:

Քանի ցուրտ ու տխուր գիշերներ եմ անցկացրել առանց քեզ:

Իսկ ամենագլխավորը, որ ես նույնպես կորցրեցի մեր երեխային, դու չգիտես:

Խոսե՞մ քեզ հետ, պատմե՞մ: Ինչ մտածում եմ,  ասե՞մ քո երեսին: Բայց գիտեմ, որ ցավոտ, շատ ցավոտ կլինի լսելու ևս մի կորստի մասին:

Ես չեմ ուզում քեզ ցավ պատճառել:

Ես հիմա վեր կկենամ ու կգնամ:

Բայց ես սիրել եմ, ես սիրում եմ ու երբեք այսքան անօգնական չեմ տեսել քեզ:

Ո´չ:

Ես կմնամ, կմնամ, որ հիշողությունս ինձ չհոշոտի ներսից:

Կմնամ, որովհետև գիտեմ, որ դու էլ ինձ ես սիրում>:

* * *

- Ինչո՞ւ ես լաց լինում, Մերի´: Քեզ ինչ եղա՞վ,- գրկեցի ուսերը:

Մերին ամուր փաթաթվեց ինձ ու շուրթերով մոտեցավ շուրթերիս:

- Ես չեմ գնա այստեղից: Չեմ ուզում քեզ թողնել այս սառը պատերի մեջ միայնակ: Ուզում եմ, դու հասկանաս, որ դու չե´ս լքել ինձ… դու կորցրել ես, ուղղակի կորցրել ու հիմա գտար…

Առավոտյան, երբ արթնացա,Մերին չկար:

Այս ե՞րբ հասցրեց:

Կողքի բարձի վրա մի գրություն էր.

< Սերը երիտասարդական կիրք չէ, ոչ էլ անկողնային մխիթարություն:

Սերը գլուխդ կորցնելը չէ:

Սերը չի կարող լինել տարբեր: Այն միշտ նույնն է` հագեցած ծիածանի հարուստ գույներով:

Սերը` Զոհաբերություն է:

Զոհաբերությունը` Սեր:

Սուրճդ պատրաստ դրված է  կողքդ:

Կգամ երեկոյան,

Մերի>:

Սերը երկու տեսակ է լինում…

Սեր, որ կա:

Սեր, որ չկա:

Ս.Ումառ

Աստվածները չեն կատակում

Արդյո՞ք հնարավոր է նման բան, որ բույրն այսպես խելացնոր մտնի քո մեջ ու ավերի ամեն ինչ:

Եվ դա ընդամենը ինչ որ օծանելիքի բույր:

Որտեղի՞ց է գալիս անահասկանալի է:

Բույրը ստիպում է քեզ գրավել տիեզերքը, ստանալ Նոբելյան մրցանակ մաթեմատիկայի բնագավառում, գտնել հավերժական շարժիչ ստեղծելու գաղտնիքը, բայց դրանք բոլորն էլ եղել են, հետաքրքիր չէ:

Մի՞գուցե գենետիկական կապ գտնել ինչ որ երկրի նախագահի հետ, բայց դա էլ հետաքրքիր չէ:

Մի՞գուցե գնալ ուղղել Պիզայի աշտարակը, Ամերիկայի Ազատության արձանի ձեռքի ջահը վառե՞լ, գողանա՞լ Մոնա Լիզայի նկարը…հետքրքիր չէ, հետաքրքիր է թե որտեղից է գալիս այս բույրը:

Անհանգիստ նայեց շուրջն ու հասկացավ, որ ցանկանում է ունենալ այն, ինչ վաղուց ենթագիտակցության մեջ նստած անհանգստացրել է:

- Ձեզ սովորականի նմա՞ն, կրկնակի սո՞ւրճ:

- Մի բաժակ էլ մարտինի:

Հաճախորդները համարյա նույն մարդիկ են, ամենօրյա, որոնց հայացքների վրայով սահեցրեց հայացքն ու կանգնեցրեց պատի վրա վաղուց կախված ինչ որ սյուրռեալիստական, փոշու մեջ կորած նկարի վրա:

Հետո հայացքը շարունակեց պատով իջնել ու կանգ առավ պատի մոտ դրված սեղանի մոտ նստած կնոջ վրա:

Ահա թե որտեղից է գալիս բույրը:

Մտածեց, որ կինն առաջին անգամ է այստեղ, քանի որ վստահ էր իր տեսողական հիշողության վրա:

Դեմքը չէր երևում բայց, բացի բույրից ինչ որ ձգողական բան կար, որն անհասկանալի անհանգստացնում էր նրան, չէր թողնում հայացքը հեռացնել նրանից նույնիսկ այն ժամանակ, երբ մատուցողը, որը ցավոք սրտի կինարմատ չէր, բերեց պատվիրված սուրճն ու մարտինին:

Կինը սև, նեղ շրջազգոստով էր ու գեղեցիկ կոշիկներով, որոնք պատրաստ էին ամեն վայրկյան ազատվել ոտքերից ու մերկացնել փոքրիկ գեղեցիկ ոտնաթաթերն ու կրունկները:

Մազերը, բաժակից կում անելիս համաչափ բարձրանում ու նորից իջնում էին սեղանի վրա, հրավիրելով մի ձեռքի որը կարողանար հետ քաշել մազերը ականջի ետևն այնպես որ երևար դեմքը:

« Միգուցե մոտենամ ու ծանոթանամ, ոչ մի վատ բան արած չեմ լինի, ես սիրում եմ իմ կնոջը, բայց սա կարծես մի այլ բան է, մի նոր զգացում, որn իմ մեջ արթնացնում է այս ճգնաժամային տարիք կոչվածը»:

Գլուխը կախեց սուրճի բաժակի վրա, բայց ընդամենը մի պահ ու նորից անհնազանդ աչքերն ընկան կնոջ մեջքի կողմից երևացող պարանոցին:

Երևում էր մերկ ձեռքը, որը խմորեղենի հերթական կտորը ծամելիս բարձրանում էր դեպի բերանն ու իջնում ափսեի վրա:

Շուրթերը…

Շուրթերը տեսնելու ցանկությունն այնքան մեծ էր, որ աշնան այս  հիմար եղանակին զգաց անտանելի շոգ:

« Մոտենամ ու առաջարկեմ հյուրասիրել խմորեղենով, կանայք սիրում են քաղցրավենիք, իսկ եթե սուրճ առաջարկեմ, ապա հաստատ կմնամ անելանելի վիճակում, քանի որ նրա` արդեն խմել եմ պատասխանից հետո, ոչինչ չեմ ունենա ասելու:»

Կնոջ օծանելիքի բույրը շարունակում էր իր ավերիչ գործողությունն ու տակնուվրա անում նրա ներսը:

Բույրը, երկչոտ չէր ու կոպիտ բռնելով նրա արմունկը ստիպեց բարձրանալ ու մոտենալ կնոջը:

- Կարելի՞ է Ձեզ հյուրասիրել դեսերտով, հուսամ դեմ չե՞ք լինի:

- Շատ ծիծաղելի է, ուրիշ բան չգտա՞ր կատակելու, դու ինչ է չգիտես, որ երկրորդ կտորից հետո ինձ մոտ ալերգիա է առաջանում:

Կինը դեմքով շուռ եկավ դեպի տղամարդը:

Աչքերին չէր հավատում, մոտենալ սեփական կնոջն ու հիմարի նման կանգնած ճպճպացնել աչքերո՞վ:

Հարկավոր չէր ցույց տալ իր ցայտնոտի մեջ գտնվելն ու ակամայից հարցրեց:

- Ի՞նչ օծանելիք ես քսել վրադ, հարյուր կիլոմետրից մարդ կճանաչի քեզ:

- Քո նվիրածն է, մարտի 8-ի կապակցության առթիվ, չե՞ս հիշում:

Ձեռքով հաջողության նշան է անում, ոչ թե կնոջը այլ այդ ճգնաժամ կոչվածին, ու չգիտի հեռացավ թե ոչ, բայց հաստատ զգում է որ կողքը մեկը կա ու այդ մեկը հարցնում է:

- Հարմար չէ՞ր Ձեր սեղանը, ուզո՞ւմ եք բաժակներն այստեղ բերեմ:

Նայում է սեղանին, որտեղ որ պետք է սեփական կինը նստած լիներ, բայց սեղանը դատարկ է, հասկացավ, որ ճգնաժամը ոչ մի տեղ էլ չի գնացել ու դեռ մարտնչում է մնալու համար, հանուն արդարության էլ պետք է խոստովանել, որ մարտնչում է անձնուրաց:

- Ցանկանում էի այս նկարը տեսնել, հեռվից եմ միշտ նայել, դուր է գալիս:

- Նստե՛ք, հիմա Ձեր բաժակները կբերեմ:

… Իր նախկին սեղանին մոտեցավ մի կին, սա արդեն միրաժ չէ, դեմքը երևում է ու շատ պարզ:

Մատուցողին ինչ որ բան պատվիրեց, հետո բացեց սև պայուսակն ու այնտեղից հանեց ծխախոտի տուփ, կրակայրիչ ու ինչ որ թղթեր:

Սեղանին փայլում էր  ոսկեգույն կրակայրիչը:

Կինը ցույց էր տալիս, որ խորասուզված է ընթերցանության մեջ, բայց աչքի տակով նայում էր նրան:

Տղամարդը պատվիրեց երկրորդ բաժակ մարտինին ու այդ ժամանակ էլ տեսավ իրեն նայող կնոջ հայացքը:

Կինը փախցրեց հայացքը:

Վառեց մի ծխախոտ, հայացքը առաստաղին՝ ցույց տվեց, որ մտածում է կարդացածի մասին,

բայց, պարզ լսվում էր նրա հայացքով չասված խոսքերը:

« Տղամարդը դու ես, դու էլ մոտեցիր, ո՞ւմ ես սպասում, ի՞նչ է սպասում ես, որ ինձ մատուցարանի վրա քեզ հրամցնեն, չսպասե՛ս, այդպիսի բան լինել չի կարող:»

Բավականին ժամանակ անցավ ու ոչ մեկը չզիճեց:

« Հետաքրքիր է ո՞վ է առաջինը հոգնելու սպասելուց» - մտածում էր նրանցից յուրաքանչյուրը:

Առաջինը հոգնեց կինն ու վեր կենալով մի քմծիծաղով պարուրված հայացք նետեց դեպի տղամարդը, հավաքեց իրերը պայուսակի մեջ, իր քայլերի գեղեցկության չափն իմացողի հպարտությամ դուրս եկավ սրճարանից:

Տղամարդն այդպես էլ գամված մնաց աթոռին ու զգաց, որ անկարող է վեր կենալ, զգաց որ ինչ որ մեկն ականջին ասում էր:

- Չէ որ դա Նա էր, ում այսքան երկար տարիներ, դեռ միջին դարերից սպասել ես անհամբեր, ճիշտ է ես քո տարիքն եմ, այն էլ ճգնաժամային, բայց նույնիսկ ես անկարող եմ դրա դեմ առնելու, դու դեռ տղամարդ ես, ինչո՞ւ առաջին քայլի իրավունքը բաց թողեցիր…

Կարծես քնի միջից ուշքի եկավ, վեր թռավ ու վազեց Նրա ետևից:

Դրսում, անցորդների մի ամբողջ քաոսային համակարգ կուլ էր տվել նրան:

Վերադարձավ, երկու ձեռքերով գլուխը բռնած նստեց սեղանի մոտ:

- Վա՞տ եք զգում, օգնե՞մ,- մոտեցել էր մատուցեղը ու վախեցած աչքերով պատասխանի էր սպասում:

- Ոչ, ամեն ինչ կարգին է, - բարձրացրեց գլուխն ու ինքնաբերաբար նայեց Նրա սեղանին:

Աստվածները կատակել չեն սիրում, նրանք միշտ ձեռքով ցույց են տալիս ուղին, ճանապարհը որով պետք է քայլել, բայց մարդիկ չգիտես ինչու նայում են ոչ թե ձեռքի ուղղությամբ այլ անմիջապես ձեռքին ու այստեղից է այն բազմաթիվ սխալները, որ մարդիկ կատարում են ակամա:

…բարձրացրեց գլուխն ու ինքնաբերաբար նայեց Նրա սեղանին:

Սեղանի վրա հպարտորեն կանգնած էր Նրա կողմից մոռացված ոսկեգույն կրակայրիչը:

Ճգնաժամը հաղթահարված էր ու ջախջախիչ կերպով պարտված, քանի որ կրակայրիչի տակ հաստատ պետք է լիներ այն թղթի կտորը, որտեղ որ գրված կլիներ Նրա հեռախոսահամարը…

Ճգնաժամը  չէր հանդարտվել ու իր բարիտոն ձայնով երգեց:

- Ո՞ւմ ես սպասում, դու իրո՞ք մի հաստագլխի մեկն ես, թե՞ կորցրել ես քո առաջնային լինելը:

Տղամարդը կանգնեց սեղանին մոտենալու համար ու հասկացավ, որ ոչ մի ճգնաժամ էլ գոյություն չունի, ոչ մի ուղղություն էլ ցույց տվող չկա, ինքն է ու իր տղամարդկային քայլերը, որոնք էլ մնացին մեխված տեղում:

Նա վերադարձել էր սրճարան, մոռացած կրակայրիչի ետևից:

Ուշացնելը բարոյական ցավալի ապտակ կլիներ ու տղամարդը մի ոստյունով մոտեցավ, զգույշ բռնեց նրա ձեռքն ու տեսավ թե ինչպես Նրա գեղեցիկ, երկար թարթիչներն իջան աչքերի վրա:

Հասկացավ, որ հիմա սկսվելու է մի այլ գեղեցիկ կյանք, մի այլ զգացումներ, որոնց կարոտ է վաղուց…

… Հասկացավ, որ ոչ մի կրակայրիչ էլ չկար, ոչ մի կին էլ չէր եղել…

Հասկացավ որ  ճակատագիրը երկրորդ շանս չի տալիս, պետք է հենց առաջին իսկ շանսի ժամանակ կառչել նրանից ու բաց չթողնել…

Աստվածները չեն կատակում ու եթե դուռդ թակել է ճգնաժամային տարիքի ոսկրոտ ձեռքը, բաց արա, միևնույն է այլ ճանապարհ չունես… 

Ս.Ումառ

Մետատրոն

Օրվա ամենատհաճ ժամանակը այն ժամանակն է, երբ ոչինչ չի երևում աչքիդ ու ստիպված կկոցում ես աչքերդ ճանապարհից չթեքվելու համար, չշեղվելու ու չհայտնվելու ոչ քեզ համար նախատեսված՝ չնայած բնության գեղեցիկ վայրերից մեկում, զառիթափ, ձոր, հաստաբուն մի ծառ…

Ու հանկարծ քեզ տեսնում ես պառկած, արյունլվա, կամ վիրավոր կամ մահացած, անօգնական ընկած գիշերվա սեփականությունը հանդիսացող տարածքներից մեկում… զառիթափ, ձոր, հաստաբուն մի ծառ…

Վերջին միտքը, որ գալիս է ու ծիծաղեցնելու աստիճան զբաղեցնում, դա.

«Տեսնես մեքենաս ի՞նչ օրի է, կվերականգնվի՞ արդյոք» ու փակում ես աչքերդ…

Ես լուսնին շատ եմ սիրել, սիրում ու պաշտում եմ:

Չգիտեմ, կա՞ արդյոք այնպիսի մի կրոն որի աստվածը լինի Լուսինը, եթե կա ուրեմն ես անպայման կրոնափոխ կլինեմ, անպայման, պետք է նայել համացանցում, երբ տուն հասնեմ այն ժամանակ առաջին գործս դա կլինի…երբ տուն հասնեմ…

Ես անպայման կփոխեմ Լուսնի անունը, կդնեմ Լուսինե, ավելի գեղեցիկ թող հնչի, իսկ հիմա Լուսինը կարծես ինձ հետ մտել է վազքի մեջ ու ու ստիպում է գազի ոտնակը սեղմել մինչև վերջ, առաջ անցնել նրանից, իսկ ճանապարհը լուսավորված չէ, գիշերն արտաշնչում է ճանապարհի վրա ու ծշածկում նույնիսկ այն միակ հոծ գիծը, որը ճանապարհը բաժանում է հանդիպակած գոտուց:

* * *

- Դու ո՞ր օրվա նարդի խաղացողն ես, զար գցելու ձևն էլ չգիտես:

- Խաղդ խաղա, տես հիմա ինչ եմ անելու: Պայմանը ուժի մեջ է չէ՞, ով որ հաղթեց մնում ե հավերժ «Ուստա», էլ անուն տալ չի կարելի:

- Իմ անունը ինձ դուր է գալիս, բայց միևնույն է հաղթելու եմ, ուղղակի արագացրու չեմ սիրում գիշերով մեքենա վարել:

- «Շաշ ու բեշ», այ մարդ, ուր ես շտապում, առավոտյան կգնաս, ես քեզ զբաղեցնում եմ, որ մնաս:

- Չէ, անպայման գնալու եմ: Խաղդ խաղա, «սե բայ դու», մեծ-մեծ խոսո՜ւմ էիր:

- Այ քեզ բա՜խտ…հիմա էլ որ «դու շեշ» բերես, հացս կերա:

- Դե նայիր, Մետատրո՛ն, փրկի՛ր:

Նարդու զարերը կարծես մի ամբողջ հավերժություն պտտվեցին, զարնվեցին կողափայտերին ու մեկիկ-մեկիկ կարծես մի ինչ որ հրամանի ենթարկվելով կանգնեցին:

«Դու շեշ»…

- «Ուստա» ես, ի՞նչ կարող եմ ասել, - ընկերոջս ձայնն ընկճված է, չի սիրում տարվել, իսկ ինձ համար միևնույն է նարդիով պարտվել, թե ոչ, այ եթե շախմատով եմ պարտվում, ես էլ եմ ունենում նրա նման թթված դեմք:

- Ստյո՛պ, ինչ որ անուն տվեցիր զարերը գցելուց առաջ, ի՞նչ անուն էր:

- Մետատրո՛ն, նշանակում է Աստծո ձայն, գերհրեշտակ, գիտես, որ նման բաների չեմ հավատում, բայց շատ է օգնել, ներշնչանք է էլի, մի՛ հավատա:

- Քավորություն էլ չես սիրում անել, միայն ճիշտն ասա, ինձ չնեղացնելու համար համաձայնվեցի՞ր քավոր դառնալ աղջկաս, թե՞…

- Աղջկադ անունը Լուսինե ես դրել, դե իսկ ես, գիտես էլի:

- Ուրեմն եկար հասար Վանաձոր միայն նրա համար, ու աղջկաս անունը Լուսինե է՞, թե որ Նրա անունն էլ է Լուսինե:

Ձայնը հնչեց ցածր, որ հանկարծ իր կին չլսի:

- Լավ, վերջացրո՛ւ, միայն թե ասա, ինչպես դուրս գամ քաղաքից ու գնացի:

Ներս մտավ կինը՝ Անուշը:

- Ստյո՛պ, հեռախոսդ չմոռանաս, լիցքավորվել է, այդ ի՞նչ սեր է, որ առավոտից այստեղ ես ոչ մի անգամ չզանգեց, չհետաքրքրվեց, քեզ նման տարօրինակ է, թե՞ հերթական…

- Լավ էլի, Անուշ ջան, ի՞նչ զանգի, ասել եմ առանց անհրաժեշտության չզանգի:

- Մի բան էլ հարցնեմ, այս վերջին անգամ ի՞նչ էիր գրել «Շատացել են կրծքերը բաց կանայք, որ մեր աչքերն են քչփորում…»

- Կրծքի փոխարեն մտքումդ կարդա սիրտ ու ամեն ինչ կընկնի տեղը…

* * *

Ետևից երևացին մեկ ուրիշ մեքենայի լույսեր:

Միայն ես չեմ ուրեմն, որ այս ժամին խելագարի նման սլանում եմ Վանաձոր-Երևան այս մութ ճանապարհով:

Աստված սրան ուղարկեց, թողնեմ առաջ ու ետևից գնամ, հեշտ կլինի այդպես ու շատ չեմ լարվի:

Մետատրո՜ն,Մետատրո՜ն…

Դանդաղեցրի մեքենան ու առաջ թողեցի, սպիտակ «Նիսսան» է:

Ետևի ապակու վրա երևաց բարձրակրունկ կոշիկի նշանը:

Կին է ուրեմն, իզուր թողեցի առաջ:

Փորձում եմ անցնել նրան ոչ մի կերպ չի թողնում:

Խայտառակվեցի ու նայում եմ աջ կողմից երևացող լուսնին:

Դավաճան սրիկան հիմա էլ նրա ավտոմեքենայից է կպած գնում:

Սեղմե՞մ գազը, հասնե՞մ թե համակերպվեմ և լուսնի արագությանը և այս անծանոթ կնոջը…

Մետատրո՜ն, գնացինք ու սեղմում եմ գազի ոտնակը:

Զգացի, որ ինչ որ բանի հարվածեցի ու ճակատս էլ ղեկին՝ արգելակելուց հետո:

Աչքերս բացեցի:

Դիմացիս մեքենան կանգնած էր մի քանի սանտիմետրի վրա, պարզ տեսնում եմ ետևի լույսերը:

Զգում եմ ճակատիցս իջնող տաք արյան կաթիլիը, բայց դա չի խանգարում, որ իջնեմ մեքենայից:

Ես վստահ եմ, որ հարվածը մեքենային չէր, դա ավելի շուտ մի ամուր բանի քսվելու ձայն էր:

Միաժամանակ հասկացա, որ եթե դիմացիս մեքենան չարգելակեր ես էլ չէի արգելակի:

Մեքենայից իջա ու չեմ հասկանում ի՞նչ է կատարվում:

Ոչ մի մեքենա չկա իմ մեքենայի դիմաց:

Հեռվում էլ, հեռացող մեքենայի ոչ մի լույս չի երևում:

Երևի գժվում եմ:

Շտապ մտա մեքենան ու պարզ տեսնում եմ դիմացս կանգնած սպիտակ «Նիսսան»-ը:

Նորից դուրս եկա, ոչ մի մեքենա:

Մոտեցա ու նայում եմ իմ մեքենային առջևի մասից:

Վառեցի հեռախոսիս լապտերը ու կռացած նայում եմ:

Դյույմանոց մի մալուխ է ցցված հողի միջից ու խրվել է մեքենայի դիմացի պլաստմասսայե բամպերի մեջ:

Ահա թե որտեղից էր ձայնը:

Նստեցի մեքենայի մեջ, այս անգամ ոչ մի մեքենա չեմ տեսնում դիմացս:

Եթե մեքենան ետ տամ ամբողջովին կպատռի բամպերը, եթե առաջ տամ կարող է պատռել բենզինի խողովակը:

Մնում է մեկ տարբերակ, մոտենալ, ձեռքով ծռել մալուխը դեպի ներքև ու շարունակել ճանապարհը:

Երբ նորից մոտեցա, կռացա  ու հեռախոսի վառած լապտերով լուսավորեցի, հասկացա, որ դա է ամբողջ գիշերն այստեղ չանցկացնելու միակ ելքը:

Ձեռքս մեկնեցի, հեռախոսս զանգեց:

Կանգնեցի կռացած տեղից:

- Հա, Լուս ջան: Ո՞նց որտեղ եմ, ճանապարհին, դանդաղ գալիս եմ, մութ է, քեզ չասացի՞ հանգիստ մնա, առանց անհրաժեշտության…հա՛, հա՛, նորմալ է, մի քառասուն րոպեից կլինեմ, դու քնիր:

Հեռվից երևացին մեքենայի լույսեր:

Տեսնես կկանգնի՞:

Մոտեցավ, մի հին «Մոսկվիչ» է:

Վարորդը դուրս եկավ մեքենայից ձեռքին գործիքների մի պայուսակ:

- Էս ի՞նչ օրն ես ընկել, ախպերս:

- Ես շատ գիտեմ, առանձնապես բան չկա, բայց երևի օգնես:

- Ո՞նց չկա, դու գառասկոպով ի՞նչ ես:

- Ի՞նչ կապ ունի, խեցգետին:

- Ես դրանցից բան չեմ հասկանում, բայց լավ է, որ ձեռք չես տվել, թե չէ հիմա ոչ թե խեցգետին էիր լինելու այլ ներսգետին, հասկացա՞ր:

- Ի՞նչ ներսգետին, խմա՞ծ ես:

- Հա մի քիչ կա, գայիշնիկները տնից հանեցին ուղարկեցին, որ սա դզեմ, ինչքան համոզեցի մնա առավոտ, չկարողացա…համա թե բախտ ունես, հա՜:

- Բամպերի բախտը ո՞րն է, թող մի քիչ էլ ճղվեր, եղածը…

- Այ մարդ սրա մեջ 380 վոլտ լարում կա, ձեռքդ կպներ հերիք էր, դրա համար եմ ասում է՜, ներսգետին կլինեիր…

Գիշերվա արդեն երեքն էր երբ մտա բակ:

Անտանելի բան է գիշերը, երբ մենակ ես, մեն մենակ ու…ոչ մի օգնող չկա, միայն լուսինն է իր սառը ճառագայթներով կիսալուսավորում դեպի իմ շքամուտք տանող փոքրիկ ճանապարհը, լուսինը, որի անունը առավոտից կփոխեմ Լուսինե անունով:

Պատուհաններիս լույս չկա:

Քնել է արդեն, վստահ, որ ես էլ փորձանքի մեջ չեմ, ուրիշ բացատրություն չունեմ:

Աստիճանների վրա հեռախոսս նորից զանգեց.

- Ուստա, «դու շեշ» եմ բերել, ո՞նց խաղամ,- ծիծաղում է վանաձորցի ընկերս, փորձում է վստահանալ ինչպես տեղ հասա:

- Գիշերվա կեսին ի՞նչ «Ուստա», գնա քնիր հանգիստ:

Երբ զգույշ փորձում էի դուռս անաղմուկ բացել, ակամա հիշեցի վանաձորում ընկերոջս ասած խոսքերս. 

«Մետատրոն, նշանակում է Աստծո ձայն, գերհրեշտակ, գիտես, որ նման բաների չեմ հավատում, բայց շատ է օգնել, ներշնչանք է էլի, մի հավատա»:

Երբ անաղմուկ մտա սենյակ պատուհանի մոտ տեսա մեջքով դեպի ինձ կանգնած, ձեռքերը կրծքին խաչած Լուսինեին՝ իմ Մետատրոնին…

Օրվա ամենահաճելի ժամանակահատվածը այն ժամանակ է, երբ քո Մետատրոնը քեզ ամուր գրկած հանգիստ քնած է, ձեռքերով ամուր փաթաթված քեզ, որ հանկարծ իր քնած ժամանակ դու չհեռանաս իրենից ու իր աչքը լինի միշտ քո վրա, ճանապարիհիդ վրա…ու անկախ քեզնից կիսաձայն ասում ես.

«Աստծո ձայն, …ներշնչանք է էլի, մի հավատա»

Լսում ես.

- Ինչ ասացի՞ր, հիմա քեզ կխեղդեմ , - ու խեղդվում ես նրա մազերի մեջ, բուրող ու մետատրոնային…

Ս.Ումառ