Գեներալի շունը

Տարվա այս եղանակի երեկոյան ժամերին բացօթյա սրճարաններում համարյա մարդ չի լինում:

Նա գիտի, բայց սովը  բնազդորեն բերել է այստեղ:

Ամբողջ գիշեր հալածեցին  մի  փողոցից մյուսը, հետո` այդպես շարունակ մինչև լուսաբաց;

Վերջին երկու ժամը մի կերպ քնեց  նոր կառուցված եկեղեցու հարևանությամբ գտնվող բարձրահարկ շենքի աղբատարում:

Իրո´ք,  որ շա´ն կյանք է:

Մարդիկ էլ չարացած`  աղբի մեջ ուտելու բան չեն գցում: Այնքան են չարացել, որ կարծում են, թե շներն օդով են ապրում ու միայն ծառայելու համար են:

Նա չունի Իր փողոցը, Իր  շների շրջապատը: Երեք տարեկան հասուն շուն է ու չունի Իր անկյունը:

Չունի, չի ստեղծել, քանի որ միշտ ապրել է իր տիրուհու` Մագդայի մոտ: Հիմա  դուրս է շպրտված:

Ցեղական շուն է:

Դուրս է շպրտվել այն պատճառով, որ երբ Մագդայի գրկում տեսավ սպիտակ  արու պուդելին, չդիմացավ: Խա՞նդն էր, թե՞  նախանձը: Ինքն ի՞նչ իմանա: Հարձակվեց, կծեց պուդելի ոտքը,  Մագդայի ամուսնու` նախկին  գեներալի  մեծ հողաթափով մի լավ ծեծ կերավ ու դուրս  արվեց;

Երկու ամիս է` տեղը չի գտնում:

Կեղտոտ, սոված, մազերի փայլը կորցրած,  առաջվա  գեղեցիկ շունը չէ:

Իսկ Մագդան գեղեցիկ էր:

Շները մարդկանց  գեղեցկությունը  չափում են նրանց տված համեղ պատառների չափով:

Մագդան  նրան արքայավայել էր կերակրում` առավոտյան` գոլորշի արձակող հաստ նրբերշիկի կտորով, ցերեկը` կաթի մեջ բրդած թխվածքաբլիթի կտորներով, դե իսկ երեկոյան`  ապխտած մսով  կամ  տապակած ձկով:

Ա´յ ,  թե ինչպիսի~ գեղեցկուհին էր Մագդան;

Հարբեցող ամուսինը  չէր նկատում Մագդայի գեղեցկությունը; Գալիս էր տուն միշտ  հարբած, ընկնում բազմոցին, մինչև առավոտ խռմփացնում:

Շունը շատ էր տեսել Մագդայի լացակումած աչքերը:  Իր` շան ուղեղով մտածում էր, որ Մագդան երևի հիմար է: Է, թող  քնի, խռամփացնի  ինչքան ուզում է, տանը` ուտելիքը լիքը, տունը`  տաք, լավ կահավորված, էլ ի՞նչ է պետք...

...Մի օր էլ սովորականի նման մտավ  ննջարան`  մահճակալի տակ  քնելու, տեսավ   Մագդային` մերկ կանգնած, թաց աչքերով, շփում էր կրծքերն ու ազդրերը: Նա շատ էր տեսել մերկ Մագդային, բայց որ այդպես ջանասիրաբար շփեր կրծքերը ու հոգոցներ հաներ երբեք չէր պատահել;

- Եկա՞ր, դու իմ միակ մխիթարանքն ես, բայց ոչնչով չես կարող օգնել,  իմ լա´վ  շնիկ:

Մագդան գրկեց շան գլուխը, սեղմեց կրծքին ու նստեց մահճակալին;

Շունը բնազդով հասկացավ,  որ  Մագդան  ինչ- որ ցավեր ունի, ինչո՞վ օգնի, երբ ինքը հաչալուց ու լիզելուց բացի  ոչինչ չի կարող անել: Սկսեց լիզել Մագդայի կրծքերը:

Մագդայի միշտ գունատ դեմքը կամաց-կամաց կարմրեց, հետո Մագդան շան գլուխը վերցրեց  իջեցրեց, իջեցրեց ավելի ներքև` երևի ավելի ցավոտ տեղերը: Շան գլուխը մտցրեց ոտքերի արանքը ու պառկեց մահճակալի լայնությամբ:

Շունը շատ էր ուզում մեղմացնել տիրուհու ցավերը  ու շարունակում էր ավելի եռանդով:

Մի պահ շանը թվաց, թե ընկել է ին -որ ճահճի մեջ ու հիմա կխեղդվի ճահճաջրից: Հետ  քաշեց գլուխը;

Մագդան մի երկար, հաճելի տնքոց արձակեց ու ժպտաց;

- Ախ, դո´ւ,  չարաճճի´;

Առավոտյան  շունը ստացավ իր ամենասիրած ուտելիքը` շոգեխաշած երեք մեծ կողոսկր:

Ամբողջ ցերեկը ման եկավ Մագդայի հետ զբոսայգում, իսկ երեկոյան  Մագդան նրան նորից տարավ  ննջարան....

Մագդան քանի գնում գեղեցկանում էր: Շունն էլ բժշկի պարտաճանաչությամ <բուժում>էր իր տիրուհուն:

Շանն առաջին անգամ  զգացած ճահճահոտն արդեն դուրեկան էր  և հիմա բուրում էր, ինչպես թարմ արյունը կամ ավելի ճիշտ`  կիսաեփ արյունոտ բիֆշտեքսը: 

Գարնան մի պայծառ օր էր,  երբ  առավոտյան գեներալը քնից չարթնացավ:

Շանը փակեցին պատշգամբում: Երկու օր Մագդան մոռացավ շանը: Շունը սոված էր  ու

Տխուր:  Տանից թարմ ծաղիկների հոտ էր գալիս ու ավելի գրգռում շան ախորժակը:

Տանն անընդհատ երևում էին մարդիկ`  անմազ գլուխներով, կարմիր այտերով, հաստ վզերով, զինվորական հագուստներով:

Այդ օրը ինչ- որ մեկը բացեց պատշգամբի ապակեպատ դուռը:                                         

Շունը մարդկանց ոտքերի արանքով սլացավ դեպի հյուրասենյակ:

- Այս շա´նը նայեք, տեսեք, ինչպես է զգում տիրոջ մահը, աչքերի´ն նայեք:

- Գեներալի´ շունը, թողե´ք, թո´ղ մոտենա:

- Տեսեք, ինչ տխուր աչքեր ունի, հետո էլ ասում են, թե շները չեն հասկանում:

Շունն արդեն սենյակում էր:

Սեղանին փայլուն, սև փայտյա դագաղի մեջ գեներալն էր, չէր խռմփացնում:

- Տեսնես, կմոտենա՞ տիրոջը:

- Տեսնես, հիմա ի՞նչ է զգում:

Շունն աչքերով գտավ Մագդային: Դագաղի գլխավերևում նստած լալիս էր, ձեռքերը` կրծքերին ծալած:

Ծանոթ տեսարան էր:

Արագ սլացավ դեպի տիրուհին ու փորձեց գլուխը մտցնել սև շրջազգեստի տակ: Չէ՞ որ Մագդան լալիս էր, իսկ  ձեռքերը կրծքերին էին,  շունն էլ` սոված:

- Էս կատաղածին փակե´ք մի տեղ, հեռացրե´ք:

Շունը ևս երկու օր մնաց փակված ու սոված: Չհասկացավ, թե ինչու:

Երրորդ օրը գլուխը հազիվ բարձրացրեց թաթերի վրայից, երբ լսեց մուտքի դռան բացվելու ձայնը:

Պատշգամբի ապակե դռնից տեսավ Մագդայի ժպտացող դեմքը: Գրկին մի սպիտակ պուդել էր` իր նման արու: Երբ տիրուհին բացեց դուռը,  նա մի վերջին ճիգ արեց, թռավ ու կծեց պուդելի հետևի ոտքը, ինչու՞, չհասկացավ:

Մինչև հիմա էլ ականջների մեջ է պուդելի աղիողորմ կաղկանձը:

Ա´յ , թե ինչպես հայտնվեց փողոցում: Ցեղական շունը երկու ամսվա ընթացքում այդպես էլ չսովորեց փողոցային կյանքին, չգտավ  իրեն ու հալածվում  է օտար շներից:

* * *

Տարվա այս եղանակի  երեկոյան ժամերին բացօթյա  սրճարաններում համարյա  մարդ չի լինում:

Նա  գիտի, բայց սովը  բնազդորեն բերել է այստեղ:

Սրճարանի սեղաններից մեկին մոտեցավ մի  կին:

Ձեռքի պայուսակից եփած հավի հոտ է գալիս:

Շունը հետևի թաթեր վրա նստած նայում է:

Ակնոցներով այդ կինը սուրճ ու բուլկի պատվիրեց:

Շունը չգիտի կինը գեղեցի՞կ է,  թե՞ ոչ; Շունը նրանից դեռ ոչինչ չի ստացել;

Կինը չի նայում շանը, բայց  ձեռքը մի փոքր բուլկու կտորով իջավ սեղանի տակ:

Ձեռքը սպասում է:

Շունն էլ է սպասում: Եվ  քանի որ գեներալի´ շուն է, այլ ոչ թե հասարակ, չի շտապում: Շունը գիտի արժանապատիվ մոտենալու բոլոր ձևերը;

Հեռվից շունը զգաց մոտեցող օտար շների հոտն ու ձգվեց դեպի ձեռքը: Վերցրեց բուլկու կտորը, դանդաղ ծամեց, հետո հետևի  թաթերի վրա կանգնեց, իսկ առջևի  թաթերը դրեց կնոջ ծնկներին ու բացեց երախը:

- Ի~նչ մռութն ես, ինչու՞ ես այսքան կեղտոտ,- կինը սկսեց շոյել շանը:

- Դե, արի´, կգա՞ս:

Շունն իր չորս թաթերով հազիվ էր հասցնում քայլել եփած հավի մսի հոտ ունեցող պայուսակի հետևից: Մոտեցան մի բարձրահարկ շենքի: Վերելակով բարձրանալիս աղբատարից հին ճաշի հոտ եկավ: Լարվեց: Ինչքան է փնտրել: Շան հոտառությունը չի խաբում ու համոզված է, որ այսօր հավի միս է ուտելու: Հանգստացավ:

Նոր տիրուհին շորերը փոխեց: Լողասենյակում միացրեց տաք ջուրը;

Շունն ուսումնասիրում էր բնակարանը: Մեծ չէ` ընդամենը երկու սենյակ, մի խոհանոց ու մի շքապատշգամբ:

Որտե՞ղ պետք է քնի, առաջվա պես իր տիրուհու մահճակալի տա՞կ, թե՞ ազատ բազմոցին;

- Արի´, ու՞ր կորար:

Վազելով մոտեցավ:

- Տե~ս, է~, ինչ էլ հասկացողն է:

Կինը շանը օճառանուշով սկսեց լողացնել` շոյելով գլուխը, մեջքը, փորը, թաթերը ու երբ ձեռքը կպավ շան ձգված... , շունը հաճույքից կլանչեց:

Ջուրը  գոլ էր, փրփրոտ ու շատ հաճելի:

Վարդագույն փափուկ սրբիչով շանը չորացրեց ու դուրս  թողեց լողասենյակից:

Լսվեց ցնցուղի ձայն: Կինն էլ էր լողանում ու մինչ դուրս կգար,  շունը հասցրեց քրքրել ու ուտել գետնին դրված պայուսակի պարունակությունը:

Կինը մերկ դուրս եկավ լողասենյակից ու ուղղվեց դեպի ննջարան, շունն էլ` ետևից: Կինը նստեց մահճակալին, սկսեց չորացնել մազերը, իսկ շունը տատանվում էր` մոտենա՞,  թե՞ ոչ: Դանդաղ սկսեց մետենալ` պոչը շարժելով:

Եվ երբ կինը մի կողմ դրեց սրբիչը,  ձգվեց վերցնելու գիշերանոցը,  շան աչքերը դարձան տագնապալի:  Տագնապի երկու կարմիր կոճակների նման երևացին կնոջ կրծքերն ու ոտքերի միացման տեղում ծվարած բիֆշտեքսի հոտ ունեցող խոզանակը:

Ծանոթ տեսարան էր: Ու շունը, լինելով գեներալի շուն, գիտեր իր անելիքը: Նա գիտեր, որ չպետք է լինի հարբած  ու խռմփացնող  գեներալի նման:

Գիտեր, թե ինչ պետք է անի, որ վաղը, վաղվան հաջորդող մյուս բոլոր օրերը նորից չհայտնվի փողոցում` սոված, կեղտոտ ու լքված:

Շունն իր հացը վաստակելու միայն այդ ձևը գիտեր ու <մարդավարի>  կատարեց  իր շան  գործը:

25.05.մի երանելի տարի.

Գիշերային օրագրի մի թերթիկ

22 ժամ 18 րոպե

Այս օրը դեռ չի վերջացել:

Օրը գլուխը խոնարհել է ու շշնջում է.

– Կներես, դեռ ապրում եմ:

Քնքուշ ու սիրող արևն էլ հեռացավ:

- Կներեք,- ասաց քամին, համբուրեց օրվա այտն ու չքվեց:

Ես էլ եմ բղավում… 

«Կներե՜ք…»

Ո՞ւմ,

Չգիտե՜մ:

Գիտեմ, որ ամեն առավոտ լուսո, համբուրում եմ քո կերպարը,

համբուրում եմ արևի ձեռքով իմ պատուհանների ապակիների վրա գրված

անունդ:

Միգուցե սա  ընդամենը երա՞զ է:

Ժամանակի երազ:

23 ժամ 37 րոպե

Առանց ժամանակի կյանք չկա,

սեր չկա,

անցյալ չկա,

ներկա չկա, իսկ ապագան կա, որը հիստերիկ մի ծիծաղ է:

Իմ ժամանակը խելքը գցել է կամ էլ որոշել է դատավոր դառնալ:

Հիմա ինքս եմ դարձել իմ ժամանակի զոհը.

Ժամանակն անձայն քայլերով զենքը ձեռքին մոտենում է ինձ:

- Մարդասպա՛ն, դու սպանել ես բոլոր նրանց ժամանակը ում հետ որ շփվել ես:

Ես համբուրում եմ նրան, ինչպես մի ժամանակ, երբ վստահ էի, որ գիտեմ համբուրել:

Նա իր թևքով մաքրում է համբույրս ու ասում.

- Այսօր չորեքշաբթի է:

00 ժամ 01 րոպե (հինգշաբթի)

Չորեքշաբթին իր կոպիտ կրունկով բարձրանում է վրաս ու անցնում, գնում:

Ես կորել եմ տարածության մեջ ու մոռացել դեպի Նա տանող ճանապարհը:

Իսկ ունեցե՞լ եմ Նրան, եղե՞լ է Նա արդյոք:

Միգուցե Նա  ընդամենը երազ էր:

Ճանապարհի երազ:

01 ժամ 21 րոպե

Փնտրում եմ նրան երազում:

Գտա մի եղեգ:

Եղեգը ծա՞ռ է,

բո՞ւյս,

խո՞տ:

Չգիտեմ, գիտեմ որ թեթև է…

Զգում եմ, որ թեթև եմ, որովհետև մտածել չեմ կարող:

Թեթև - դատարկ…
Չեմ կարողանում գտնել ճանապարհը, որը չկա:
Հիշողությունս էլ չկա, որ ինձ հուշի:

Աղի հոտ ունեցող երջանկությունը չի կարողանում դուրս գալ մարմնիցս:

Աչքերս ծանր են ու բազմաթիվ:

Բազմաթիվ աչքերս փնտրում են ամենաբարդ ճանապարհը, որը տանում է միայնության:

Ինձ թվում է…

Բոլորին թվում է թե դա դրախտն է:

Կծում եմ սեփական սիրտս ու ցավ չեմ զգում:

Ձեռքով հարվածելով կոտրում եմ ստորության բետոնը, որ նրանով երազանքի ապարանք չկառուցվի:

Երա՜զ է:

Իսկ ապարանք տանող ճանապարհը նույնպե՞ս երազ է:

03 ժամ 42 րոպե

Ճանապարհը այն միակ ուղին է, որն անտեսանելի անցնում է կողքով:

Չեմ նկատում անցյալը, բայց ապագան էլ չեմ տեսնում:
Շնչառության մեջքին բարձած սիրո ճշմարտությունը հևում է, փորձում է թաքնվել քնած օրերի ունայնության մեջ:

Շտապելուց գլուխը հարվածում է սեղանին:

Հարվածից բացվում է երկրորդ շնչառությունը:

Վազում է անորոշության մեջ փնտրելու խորհուրդ:

Վստահ եմ, որ խորհուրդն ինձ ավելի է  թշնամի քան բացասական պատասխանը:

Բացասական պատասխանը սպիտա՜կ է, դատա՜րկ

…ընդամենը երա՜զ է:

05 ժամ 58 րոպե

Սպիտակ վարդի զգացողությո՞ւն:

Բայց նա հեռու է ինձնից:

Տեսնում եմ ճանապարհ ցույց տվող սպիտակ ձեռք:

Ուրախ առաջանում եմ մեկ քայլ, որը իմ միակ հաջողությունն է, քանի որ չեմ ընկնում:

Իսկ դու ընկել ես ու չես կարողանում վեր կենալ:

Քո ժամանակը ջրվեժի նման ընկել է իմ վրա:

Միավորումը ուրախություն է:

Ես վայելում եմ կյանքն ու փակում աչքերս:

Գիտեմ, որ առավոտյան չեմ արթնանա, որովհետև…

Ես այսօր չեմ քնի…բայց

06 ժամ 31 րոպե

…կհամբուրեմ արևի ձեռքով իմ պատուհանների ապակիների վրա գրված

անունդ:

Ս.Ումառ

Ինչ որ մի տեղ... (բանաստեղծություն)

* * *

Ինչ որ մի տեղ  մեկը գրեց, թե

մահացել է արդեն,

ու կարդացին շատ - շատերը…

մեկը գրեց «Օղորմի քեզ»,

մեկը գրեց. «Հիմա՛ր»,

մեկն էլ գրեց

«Աշխա՜րհ, աշխա՜րհ այս ի՞նչքան ես անարդար…»

Ինչ որ մի տեղ  մեկը գրեց, թե հոգնել է,

էլ չի կարող սիրել,

ու կարդացին շատ - շատերը…

մեկը գրեց. «Օղորմի քեզ»,

մեկը. «Հիմա՛ր» գրեց,

մեկն էլ գրեց.

«Երանի՜ քեզ, դարդ ու ցավ չունե՞ս…»

Ինչ որ մի տեղ  մեկը գրեց, թե

ուզում է հեռանալ,

բայց դեռ սիրո՜ւմ է, սիրո՜ւմ…

ու կարդացին շատ - շատերը…

նույնիսկ հեռո՜ւ, հեռվո՜ւմ,

մեկը գրեց «Օղորմի, Սեր»,

մեկը գրեց. «Հիմա՛ր»,

մեկն էլ գրեց

«Չհեռանա՜ս, մինչև քեզ մոտ չգամ …»

Մեկն անցյալի հետ հանդիպեց,

Դռներն ամուր փակեց,

Մեկն ափերով բախտն էր բռնել,

Մեկն էլ չուներ հավես…

Հավերժությունը կծկվել էր

օրվա,

ժամի մեջ…

վայրկյանում…

մեկն անընդհատ Բան էր գրում

մյուսները՝ կարդում:

Ս.Ումառ