Թափառող ցավ

Հոգին, ինչպես ադամանդը, հարթությունների մի ամբողջ հղկված համակարգ է, որոնցից ցանկացածն ունի իր ուրույն դերը:

Հոգին փորագրողը Կյանքն է`  Նորին մեծություն Ճակատագիրը, Դու ես, Ես եմ, շրջապատի Մարդիկ, որոնք կարողանում են տեսնել ադամանդի` հոգու աչքերը շոյող փայլը:

Իսկ հոգիներն այն մարդկանց, որոնք չեն տեսնում ադամանդի յուրօրինակ գեղեցիկ ծիածանը, հղկված չեն: Ու նրանք մնում են որպես ալմաստի չհղկված բեկորներ` ունակ միայն քերծելու այլոց կյանքի պատուհանների ապակիները:

* * *

-  Բերե՞լ  ես:     

-  Ո´չ, Գա´յ ջան, մամաս ասաց, որ Գայանը այնքան էլ գեղեցիկ աղջիկ չէ: Այդ ականջողերը կարող են գրավել դիմացինի ուշադրությունը: Ա´յ, սրանք եմ բերել:

Մանեն պայուսակից փորձ արեց հանելու ու ցույց  տալու մոր խորհրդով բերած ականջողերը, բայց  Գայանեն կանխեց:

- Պե´տք չէ, մամայիդ էլ իմ կողմից կասես շնորհակալություն:

- Լա´վ էլի, Գա´յ, գիտես չէ՞, որ մամաս  աշխարհ տեսած կին է, չի սխալվի:

- Գիտեմ, գիտեմ: Ես ընդամենը մորաքրոջս տղայի հարսանիքին էի գնալու, ու այդ ականջողերի համար էլ հատուկ շոր էի պատվիրել:

Դուրս եկավ սենյակից:

* * *

Ուշադրություն դարձրե՞լ եք արդյոք , թե օրեկան քանի հազար բառ է դուրս գալիս մեր բերանից:

Ուշադրություն դարձրե՞լ եք արդյոք  մերթընդմերթ  արտասանած այն բառերին, որոնք պահանջում են  քնքշություն, հարգանք, սեր, ջերմություն, թոթովանք…

Հաշվի առնո՞ւմ եք արդյոք, որ այդ բառերից է ծնվում  Հույսը` ապրելու, Հավատը` ապագայի նկատմամբ, Սերը` մերձավորի սրտում…

Մոռանում ենք, որ Մեր հոգին տարիների ընթացքում հղկում են Գեղեցկությունն ու Մաքրությունը, իսկ երբ հասնում ենք դժվար մի պահի, մեզ օգնության է հասնում  Սերը` Հույսի և Հավատի ձեռքերը բռնած:

* * *

Մանեի ծննդյան օրն էր, երբ մայրը խոհանոցում օգնող Գայանեին հարցրեց.

- Այսքան տղաների մեջ մեկին չե՞ս կարող ընտրել: Տե´ս, Մանեիս հետևից ոնց են ման գալիս:

- Դե, Մանեն գեղեցիկ աղջիկ է…

- Լավ, լավ, դու էլ պակասը չես: Լսի´ր, Գա´յ, հիշո՞ւմ ես “Մոսկվան արցունքներին չի հավատում” ֆիլմը: Այդ ֆիլմից հետո բոլոր ռուս կանայք էլետրագնացքներում իրենց սերն էին փնտրում, ես կարդացել եմ, շատերը գտան:

- Ի՞նչ գտան, տատիկի հետևից ինքնաեռ քարշ տվող բատալովների՞:

- Ծիծաղում ես, բայց մեզ մոտ էլ Երևան- Սևան էլեկտրագնացքն է աշխատում:

Հիմա Մանեն մի տղայի հետ է համակարգչով շփվում, գիտե՞ս ինչ տղա է, մեքենա, ամառանոց, խանութ, Մանեն է պատմել, նա ինձնից ոչինչ չի թաքցնում:

Ինչպես չիմանար, երբ մեկ ամիս է, Մանեի բոլոր նամակները գրվում են իր ձեռքով: Ավելի լավ է ինքը գրի, քան ուղղի Մանեի անտանելի սխալներն ու անկապ մտքերը:

Ու լավ գիտեր նաև, որ այսօր Մանեն պետք է առաջին անգամ հանդիպեր այդ տղային:

* * *

Վերադարձավ սենյակ, քանի որ հեռվից տեսավ սենյակից դուրս եկող տնօրենին ու իր` միջանցքում անգործ կանգնելը հարմար չհամարեց:

Մանեն կարծես նեղացած մի հայացք ձգեց ու սկսեց շատախոսել կողքը նստած Գևորգի հետ:

Ընդմիջումից հետո Մանեն մոտեցավ:

- Դե լավ, ի՞նչ ես փքվել հնդկահավի նման:

- Չեմ փքվել: Ես միշտ Նրան նամակներ գրելիս այդպիսի բառեր չեմ օգտագործել, ուշադիր կլինես: Սկզբից չասես, որ անունդ Մանե է, ինքը որպես Գայանե գիտի: Թե ինչո՞ւ ես մտա քո այդ պատմության մեջ չհասկացա, ինձ դուր չի գալիս:

- Գիտեմ, գիտեմ, Գա´յ ջան, դու, որ կյանքում տղամարդ չես տեսել, ինձ մի´ սովորեցրու տղամարդկանց հետ վարվելու ձևը: Սկզբից կգնանք ռեստորան իր մեքենայով, հետո երբ արդեն ամեն ինչ հարթ կանցնի, ես կասեմ, որ ուղղակի անունս եմ սխալ գրել: Համ էլ Մանե ավելի գեղեցիկ անուն է, քան` Գայանե: Կհամբուրվենք ու նա արդեն իմն է: Եվ վերջ:

- Ի՞նչ ռեստորան, սկզբից լավ ճանաչիր….

- Գիտեմ, գիտեմ, Գա´յ ջան: Մամաս ամեն ինչ ասել է:

* * *

Հարսանիքը շքեղներից չէր, բայց ամեն դեպքում հաճելի էր նայել նորահարսին`ծիսական զգեստով:

Քանի~- քանի~ անգամ է իրեն պատկերացրել հարսի սպիտակ քողով ու զգեստով: Պատկերացրել էր, թե ինչպես են փեսայի ընկերներն իրեն աթոռին նստեցրած`բարձրացնում, ու ինքն ամենավերևում ծիծաղում է:

Պատկերացնում էր, թե ինչպես կսիրեր մեկին, որն իր համար կարող էր անել թեկուզ ամենասովորական բաներ:

Մտածում էր`ժպտա´ կյանքին քո  բոլոր խնդիրներով  ու  հիասթափություններով հանդերձ, ժպտա´ ծիածանին, ուրախացի´ր նրա գույներով, չ՞է որ գեղեցիկ է: Ժպտա´, քանի որ ցավերի հետ կան նաև երջանկություն կոչվող  պահեր ու քո ձեռքում է վերջիններս երկարաձգող բանալիների խուրձը: Հարկավոր է միայն ճիշտ ընտրել բանալին:

Ժպտա´ չարին, ժպտա´ մահվան աչքերին ,ու նրանք կհեռանան քեզանից` տեսնելով որ չես վախենում, երջանիկ ես ու կարող ես երջանկացնել …

Ժպտում էր…

Ժպտալով էլ պատասխանեց հետախոսազանգին:

- Ալլո:

- Միայն քեզ նման ընկերուհին կարող էր այդքան ստոր լինել, այս ի՞նչ բերեցիր աղջկաս գլխին: Այդքան նախանձություն  քո մեջ որտեղի՞ց, - Մանեի մայրը կարող էր այդպես հավերժ խոսել, եթե չընդհատեիր:

- Ի՞նչ է եղել, միգուցե…

- Լավ էլ գիտես, արի ինքդ տես` ինչ արեցիր: Ես գիտեմ, որ դու ես բոլոր նամակների հեղինակը…

 Մանեն մոտեցավ մորաքրոջ տղայի ընկերներից մեկին, ում մեքենայով իր մոր հետ եկել էր հարսանիք:

- Ռո´ւբ, ինձ կարո՞ղ ես հասցնել Բժշկական ինստիտուտի մոտ, խնդրում եմ, շտապ է:

- Գա´յ, ջան մի կես ժամից վերջացնում ենք, ես ձեզ տուն եմ տանելու:

- Հիմա´ է պետք:

- Դե, որ քեզ պես գեղեցիկ աղջիկն է շտապում, ես ինչպե՞ս չշտապեմ: Ի՞նչ է եղել, - լրջացավ:

- Ընկերուհիս վատ է, պետք է հասնեմ:

* * *

Մանեի մայրը դուռը բացեց ու առանց որևէ բան ասելու` հեռացավ:

Մանեն պառկած բազմոցին լալիս էր:

- Մա´ն, ի՞նչ է եղել, քեզ վիրավորե՞լ է:

- Դու գիտեիր, չէ՞, գիտեիր:

- Ի՞նչ, ասա´, հասկանամ ի՞նչ է եղել…

- Հանդիպեցինք, ծաղիկ ուզեցի: Դու գիտես չէ՞, ինչքան եմ սիրում: Պատկերացնո՞ւմ ես, այդ քծիբն ասաց, որ դաշտի ծաղիկներն ավելի լավ են բուրում ու ընդամենը երեք հազարանոց ծաղիկներ առավ, այն ծաղիկներից, որ ճանապարհների վրա վաճառում են:

- Ես էի գրել, որ սիրում եմ դաշտի ծաղիկների բույրը:

- Դա դեռ հե´չ, և գիտե՞ս ինձ ուր տարավ:

- Ռեստորան, դո՞ւ էիր չէ ասում:

- Հիվանդանոց:

- Ի՞նչ հիվանդանոց, ինչո՞ւ:

- Ասաց, որ իր երեք տարեկան տղան է այնտեղ պառկած, որ վաղը վիրահատելու են, ինքն անպայման պետք է այսօր նրա մոտ լինի:

- Ի՞նչ տղա, Մանե´, ես ոչինչ չգիտեմ, չէ՞ որ երկուսով ենք կարդացել նամակները: Գնացի՞ր:

- Ծաղիկները մեքենայի մեջ շպրտեցի երեսին ու փախա: Դեռ լավ էր որ հիվանդանոցի բակում ազատ տաքսի կար:

Պատկերացնո՞ւմ ես, կինն էլ երկու տարի առաջ է մահացել: Ուրեմն, ես պետք է ուրիշի երեխային…ես պետք է ամեն շաբաթ նրա հետ իր կնոջ գերեզմանին… ցնդել կարելի է:

- Մանե´,պետք է գնայիր երեխայի մոտ, դու պատկերացնո՞ւմ ես…

- Ինքդ էլ գնա, ես թքած ունեմ:

- Ճիշտ է ասում, Գայանե´, ինքդ էլ գնա, կսազեք իրար - աննկատ սենյակ մտած մայրը անթարթ նայում էր  Գայանեին:

* * *

Ոչ մի ֆիզիկական ցավ չի կարող համեմատվել հոգեկան ցավի հետ:

Երբ ներաշխարհդ սեղմվում, դառնում է մերկ նյարդերի մի կծիկ:

Երբ սկսում ես ապրել մեկ այլ, օտար կյանքով` շուրջդ տեղի ունեցող իրադարձություններին  նայելով կողքից:

Թվում է, թե հոգիդ հեռացել է, բայց դեռ կապված է մարմնիդ հետ մի բարակ, շատ բարակ թելով, որն ամեն վայրկյան կարող է կտրվել,  քեզ` հողածին արարածիդ վերադարձնելով հողին:

* * *

Երբ Գայանեն տուն հասավ, մայրն արդեն քնած էր:

Տրամադրությունն ընկած էր:

Քունը չէր տանում:

Փոխեց շորերը: Խալաթի կոճակները չկարողացավ կոճկել:

Մատները չէին ենթարկվում:

Մոտեցավ համակարգչին:

- Գա´յ ջան, ի՞նչ էր եղել Մանեին – քնած թվացող մայրը  մոտեցավ:

- Մա´մ ջան, երևի թունավորվել էր: Մինչև հասա, արդեն լավ էր:

- Այդ թռի-վռի ճպուռն ինչի՞ց պետք է  թունավորվեր:

- Մա´մ, ինչո՞ւ քնած չես, չե՞ս հոգնել:

- Այդ ո՞ր մայրն է քնում, երբ երեխան տանը չէ, կդառնաս մայր, այն ժամանակ կխոսենք:

- Լա´վ, մա´մ , գնա քնի, ես գործ ունեմ:

* * *

Երբ Սերը` Հույսի և Հավատի ձեռքերը բռնած փաթաթվում է մեզ, դառնում ենք չորս հոգի` այնքան տարբեր, այնքան անկախ մեկս մյուսից, որ չենք կարողանում ղեկավարվել մի հարթության մեջ: Եվ այստեղ արդեն օգնության է հասնում փխրուն ու շուտ վիրավորվող Սիրտը` Իմաստությունը, իսկ նրա հետ հաշվի չնստել արդեն Չենք կարող:

* * *

< Հիմար բան ստացվեց, ինձ կներես >:

Իսկ եթե չպատասխանի՞: Ի՞նչ եմ անելու:

Ականջների մեջ Մանեի այդքան իմիջիայլոց արտասանված` “վաղը վիրահատելու են” խոսքերն էին:

< Ամեն ինչ նորմալ է, նեղանալու բան չկա, դու չէիր հարցրել, ես էլ չէի պատմել>

< Ես չէի կարող գալ, հարսանիքի էի հրավիրված, ընկերուհիս եկավ իմ փոխարեն, ների´ր, խնդրում եմ, գիտեմ, որ լավ չստացվեց…>

< Ես հասկացա, որ ինձ գրող աղջիկը չէ >

< Ինչպե՞ս>

< Նման ձևով չի վարվում մեկը, որը սովորություն ունի նախադասության վերջում վերջակետ չդնելու >

< Վիրահատությունը ե՞րբ է, ժամը քանիսի՞ն>

< Ցերեկը` ժամը մեկին, Դու իրո՞ք Գայանեն ես >

< Ինձ կսպասես ՄԵՐ երեկվա տեղում`ժամը տասներկուսին, բարի գիշեր>

* * *

Հիվանդասենյակ մտան երկուսով:

Գայանեի գրկում դաշտի ծաղիկներ էին:

Մահճակալին մոխրագույն աչքերով մի հրաշք էր:

Թաթիկները պարզեց Գայանեն ու…

- Դու իմ մամա՞ն ես:

Գայանեի ձեռքից ընկան ծաղիկները, մոտեցավ ու գրկեց տղային:

Չէր ուզում բաց թողնել գրկից:

Փոքրիկ տղան լալիս էր:

- Մա´մ, ինձ կտրտելո՞ւ  են: Չե´մ ուզում: Դու չես գնա, չէ՞:

- Ես քո կողքը կլինեմ:

Գայանեն նույնիսկ երեխայի անունը չէր հարցրել ու մոոռացել էր, որ սենյակում երեխայի հայրն էր կանգնած`թաց աչքերով:

- Պապան ասել էր, որ դու դաշտի ծաղիկներ ես սիրում: Երբ լավանամ, քեզ ամեն օր այդ ծաղիկներից եմ բերելու:

Մոտեցան բժիշկն ու բուժքույրը:

- Ժամանակն է, - ասաց բժիշկը:

Երեխան չէր ցանկանում բաց թողնել Գայանեի պարանոցը:

- Հիմա քեզ բժիշկը կսրսկի, դու կքնես ու երբ արթնանաս, ինձ կտեսնես քո կողքին: Լա՞վ:

Գայանեն խելակորույս համբուրում էր երեխայի այտերը, թաթիկները, աչքերը…

… չէր կարողանում զսպել արցունքները:

Ներարկումից  հետո փոքրիկը նայում էր Գայանեին` երկա~ր- երկա~ր, մինչև  հարազատ մոր պատկերի փոխարեն Գայանեի պատկերը  մնաց  դանդաղ փակվող կոպերի տակ:

Ս.Ումառ

Երեք լուսանկար

Երեք լուսանկար

Լուսանկար առաջին
Եռանկյունի 

Արդեն մեկ ամիս է, ինչ գրավում է ուշադրությունս:
Գեղեցիկ է:
Իսկ գեղեցիկները մինչև խոսելը շատ գեղեցիկ են: Խոսելուց հետո կարող են մի այնպիսի բառ սեպել ականջիդ, որ…
Ամեն օր զգում եմ նրա զննող հայացքը: Նույն երթուղային տաքսիով ենք գնում, բայց մինչև հիմա չենք բարևել միմյանց: Իսկ ես այնքան եմ ուզում:
Միայն բարևել, ուրիշ ոչինչ:
Անձրևանոցը երկարէ, շրջազգեստը` կարճ, գեղեցիկ լինելու աստիճանի կարճ:
Իմ` ճարտարագետի հայացքն արդեն որոշել է շրջազգեստի երկարությունը`18 սմ-ից երկար չի լինի:
<Իսկ Արփի՞ն>,- ենթագիտակցությունս է վիճում ինձ հետ:
Իմ ենթագիտակցությունը մի հաստագլուխ երևույթ է, որը միշտ ինձ խանգարում է երազելու պահերին կամ էլ ընկերացել է Արփիի հետ:
Հիմա էլ սկսեց սղոցել ականջս. <Արփին ավելի տնտեսող է: Այդքան կտորից իրեն չորս շրջազգեստ կկարի իսկ դու ո՞ւր ես նայում…>
Նայում եմ նրա թափանցիկ զուգագուլպաներին և, ափսոս, չեմ կարող որոշել իմ միակ իմացած <Լևանտե՞ն> է, թե՞ ոչ: Հետաքրքիր է:
Ենթագիտակցությունս ասում է. <Մի´ նայիր այդ կողմ, նայի´ր պատուհանից դուրս: Տե´ս, մի պառավ է անցնում` առանց լուսաֆորի կարմիրին նայելու>:
Ինչո՞ւ նայեմ դուրս, երբ մի զույգ գեղեցիկ ոտքեր կանաչ լույս են տվել աչքերիս, չնայաց ոչինչ չեմ կարողանում տեսնել:
<Իսկ Արփի՞ն>:
Վերջին անգամ նեղացավ ու արդեն տասնմեկերորդ օրն է` չի զանգում, ի՞նչ էր եղել, որ…
Սրճարանում էինք: Իրար քիթ-քթի կպած ծիծաղում էինք, ու ամեն ինչ լավ էր, նույնիսկ` մատուցողուհու ձեռքի կեղտոտ լաթի կտորը, որով սրբեց մեր սեղանը: Լավ էր նույնիսկ հաճախորդների` պիցցաներով լիքը բերանների չլմփացնելով ծամելը:
Ամեն ինչ լավ էր թվում, երբ կողքի սեղանից մի կանացի ձայն ծխախոտ խնդրեց:
Բայց ի՞նչ կարող էի անել, Արփի´:
Երևի դա է եռանկյունի կոչվածը, որի մասին շատ էի լսել, բայց դեռ չէի հանդիպել`Արփի, զուգագուլպաներով աղջիկ, սրճարանի աղջիկ … Եթե նույնիսկ ես ճիշտ եմ, ուրեմն            Բերմունդյանկամ ավելի ճիշտ` Հայկական եռանկյունի:
<Երևանյան>,- հուշում է ենթագիտակցությունս ու հրճվում,- <Գնա´, կորի´ր այդ եռակյան մեջ, քեզ տեղն է>:
- Դու նրա ծխախոտը ուրիշ ձև վառեցիր: Նայում էիր փայլուն աչքերով: Դու խոզ ես, զզվում եմ տղաներից:
Արփիի հեռանալուց հետո, գիտեի, որ դրսում սպասելու է: Լուռ, սուրճի կիսատ բաժակը ձեռքիս մոտեցա ու նստեցի նրա սեղանին:
-Կներես, ես չէի ուզում: Բայց լավ ստացվեց, ինձ թվաց կվազես նրա ետևից, բայց պարզվեց,  որ չգնացիր: Ես Սոնան եմ, արդեն քսանչորս տարի:
-Դե, ոչինչ: Հո դիտմամբ չարեցիր:
-Մեկի հետ պայմանավորվել էի: Ինտերնետով ենք ծանոթացել, իրար չէինք տեսել: Ինձ կինո հրավիրեց: Եկավ: Հանդիպեցինք Ձեր գալուց մի 10 րոպե առաջ ու ընկերուհուդ նման հեռացավ: Իսկ ես այնպես եմ ուզում կինո գնալ:
-Տանը հեռուստացույց չունե՞ք,- ժպտում եմ ես:
-Կինոյում ուրիշ է, երևի շատ լավ: Կյանքում տղայի հետ կինո գնացած չկամ:
-Հրավիրում եմ,- մտքումս զարմանում այսպիսի աղջկան լքած հիմարի վրա:
-Ճի՞շտ,- երեխայի նման ուրախանում է Սոնան:
-Գնանք:
Վեր կացանք: Առաջին երկու քայլը դեպի սրճարանի դուռը և... Սոնայի  մեղավոր հայացքը, Արփիի դռների մոտ սպասելը և իմ շփոթմունքը`դարձյալ եռանկյունի:
Սոնան կաղում էր:
Լուռ անցանք Արփիի լայն բացված աչքերի մոտով ու կուլ գնացինք <Մոսկվա> կինոթատրոնի դռներում:

Զուգագուլպաները կարմիր լույս վառեցին, ոտքերը միացան իրար: Կարմիր լույս էր նաև իմ աչքերի ու վարորդի համար:
-Այստեղ ես, չէ՞, իջնում,- ինձ արդեն դեմքով ճանաչող վարորդը մեքենան քաշեց աջ:
Ենթագիտակցությունս թույլ-թույլ ասաց.
<Իջի´ր, իջի´ր>:

Լուսանկար Երկրորդ
Կարուսել

Աստիճանները սառն են:
Ստվարաթղթե կտորն էլ, որի վրա նստած եմ`ոտքս տակս թաքցրած, իր գոյության մասին ոչինչ չի ասում:
Մատներս սառել են: Կիթառի լարերը ցավեցնում են: Կողքս դրած հորս գլխարկն էլ համարյա դատարկ է: Այսօր վատ օր է:
Արդեն քսան օր է, ինչ նվագում եմ այստեղ`մետրոյի աստիճանների վրա: Համարյա գիտեմ բոլոր հավանական փող գցողներին:
Հիսուն դրամից ավել գցող չկա, բացի մի երկարաճիտք կոշիկներով աղջկանից, որը հարյուր դրամ է գցում ամեն երկու օրը մեկ:
Այսօր նրա գալու օրն է:
Հենց նրան տեսնում եմ, տրամադրությունս բարձրանում է:
Ահա և նա: Ես միշտ հեռվից եմ նրան նկատում: Այսօր երկար վերարկու է հագել, մազերի ձևն էլ փոխել է, բայց աչքերը նույնն են`բարի, խոր..
Երբ նրան տեսնում եմ, սկսում եմ նույն երգը նվագել.
Պտտվի´ր, պտտվի´ր, կարուսե´լ
Ես քո երգը վաղուց եմ լսել..
Ապրածս տարիները բավարար են  որոշելու, որ նա ինձ համար կարող է լինել միայն ու միայն փող գցող, ուրիշ ոչինչ:
Մոտենում է: Գիտեմ մոտավոր տեղը, որտեղ հասնելիս բացում է պայուսակը և հենց այդ տեղից էլ սկսվում է իմ `
Պտտվի´ր, պտտվի´ր, կարուսե´լ…

Ոտքերը գժվեցնելու աստիճանի գեղեցիկ են`ստեղծված ոչ թե քայլելու, այլ ցուցահանդեսի համար:
Ինձ մոտ այսօր ոչինչ չի ստացվում` ո´չ երգս, ո´չ նվագս: Ցուրտ է, շատ ցուրտ:
Աչքերս` կախ, լուռ: Երևի զրկվում եմ հերթական հարյուր դրամից:
Երկարաճիտք կոշիկները մոտեցան ու կանգնեցին իմ դիմաց:
Վերարկուն երկար է, իսկ շրջազգեստը` գերկարճ, երևի նորաձև է:
Չէ´ ,մեկ-մեկ հրաշքներ էլ են լինում:
Գլխարկի մեջ իջան երեք հիսուն դրամանոցներ ու մի նարիջ:
Գլխարկը կարծես լցվեց բերնեբերան:
Հրաշքը լինում է նաև չար, տանջող, քանի որ աչքերս բարձրացնելով` տեսնում եմ նրա կարճ շրջազգեստի տակից հազիվ երևացող անդրավարտիքի սպիտակ գլխիկը:
-Ցուրտ է, հա՞ :
-Այո´: Ուզո՞ւմ եք արտասանեմ առանց նվագելու:
-Պետք չէ, ե՞րբ ես վերջացնում:
-Երևի այսօր էլ չնվագեմ, գնամ:
-Ես ժամը 6-ին էլի այստեղով եմ անցնելու,- հեռանում է դանդաղ`արհամարելով մարդկանց զարմացած հայացքները:
Մոտ տասը րոպեից անցուդարձն ավարտվեց:
Ալարկոտ հավաքում եմ կողքս դրած արհեստական փայտե ոտքս, իսկ իսկական ոտքս թմրել է: Երբ արհեստական ոտքը տեղավորում էի ցելոֆանե սև տոպրակի մեջ, մետրոյում ծառայություն իրականացնող ոստիկանը ժպտաց:
Ես անհանգիստ հայացքով նայեցի շուրջբոլորս ու համոզվելով, որ տեսնող չկա, հանգիստ հեռացա: Աստիճաններով բարձրանալիս ուսիցս կախված կիթառը քայլերիս հետ համաչափ օրորվում էր:
Աստիճանների վերջում կամ սկզբում իր <աշխատանքն> էր կատարում մի փոքրիկ մուրացիկ աղջնակ:
Նարիջը մեկնեցի նրան:
Ժպտաց:
-Ա´յն պառավը,- ձեռքով ցույց է տալիս քիչ հեռու նարինջ վաճառող կնոջը,- քսան դրամով կվերցնի:
-Ի´նքդ կեր,- ես նրա ձեռքն են խոթում մի հիսուն դրամանոց:
Համոզված եմ, որ հակառակ իմ մեծ ցանկության` աղջիկը քսան դրամով կվաճառի նարինջը:
Ինչպես ամեն առավոտ, այսօր էլ կիթառս, ոտքս ու գլխարկը հանձնում եմ լրագրավաճառ ընկերոջս` մինչև հաջորդ առավոտ:
Ամեն անգամ պահ տալուց ասես կիթառս, ոտքս և գլխարկս ինձ են նայում օտարացած, ասես ոչինչ չգիտենք իրար մասին`չնայած երեքով էլ դարձել են իմ ընկերները`ամեն օր կիսելով ցուրտ օրերիս դառը վարձը:
Այսօր ուրիշ օր է, քիչ ցուրտ, բայց հավանաբար նշանավոր, չգիտեմ ինչու: Մի՞գուցե սրբի օր է:
Այսօր ես առաջին անգամ ծախսեցի նրա կողմից տված 50 դրամը, մնացածը`4800 դրամը պահում եմ Պ.Սևակի գրքի մեջ:
Չէ ´, հրաշքներ չեն լինում, լինում է միայն վերջ:
Մի՞գուցե վերջն այսօր է:
Չգիտեմ, ասում են Սուբ Սարգսի օրն է:

* * *
Ժամը 17.45 րոպե է: Նորից նույն տեղում եմ, առանց <ընկերներիս>, հագուստս էլ` ուրիշ:
Թո´ղ գա: Ի´նչ լինելու է, թո´ղ այսօր լինի:
Հեռվից մոտենում է  դանդաղ, կարծես լողում է օդում:
Զարմանալը նրա համար չէ, ավելի շատ` ինձ համար:
-Նորի´ց բարև: Հուսով եմ` նարինջս բուժե՞ց ոտքդ:
-Կարող եմ սուրճ հյուրասիրել քեզ,- կմկմում եմ ես:
-Անպայմա´ն: Եվ ոչ միայն սուրճ, բայց վճարում եմ ես:
Ծիծաղում եմ: Գրպանումս իր տված փողերն են, եթե նույնիսկ ես վճարեմ, կստացվի, թե ինքն է հյուրասիրում:
Սեղանի շուրջ ծանոթանալուց հետո բացատրում եմ, որ հորս գոյության մասին իմացել եմ վերջերս, որ բավականին գումար է թողել ինձ, որը ստանալու համար մեկ ամիս է մնացել, որ հայրս զբաղվել է մուրացկանությամբ ու ես անգործությունից հայտնվել եմ նման իրավիճակում` ժամանակավորապես:
Ծիծաղում է:
-Գիտեմ: Ես ապրում եմ հորդ բնակարանի հարևանությամբ, որտեղ հիմա դու ես ապրում: Հորդ մուրացիկ շորերի դիզայնը և փայտե ոտքի գաղափարը իմն է: Նա լավ <դերասան> էր ու այլ կերպ չէր կարող դիմակայել թոշակի անցնելու իրողությանը:
Զարմանալը նրա համար չէ, գուցե ավելի շուտ` ինձ հանար:
Երկար ոտքերով մատուցողուհին բերեց հաշիվը:
Նայում եմ երկար ու…ծիծաղում:
Զարմանալը նաև նրա համար է:
Գումարից ինձ չի հերիքում ընդամենը 20 դրամ:
Ինձ պակասում էր ընդամենը մեկ նարինջ:

Լուսանկար երրորդ
Սպիտակ աղավնիներ

Պատուհանի գոգին նստած է մի աղավնի:
Աղավնին մոխրագույն է:
Շատ կցանկանայի, որ սպիտակ լիներ, բայց…
Աղավնու կտուցին ոչինչ չկա, ոտքին էլ` ո´չ նամակ կա, ո´չ երկտող:
Կցանկանայի, որ լիներ, բայց…
Գո՞ւցե սոված է, թռել,եկել է հացի փշուրնե՞ր կտցահարելու: Հակառակ դեպքում հեքիաթի նման կլիներ: Բայց հեքիաթ չէ, ու ես էլ չեմ կարող հացի փշուրներ հյուրասիրել:
Երեկ գիշեր վերջին կտոր հացն ուտելիս փշուրները ջանասիրաբար հավաքեցի ու լցրեցի բերանս:
Ավելի կշտացա, քան հացի մի ամբողջ կտորից:

Հեքիաթ չէ: Հակառակ դեպքում կլիներ այսպես:

Իմ պատշգամբից դեպի հակառակ շենքի համապատասխան պատշգամբ ձգվում է լվացքի մետաղալարը: Այդ պատշգամբից երկար մազերի միջից ինձ են նայում զույգ աչքեր, հավանաբար` գեղեցիկ, ես չեմ տեսնում, չեն երևում:
Թղթե սպիտակ աղավնին, որի թևի վրա գրված է` <Բարև´, ես եմ>, ամրացնում եմ մետաղալարին ու հրում այնքան, որ հասնում է դիմացի պատշգամբ:
Աղջիկը ժպտում է, վերցնում աղավնին ու հեքիաթի արագությամբ անհետանում:
Վերադառնում է, ամրացնում աղավնին ու հրում դեպի ինձ:
Ես արդեն պատկերացնում եմ, թե ինչ է գրված նամակում`սիրո խոստովանություն, քանի որ արդեն մեկ ամիս է, ինչ ամեն առավոտ անխոս իրար ենք նայում:
Աղավնին տեղ հասավ: Վերցնում եմ: Աղավնու մյուս թևին գրված է` <Բարև´, գիտեմ>, և վերջ:
Հեքիաթն ավարտվե՞ց, թե՞..
Ավարտվեց իհարկե, քանի որ ես էլ եմ ժպտում:
Բայց հեքիթներն այդպես չեն ավարտվում, այլ` ա´յ այսպես:
Երկնքից ընկան երեք խնձոր…
Մեկը ինձ : Ես իմ խնձորը սուրճի հետ կուտեմ, թե չէ արդեն երկար ժամանակ է, տանը շաքարավազ չկա, ու ես սուրճը դառն եմ խմում, տհաճ` ինչպես դեղը:
Աղավնու թևի իմ մասում գրում եմ` <Դու քո խնձորը ինձ կտա՞ս> և ուղարկում եմ`համաչափորեն հրելով մետաղալարը:
Պատասխանը չի ուշանում`<Մեր տանն այսօր խնձոր չկա, թուզ կա`առանց տերևների: Թե չէ կուղարկեի, որ ծածկվեիր>:
Նայում եմ ինձ`լողազգեստով եմ:
Չէ, չհասկացավ: Թե չէ կկանչեր թզով սուրճ խմելու: Բայց ինչո՞ւ պետք է կանչեր որ..
<Հայրս երկրաբան է,այստեղ չէ: Ես ժամանակավորապես բնակվում եմ իր տանը` մինչև վերադառնա>:
Թղթե աղավնին բումերանգի նման վերադարձավ`<Մայրս ակնաբույժ է, հիմա տանը չէ`աշխատանքի է: Ուրի՞շ”:
<Ավելի լավ կլիներ, որ մայրդ օրթոպեդ լիներ, քանի որ հիմա աղավնու փոխարեն ես եմ մետաղալարով գալու դեպի քեզ: Եթե ընկնեմ ու ջարդուփշուր լինեմ, ավելի լավ կլինի մայրդ ինձ <հավաքի>>:
Ուղարկում եմ թղթե թռչնակին ու տխրում… Աղավնին տեղ չհասավ:
Հեքիաթի չար, աշխույժ քամին քշեց, տարավ: Թե ուր, միայն քամին կիմանա:
Ես խոսք տվածիս համաձայն` կանգնում եմ մետաղալարին ու կամաց շարժվում առաջ:

Սա հեքիաթում է լինում, իսկ իրականում…

Երբ նրա նուրբ ձեռքերրը վախից փակեցին գեղեցիկ բերանը, մետաղալարը կտրվեց:
Կես ժամ հետո շտապօգնության մեքենան ինձ կտանի դիահերձարան, իսկ վաղը դիակիս կողքը կհավաքվեն գլուխներին սպիտակ աղավնիներ թառած ապագա բժիշկ-բժշկուհիներն իրենց պրոֆեսորի հետ:
Իմ դին նրանց համար գյուտ կլինի, քանի որ իմ բոլոր օրգանները նորմալ վիճակում չեն:
Պրոֆեսորը կսկսի.
-Սա սիրտն է` պայթած, քանի որ նրա ցանկություններն ու երազանքների չափը գերազանցել են սիրտ մտնող արյան հոսքին…
-Սա լյարդն է`մեծացած, քանի որ նա իր դառն ապրած տարիները փորձել է քաղցրացնել գինով, օղիով, կոնյակով, գարեջրով…
-Սրանք թոքերն են`սև ագռավի գույնի, քանի որ նա իր կյանքի սև գույները փորձել է քողարկել ծխախոտի ծխով..
-Սա..
-Սա..
-Իսկ այ այս օրգանը` թզի տերևով ծածկված, թո´ղ մնա վաղը:
Գուցե պրոֆեսորը տեղի կտա անհամբեր ուսանողուհիների բողոքին`ցույց տալու թզի տերևի տակ թաքնված կարողությունները գերազանցած օրգանը:

Սա ցերեկվա հեքիաթ է... Իսկ գիշերը…

Կգան աղավնու սպիտակ թևիկներով գեղեցիկ տղաներ ու աղջիկներ, իրենց հրեշտակապետի հետ և նա կսկսի.
-Սա սիրտն է`բացված ծաղիկի նման, քանի որ նրա ցանկություններն ու երազանքները եղել են ծաղիկների նման գեղեցիկ:
-Սա լյարդն է`մեծացած, քանի որ մեծ հոգին պետք է մեծ մաքրության աղբյուր ունենա:
-Սրանք թոքերն են`թթվածնի կարոտ ,քանի որ նա չի հասցրել շնչել իրեն հասանելիք կյանքի բույրը:
-Սա..
-Սա..
-Իսկ թզենու տերևի տակ թաքնված տղամարդու վարդագույն հոգին մենք կտանենք:
Ի նշան համաձայնության` հրեշտակները կթափահարեն թևիկներով:

Աղավնին, որը սպիտակ չէր, թափահարեց թևերը ու թռավ առանց հացի փշուր ստանալու:
Մոտեցա լվացքի պարանին:
Մետաղալարի վրա նստած էին բազմաթիվ սպիտակ աղավնիներ`գուցև սոված, գուցե..
Ինձ տեսնելով`բոլորն էլ թռան, գնացին:
Երևի զգացին, որ չեմ կարող կերակրել իրենց:
Դիմացի պատշգամբն էլ դատարկ էր, բայց փոքրիկ սեղանիկի վրա պարզ երևում էր սպիտակ ափսեի մեջ հյութալի թզերի եռանկյուն բուրգը:

Սիրո գույնը

Մեկ ամիս է արդեն հանդիպում ենք, բայց արդեն  քանի~ անգամ ենք վիճել` իրար չհասկանալով:

Ամեն անգամ իմանալով իմ դյուրաբորբոք բնավորությունը`  դու առաջինն ինքդ ես մոտենում ու գրկելով ինձ` ամեն ինչ հարթում:

* * *

Լուսաբաց:

Չեմ ցանկանում վեր կենալ անկողնուց:

Աջ ձեռքիս վրա նրա գլուխն է, մազերն էլ` փռված ամբողջ բարձով մեկ:

Սավանը սահել է` բացելով կուրծքը:

Չնայել չի ստացվում:

Կրծքերը`աղավնու այդ անհանգիստ ու անկուշտ ձագերը, ամբողջ գիշեր տանջվելով իմ շուրթերից` հիմա անխռով քնած են:

Մի՞գուցե մրսում են, ծածկե՞մ, թե՞ ոչ:

Հայացքս ընկավ դիմացի պատին:

Աշխարհի քարտեզն է կպցված:

Մի ճանճ է սղում Իտալիայի վրայով, հետո անցավ Ֆրանսիա,Գերմանիա, թռավ նստեց Թուրքիայի վրա:

Երևի դուրը չեկավ, մանրիկ քայլերով մտավ Հայաստան ու արդեն հինգ րոպե է` չի շարժվում:

Քարտեզի վրա յուրաքանչյուր  երկիր մի գույնով է ներկված:

Լուսաբաց:

Գույնե~ր:

Ամեն լուսաբաց իր գույնն ունի, իր երաժշտությունն ու իր տարամաբանությունը:

Կիսաձայնս լսելի էր սենյակում:

Այսօր լուսաբացը վարդագույն է ու շտապ պահանջում է սև սուրճ:

Զգույշ հանեցի ձեռքս գլխի տակից ու վեր կացա: Մոտեցա պատուհանին, որ լսեմ լուսաբացի ամենօրյա երաժշտությունը՝ կանանց կրունկների կտկտոցը մոխրագույն ասֆալտի վրա:

Երաժշտություն չկա, այսօր կիրակի է:

- Դու ինձ սիրու՞մ ես:

Շրջվեցի ու տեսա, թե ինչպես է սավանով փակում կուրծքը:

- Ի՞նչու ես փակում, թող մնա, գեղեցիկ է: Համ  էլ սուրճ պատրստիր, լա՞վ:

- Չէ´, սկզբից պատասխանի´ր:

- Քեզ ինչպե՞ս կարելի է չսիրել, իհարկե, սիրում եմ:

- Ես լսում էի, թե ինչպես էիր մտածում, որ լուսաբացն իր գույնն ունի:

Իսկ ի՞նչ գույնի է քո սերը:

- Սուրճ եմ ուզում:

- Խնդրում եմ, ասա, հա՞:

- Դո´ւ ասա:

- Պետք է լինի կարմիր, դա է սիրո գույնը:

- Ո´չ, դա կրակի գույնն է, կրակ` մարմնում, իսկ դա դեռ սեր չէ, այն մարում է, հանգչում ժամանակի ընթացքում:

Օրինակ երեկ մարմինդ այրվում էր հաճույքի կարմիր գույնով, ու մի կողմ շպրտած սավանը փաթաթվել էր աչքերիս, շրթունքներիս… իսկ այսօր  աչքերիցս թաքնվում է այդ նույն սավանի տակ:

Հանգչելով` կրակը դարձել է մոխրագույն: Սերը մոխրագույն չի կարող լինել: Պա՞րզ է:

Այտերը կարմրցին, գլուխը մտցրեց սավանի տակ:

- Կարմրեցի´ր, սիրո համար չեն կարմրում: Սուրճ չե՞ս սարքելու:

Մոտեցա, նորից պառկեցի: Քաշում եմ սավանը:

Ամուր բռնել է նուրբ մատներով, որտեղի՞ց այդքան ուժ:

Սավանի տակից նրա ձայնն է՝ մարմնից միաժանակ վանող ու կանչող:

- Նարնջագու՞յն:

- Ոչ, դա, այսպես ասած, աշխարհիկ գույն է` ուտելու հետ կապված:

Հիշո՞ւմ ես գովազդը. <Թարմ մնալու համար աշխատեք օգտագործել նարնջագույն մրգեր ու բանջարեղեն` նարիջ, մանդարին, գազար….նրանցից պատրաստված թարմ հյութեր> :

Նարնջագույն հեղափոխություն, ցույցեր, քաղաքական անհնազանդություն…

Այն նույն կարմիր գույնն է` միայն առանց ագրեսիայի:

- Դեղինի մասին ի՞նչ կասես: Ասա` գնամ սուրճ բերեմ:

- Դավաճան գույն է, չեմ սիրում, հիվանդության հոտ է գալիս:

Դեղինը միաժամանակ խորհրդանշում է և´ կյանք, և´ մահ:

Դեղինը հատուկ է դյուրաբորբոք մարդկանց:

Դեղինը բամբասանքի գույն է:

Երբ երկար նայում  եմ դեղին գույնին, գլուխս ցավում է, աչքերս` հոգնում:

Քեզ մոտ այդպե՞ս չէ:

- Այդպես է, շրջվի´ր վեր կենամ:

- Չեմ նայում, վե´ր կաց,-ստում եմ ու չեմ կարմրում:

Սավանը վրան փաթաթած վազեց անկողնուց դեպի խոհանոց:

Հետո լսեցի նրա ձայնը, խաղի մեջ է մտել:

- Կապույտ գույնն անվերջ է, ձգում է տխրության, թուլության, դրամասիրության:

Կապույտը զիջող, ռոմանտիկ մարդկանց է հատուկ:

Համաձայն չե՞ս:

- Համաձայն եմ ,- բղավում եմ ես:

- Եկավ սուրճդ,- սավանը հնդկական սարիի նման փաթաթվել է նրա մարմնով:

Սպիտա~կ, սպիտա~կ:

- Երկնագույնը հատուկ է անընդհատ փոփոխվող մարդկանց: Նրանք չունեն կայուն սկզբունքներ, առավել ռոմանտիկ են ու…շուտ համաձայնվող:

- Արի´ ինձ մոտ:

- Չէ, գիտեմ կքանդես սավանը, չեմ ուզում:

- Խնդրում եմ, արի: Խոսք եմ տալիս:

Մոտեցավ:

Ձեռքը բռնեցի ու մոտեցանք պատուհանին:

- Տեսնում ես, - մատով ցույց եմ տալիս ինչ-որ տեղ:

- Ի՞նչ պետք է տեսնեմ, ոչինչ չկա, սովորական բակ  է: Մեր բակն է:

- Նայի´ր լվացքի պարանին:

Նրա լվացքի պարանին թեթև քամու ձեռքերում պարում են մի քանի կանացի մանուշակագույն ներքնաշորեր:

- Ատում եմ մանուշակագույնը, նրանք իմ աչքերից  թաքցնում են քո գեղեցիկ…

Մատները դրեց շուրթերիս ու նայում է ուղիղ աչքերիս մեջ:

- Դե՞,ինչ գույն մնա՞ց:

Մտքումս հաշվում եմ ու ակամա ցածրաձայնով ասում:

- Կանաչը:

- Կանաչը, - ավելի ցածրաձայն ասում  է ու քանդում սավանը:

Կանգնած է գեղեցիկ կարճ, թափանցիկ, կանաչ գիշերանոցով:

Մեկ ամիս է արդեն հանդիպում ենք, բայց քանի անգամ ենք վիճել`իրար չհասկանալով:

Բայց ամեն անգամ իմանալով իմ դյուրաբորբոք բնավորությունը`  դու առաջինը ինքդ ես մոտենում ու գրկելով ինձ` ամեն ինչ հարթում:

Ստացվում է, որ ես Դեղին գույնն եմ,Դու կապույտը ու միանալով…կանա՞չ:

- Ես չեմ սիրում ո´չ մի գույն, ո´չ մի երանգ, ես քե´զ եմ սիրում…

Զարմացած աչքերը վախ են արտահայտում,վախ` նորից վիճելու,նորից հաշտվելու:

Պատռում եմ տեղի տվող կանաչ գիշերանոցն ու նրա մերկ մարմինը ձեռքերիս վրա՝ մոտենում անկողնուն:

- Սպիտակի մեջ բոլոր գույներն են, մի կողմ նետիր սավանը:

Սերը չի կարող լինել գունավոր:

Նա թափանցիկ է ու անգույն:

Ընդունում է այն գույնը, որով որ նրան են ընդունում:

Ի՞նչ գույն, երբ կրծքիս վրա թփրտում են քո կրծքերը, երբ հիմա կարմիրը կդառնա վարդագույն, կդառնա մորեգույն:

Երբ քո ձեռքերը` գրկած պարանոցս, ինձ բարձրացնում են դեպի արևը, հիմա դեղինը կդառնա կանաչ` քո չարչարված կապույտ շրթունքների գույնին խառնվելով:

Մոխրագույն աչքերդ փակ են ու դու լավ գիտես, որ կնոջ ամենաթույլ տեղը փակ կոպերն են, որոնց համբուրելը մի նոր ալիք է ծովի, մի նոր զմրուխտե փոթորիկ, մի նոր զգացմունք է, որ գույներ չունի:

Փակ աչքերիցդ կաթում են թափանցիկ արցունքներ ու լեզվիս վրա աղի համ չունեն:

Նրանք անգույն են, անգույն` արբեցնող ու երկինք հանող, երգեր են նրանք` բոլոր ժամանակների ու սիրո պահերի:

Ի՞նչ գույն, երբ ես չեմ զգում թե ու՞ր եմ գնում:

Իսկ դու որտե՞ղ ես:

Գոհարատուփը, որ նոր էր բացվել ու ցոլցլում էր կանչող գույների բազմերանգ ձայնով, մի՞թե գույն ունի~: Չունի~:

Իմ շրթունքները`կրքից գունաթափ, ճանապարհ են ընկել  լուսնաթով մարմնիդ արահետներով, մի՞թե գույն ունե~ն: Չունեն~:

Քո թափանցիկ շրթունքները սոսնձվել են իմ պարանոցին ու ըմպում են միլիվայրկյաններ տևող հավերժության անգույն նեկտարը  և դա գույն չունի~:

Իմ հառաչանքը մի՞թե գույն ունի, չունի~:

Քո կրքոտ հագոցները սպիտակ են, մաքուր,  դե, ասա´, խնդրեմ.

- Սերը գույն ունի՞:

- Ունի~, կանա~չ է, այդպես եմ ուզում:

 * * *

Աջ ձեռքիս վրա նրա գլուխն է,մազերն էլ` փռված ամբողջ բարձով մեկ:

Սավանը սահել է` բացելով կուրծքը:

Չնայել չի ստացվում:

Բայց արդեն ոչ մի փորձ չի անում փակելու:

- Դու ինձ վաղը կասե՞ս, թե քո սերն ինչ երաժշտություն ունի:

- Կասեմ, սիրելի´ս, կասեմ, թե ինչ երաժշտություն է, քանի մեգաբայթ է, ինչքան է կշռում,ինչ հասակ ունի  և էլի~, էլի~: Սերը գույն ունի՞:

- Ունի~, կանա~չ  է:

 Հիմա իմ սերը  մոխրագույն է, ուզում եմ քնել: