вторник, 12 августа 2014 г.

Այդպես չեն հեռանում… (բանաստեղծություն)







Լռո՞ւմ ես,
Չունե՞ս ասելու ոչինչ,
Ի՞նչու ես աչքերդ խոնարհում…
Գոնե բացատրի՛ր,
Վիճի՛ր, համոզի՛ր,
Մի՞թե այդպես են հեռանում…

Ո՜չ, այդպես չեն հեռանում…
Հեռանում են գեղեցիկ՝
Մայրամուտի նման նուրբ,
Հեռանում են ցավի նման անցողիկ՝
Կծկված օրվա տաք կրծքում…

Եվ բնավ էլ հեռանալով,
Պարտադիր չէ ցավեցնել…
Ո՞վ չգիտե, որ Բախտի հետ
Անիմաստ է մրցակցել:

Լռո՞ւմ ես,
Չունե՞ս ասելու ոչինչ,
Իսկ ես ուզում եմ հարցնել.
Մի՞թե կարող եմ
Օրը սարքել ժամ,
Ժամը՝ ակընթարթ,
Անունդ սարքել տող,
Անցյալս երկտող,
Կրճատել ինքս ինձ…
Ու ամեն անգամ վեր թռչել տեղից
Մենության վայրագ բութ թակոցներից…

Ո՜չ, այդպես չեն հեռանում:

Մի՛ շտապիր, սպասի՛ր,
Ես չեմ խեղդելու թախիծն ու կիրքը
Գինու գավաթում,     
ճշմարտությունը գինու մեջ չէ այլ
Արյան զարկերում…

Թույլ տուր մի վերջին գավաթը ըմպել -
Լցված քո բույրով,
Մի վերջին անգամ քեզանով արբել…
Ու համարձակության օձիքից կառչած -
Բախտի հետ վիճել,
Բախտին համոզել,
կամ ապացուցել,
Որ տված նվերը ետ չեն պահանջում…

Ո՜չ, այդպես չեն հեռանում:

Վաղը նոր օր կբացվի՝
Մի նոր գիշեր, նոր ցերեկ
Ու խումհարը չի թողնի, որ
Զրուցեմ մերկ պատի հետ…

Լռո՞ւմ ես,
Չունե՞ս ասելու ոչինչ,
Ի՞նչու ես աչքերդ խոնարհում…
Գոնե բացատրի՛ր,
Վիճի՛ր,
Համոզի՛ր…
Մի՞թե այդպես են հեռանում…


Ս.Ումառ

Երևան

12.08.14թ

понедельник, 11 августа 2014 г.

Այրու նամակը


Մաս առաջին

Մանե
Համակարգչի մկնիկը շարժվում էր ծուլորեն, բայց նպատակին հասնելու ցանկությամբ:
Էկրանին տղաների լուսանկարներ էինիմար մականուններով ու կասկածելի որակներով:
-
Է´դ կոմպ հնարողի ի´նչն եմ ասել: Աչքերդ ափսո՞ս չեն:
-
Մա´մ, կինո եմ նայում`գիտաֆանտաստիկ:
«Ի~նչ լավ է, որ մայրը չի հասկանում համակարգչից»,- մտածեց ու շարունակեց «Ծանոթությունների» կայքում իր  «ճամփորդությունը»:
Մայրն անաղմուկ մոտեցել ու նայում էր:
-
Էս ովքե՞ր են, Մա´ն ջան:
-
Դե´, կինոյի դերասաններն են` իրենց մասին տեղեկություններով:
-
Բոլորը տղանե՞ր են, աղջիկ չկա՞ կինոյում,- կասկածանքով հարցրեց մայրը:
-
Սկզբից տղաներին են ցույց տալիս….
Մանեն մտածեց, որ երևի կարմրեց ու ձեռքերով գրկեց այտերը:
Հ
աղորդագրություն եկավԲարև´»:
Մայրը հանեց ակնոցներն ու գնաց խոհանոց:
«
Բարև´: Մաման մոտս էր, դրա համար ուշ պատասխանեցի»:
«
Խնդիր չկա: Մամայի՞ցդ ես քաշվում, թե՞ տարիքդ ես սխալ գրել»:
«
Չէ´, իրոք 28 եմ: Բայց, ա´յ, անունս ճիշտ չեմ ասել»:
«
Բա, քեզ ո՞նց դիմեմ, ինչպես մի՞շտ, ինչպես «Նիկ»-ո՞ւմ է գրված` Stella 28»:
«
Հա´, Ստելլա: Իսկ քո տվյալները ճի՞շտ են:» «Նիկդ»` Aktiv, իսկ անո՞ւնդ, ընտանեկան դրությո՞ւնդ»:
«
Չէ´, անունս Գևորգ է: Դե, իրավաբանորեն եմ ամուսնացած: Ապրում ենք առանձին-առանձին, 49 տարեկան եմ, մեծ եմ քեզ համար»:
«
Երիտասարդներից պրծում չկա, համ էլ դատարկ են, խոսել չի լինում, մտքերում էլ նույն բանն է
«
Միգուցե հանդիպե՞նք, խոսե՞նք»:
«
Չգիտեմ, ախր չենք ճանաչում…»:
«
Կծանոթանանք, մի շաբաթ գրում ենք իրար, բավական չէ՞: Հրավիրում եմ սուրճիհավատացնում եմ, որ անկեղծ ու ազնիվ եմ»:
«
Լա´վ, բայց միայն մեկ ժամով կարող եմ»:
«Ժ
ամը 19.00 հարմա՞ր է, Իսահակյանի արձանի մոտ: Եթե դուրդ չգամ, կգնաս, երբ ուզես: Հակառակ դեպքում` կգնանք Մոնումենտից գիշերային Երևանը դիտելու»:
«
Լո՞ւրջ»:
«
Այո´, մորաքույրս այդտեղ է ապրում: Հա´մ լավ սուրճ է պատրաստում, հա´մ էլ իր պատշգամբից տեսարանը գժվեցնող է: Չասացիր` հարմա՞ր է, թե՞ ոչ»:
«
Եթե մորաքրոջ տուն է հրավիրում, ուրեմն լուրջ մարդ է, վախենալու բան չկա»,- մտածեց Մանեն:
«
Հարմար է: Ես կապույտ շրջազգեստով կլինեմ` սպիտակ երիզներով»:
«
Ես էլ` սև շալվար ու սպիտակ վերնաշապիկով: Կգտնենք իրար: Այսքան, որ ման ենք, եկել հիմա իրար բաց չենք թողնի»:
Մանեն անջատեց համակարգիչն ու վեր կացավ:
«
Դեռ երեք ժամ կա: Կհասցեմ ցայվել, մազերս կֆենեմ»,- մտածեց ու մտավ իր սենյակը:
-
Մանե´, հա´ց եմ դնում,- լսվեց խոհանոցից:
-
Մա´մ, ցայվեմ, դուրս գամ, նո´ր:
-
Տե՞ղ ես գնում:
Մոր թափանցիկ հայացքից միշտ խուսափում էր:
-
Հա´, Նարինեի տուն: Ժամը յոթին հավաքվում ենք:
Մայրը մտավ ննջարան:
-
Կապույտի տակից կապո´ւյտ լիֆ հագիր:
-
Ես սպիտակն եմ սիրում: Մա´մ, տակից պետք է ամեն ինչ սպիտակ լինի:
«
Ես բախտ չունեցա, գոնե դու լավ լինես: Աստվա´ծ քեզ պահապան: Լա´վ է դեռ, որ ինձ նման կրքոտ չէ, օղորմածիկ հորն է քաշել»,- մտածեց մայրը:
Մանեն դուրս եկավ սենյակից` հարդարված, գեղեցիկ: Կապույտ շրջազգեստը լավ էր նստած մարմնին: Կրծքերը` ձիգ, հայացքը` հպարտ, ինչպես մայրը` երիտասարդ ժամանակ:
-
Ո՞ւշ ես գալու, Մա´ն ջան: Հեռախո´սդ չմոռանաս:
-
Չգիտեմ, մա´մ ջան, դե, հավաքվում ենք, էլի´:
Մայրը դուռը փակեց Մանեի հետևից, բանալին դիտմամբ թողեց փականի մեջ:
«
Հիմա նրա աշխատանքի ավարտի ժամն է»,- մտածեց ու վերցրեց իր բջջայինը:
Անհասանելի է, ինչո՞ւ:
Մի քանի անգամ զանգելուց հետո, երբ հասկացավ, որ անիմաստ է, մոտեցավ համակարգչին:
Մատների վարժ շարժումներով միացրեց Outlook-ը, հավաքեց Aktiv@mail.ru:
«
Բարև´, Գև´, որտե՞ղ ես, չես պատասխանում հեռախոսով»:
Պատասխանը չուշացավ. «Աշխատանքի: Այսօր երկար եմ մնալու, հեռախոսիս ակկումուլյատորն է նստել»:
«
Կարոտել եմ, քեզ եմ ուզում: Գնա՞նք մորաքրոջդ տուն`Մոնումենտ: Ե´ս չէ, մարմինս է քեզ կանչում»:
«
Այսօր` չէ, թոռանս խոսք եմ տվել այգի տանեմ: Համ էլ, կարծեմ`մորաքույրս վերադարձել է գյուղից»:
«
Ուղղակի կզբոսնենք»:
«
Չէ´, հաստատ չի ստացվի: Լա´վ, Նո´ն ջան, ուշանում եմ»:
«
Ինչ-որ բա՞ն է եղել: Արդեն մեկ շաբաթ է` չենք տեսնվել»:
Պատասխան չեկավ:
Փակեց Outlook-ը:
Կանչող մարմինը կատաղել էր, բարձրացել նստել ուսերին ու իր երկար, կատաղի մատներով ճանկռում էր ուղեղը, կուրծքը, փորը, փորատակը…:
Միացրեց «Ծանոթություններ» կայքն ու մկնիկի շարժանիվով անիմաստ սկսեց պտտվել հիմար մականունների ու հիմար նկարների վրայով:
«
Անիմաստ է»,- մտածեց ու ծալեց էջը:
Հետո որոշեց հանգստանալու համար գրել նրան, ուղղակի գրել:
Բացեց մի Word ու ստեղնաշարին սովոր վարժ մատներով սկսեց գրել
Էկրանի տակ թարթող հաղորդագրություն էր: Բացեց.
«Բարև, ծանոթանա՞նք, ես Աշոտն եմ
»:

* * *
Մանեն բացեց դուռը, նայեց ժամացույցին:
«Քնա՞ծ կլինի, թե՞ սպասել է»:
- Մա՞մ:
«Երևի քնել է:
Ավելի լավ, կասեմ շուտ եմ եկել»:
Մտավ սենյակ: Մայրը գլուխը դրած համակարգչի սեղանին` քնած էր:
Էկրանին մի բացված էջ էր, ինչ-որ տեքստ…
Աչքերին
չէր հավատում:
Զգույշ նստեց մոր կողքը ու սկսեց կարդալ:

Մաս Երկրորդ 

Նամակը
Գիրկս լաց է լինում ձագը կորցրած կատվի նման:
Թրջվել է հիշողությունների՞ց, թե՞ արցունքներից: Արդեն չեմ հիշում:
Շուրթերս ձգվում ու ցանկանում են խաչվել շուրթերիդ, բայց հանդիպում են սիրո հիշողությանը, համբուրվում նրա հետ երկա~ր-երկա~ր ու հավատում եմ, որ աշխարհի բոլոր նյարդերը հանգուցավորվում են իմ կրծքերում:
Մարմինս բղավում է բոլորին, թե` եկե~ք, եկե~ք, երկրաշարժ է, Մեծ ջրհեղեղն է իր սկիզբն առնում, երբ ծովափի ավազների մեջ եփած ձեռքերով վերցնում ես կրծքերս կամ դեմքդ թաղում աշխարհի հանգույցում:
Մի կողմ շպրտված տխրությունը թանձր հարսնաքողի նման իջնում է մարմնիս ու դանդաղ չորացնում իմ գիրկը խոնավ, շուրթերը իմ թաց:
Ոտքերով տրորում եմ ու բյուր կտորների վերածում կրքին դիմակայելու պատրանքը, ցրում անկողնովս մեկ, պատկառանքով ու հարգանքով, մերկ, բայց զուսպ պառկում վրան:
Նոյան ագռավի բոլոր սերունդները լցվում են իմ մեջ, լափում են մարմնիս բարեպաշտ զսպվածության վերջին մասնիկները:
Մարմինս այրվում, դաղվում է ներսից ու զգում, որ բարձրացել է հաճույքի ամենազոր բաժինն ստանալու խարույկի վրա:
Շուրջն անապատ է արևից կիզիչ:
Քրտինքի ծով է: Ու օրո~ր-օրո~ր, և լոկ ութ վայրկյան, նավդ կգնա դիվահար մի տեղ, կխարսխի` դանդաղ մորթելով օրորը:
Սատկած ձկան աչքի նման միակ աչքդ կխամրի, կդողա, կփափկի, կփակվի
Մի՞թե չես լսում, նորից եմ կանչում:
Ես քեզ եմ կանչում վայրի կարապի տնքոց-կռինչով…Ա~րի, լացում է գիրկս կատվի պես` մարտյան օրերի բութ գիշերներով ձագին ման գալիս:
Դե լա´վ, նորից չես գալիս, բայց գոնե մնա´, մնա´ երկտակված մարմնիս ծալքերում, որ վայելեմ վերջը վայրկյանի:
Ծվարա´ծ մնա մարմնիս ծալքում, մնա´, որ պոռնիկ կեցվածքով կանգնեմ աչքերիդ առաջ, գլուխս թաղեմ մերկությանս մեջ, նայեմ քո ձկան կուրացած աչքին, բղավեմ վրադ.
-
Ո՞ւր է ձագը իմ….
Հետո լաց լինեմ, ու արցունքներս թափելով կրծքիդ` շշնջամ սիրով.
-
Սերը ոչ միայն հոգով է լինում, այլև` մարմնով:
Հեռացի´ր հիմա: Կրծքերս տաք ափերով բռնած`տա´ր, թո´ղ ջերմացնի երկնքից սանձած ճնճղուկի ձագերին: Ու սիրի´ր այնպես, ինչպես սիրեցիր մի պոռնիկ այրու:
Ու սիրիր այնպե´ս, որ նորից սուտն ականջ պայթեցնի, լեզու չորացնի:
Որ չկարողանաս մեկ էլ բարբաջել պապանձված լեզվով.
-
Սերը ոչ միայն հոգով է լինում,այլև` մարմնով:

Մաս Երրորդ 

Լուսաբաց
Գրկախառնված` լալիս էին երկու կին:
Մեկը լալիս էր անկարողությունից, որ չպահպանեց ձագին կամ չցանկացավ պահպանել  ու կենգուրուի նման փորապարկից դուրս շպրտեց, երբ վայրի գազանն էր փորձում հոշոտել իր մարմինը: Ու ինքը դեմ չէր:
Մյուսը լալիս էր` հիշելով իր կուսությանը հրաժեշտ տալու վայրկյանին ականջին հնչած ադամախոսքերը.
-
Սերը ոչ միայն հոգով է լինում, այլև` մարմնով:

Մանեն նայեց մոր աչքերին, որոնք թաքցրել էին միտքը:
«
Ես նման եմ մորս` կրքոտ ու արևահամ»:
Մանեն կռացավ անջատելու համակարգիչը: Արցունքների մի քանի կաթիլներ ընկան ստեղնաշարին, որով գրվել  էին նամակի վերջին տողերը.
«
Սերը ոչ միայն հոգով է լինում, այլև` մարմնով»:


Ս.Ումառ