Քաղաքը ժամանակակից է,
երիտասարդ, փոքր:
Բնակիչներից շատերն իրար ճանաչում են դեմքով:
Եկեղեցի չունի, և համեմատաբար ավելի տարեց մարդիկ եկեղեցական տոներին բարձրանում են քաղաքից քիչ հեռու գտնվող վանքը:
Հուսավանք:
Վանքը քաղաքից դեպի հարավ-արևմուտք է`մի մացառաշատ բլրի վրա:
Գիշերներն այստեղ` վանքի շրջանաձև տարածքում, կարելի է հանդիպել անկանոն շարված տապանաքարերի: Լուռ տապանաքարերի, որոնց մեջ ոչ միայն դարերի պատմության տխուր էջերն են, այլև ` նստած զույգերի զուսպ ծիծաղը, քչփչոցը, համբույրները, խոստովանությունները…
Պահակը չի առարկում, քաշվում է վանքի խցերից մեկն ու քնում ժպտալով:
Երիտասարդներն իրար մեջ վանքն անվանում են <Ռոմեոյի մոտ>:
Թե, երբ և ով առաջին անգամ անվանեց Ռոմեոյի և Ջուլիետայի վանք, արդեն վաղուց ոչ ոք չի հիշում:
* * *
Բնակիչներն ապրում էին իրնց հասանելիք մոտավոր հինգ հարյուր վաթսուներկու հազար ժամերն անհոգ, առանց ցնցումների, երբ պատերազմի դաժան տրամաբանությամբ` բոթը երկրաշարժի նման ցնցեց քաղաքը:
… Երեք դպրոցներից մեկի 41 ամյա քիմիայի ուսուցիչը ֆակուլտատիվ պարապունքի պատրվակով դասերից հետո պահել էր մի ավարտական դասարանի աշակերտուհու ու բռնաբարել:
Աղջկա հայրը փորձ էր արել սպանել ուսուցչին, բայց չէր ստացվել: Աղջիկն էլ ինքնասպանության փորձ էր արել`չէր ստացվել ու փախել էր տանից:
Շատ էին փնտրել աղջկան, հետո գտել էին վանքի տարածքում` պահակի հետ նստած մի տապանաքարի` հանգիստ` խաղող ու հաց ուտելիս:
Թե, ինչ էին խոսել`ոչ ոք չիմացավ: Բայց մտերիմները գիտեին, որ աղջիկը սիրում է իրենից երկու տարի շուտ նույն դպրոցն ավարտած, իր քրոջ համադասարանցի մի տղայի, որը ծառայում է բանակում` խաղաղապահ զորքերում ու գտնվում է հարյուրավոր կիլոմետրեր հեռու, անտեղյակ քաղաքի անցուդարձից:
* * *
Երկու` իրարից քիչ հեռու տապանաքարերի արանքում մի հողաթումբ է:
Վաղուց արդեն գիշերային զույգերին չի զարմացնում այդ տապանաքարերից մեկի վրա նստած միայնակ աղջիկը:
Նրա տեղը ոչ ոք չի զբաղեցնում:
Նստում է հողաթմբին ավելի մոտ գտնվող տապանաքարին, արմունկներով հենվում ծնկներին, ափերով այտերը գրկում ու նայում մի կետի:
Հեռանում է մինչ կեսգիշեր:
* * *
Քաղաքի տներից մեկում եռուզեռ էր:
- Մեռնե´մ բոյիդ, ցա´վդ տանեմ, զինվոր ջանի´դ ղուրբան…
- Տա´տ, լա´վ էլի, թո´ղ մնացածներին էլ բարևեմ:
Տատի լվացքից սմքած ձեռքերը ջերմ են, գրկել ջերմացնում են ու չեն ցանկանում բաց թողնել:
Հետո զինվորը հերթով անցավ ներկաների գրկով:
Երբ արդեն սեղան էին նստել, տղան թեքվեց հոր կողմն ու հարցրեց.
- Պապին որտե՞ղ եք թաղել:
- Շատ էր ցանկանում քեզ զինվորի շորով տեսներ, նկարվեր հետդ, չդիմացավ:
Թաղել ենք իր աշխատավայրում`վանքի բակում, ինչպես ինքն էր խնդրել: Մեծ խնդիրներ ունեցանք Մարզպետարանի հետ ,բայց, դե, հորեղբայրդ լուծեց այդ հարցը:
Առավոտյան կգտնես: Վրան դեռ քար չկա, իսկ հիմա քեֆ ենք անում:
Հայրը մի ումպով կուլ տվեց դառնահամ հեղուկը:
* * *
Քաղաքից դեպի հարավ-արևմուտք ճանապարհով մի ստվեր էր բարձրանում դանդաղ` կարծես վայելելով գիշերվա լռությունն ու մութը:
Լռությունն ու մութը միասին` բարի են, իսկ բարիներն անպաշտպան են:
Բարիներին միշտ հետևում են բազմաթիվ չար աչքեր` իրենց բաժինը ժամանակին խլելու վայրի պատրաստակամությամբ:
Ստվերը լավ գիտեր, թե այդ ժամին վանքատարածքում ինչ է կատարվում ու գլուխը կախ` սկսեց շրջել:
Զույգերը կիսամութի մեջ հետաքրքրությամբ նայում էին անծանոթ զինվորին:
Գտավ:
<Եկա, պա´պ, զինվորի շորով եմ>:
Ծնկեց, երեսը հպեց հողաթմբին…ձեռքերով շոշափեց հողաթումբը:
Զգաց որ հողաթմբին այրված, վերջացած մոմերի հետքեր են` փափուկ ու խոսուն:
Սկսեց զրուցել պապի հետ`աչքերը թաց, կիսափակ, կարծես մի նոր աղոթք կար մտքում` անվերջանալի ու տարանջատված աշխարհից:
Աղջիկը, որ միայնակ էր տարածքում, մոտեցավ ու ծնկեց տղայի մոտ:
Նման պահին աղոթողները ոչ մեկին չեն տեսնում, ոչինչ չեն զգում, թերևս միայն աստղերի սառը թրթռոցը:
- Քեզ երկար եմ սպասել, շատ երկար, իսկ պապիկդ ասաց. <Սպասի´ր, հաստատ գալու է>:
Աղջկա նուրբ ,քնքուշ ձեռքն իջավ տղայի ուսին:
Տղան հիշեց տատիկի ջերմ ձեռքերը ու թվաց, թե այդ ջերմությունն է դեռ պահպանվել:
Հետո նստեցին տապանաքարին:
Աղջիկը երկու ձեռքով ամուր գրկել էր տղայի արմունկն ու մտածում էր, թե տղան գիտի՞, որ արյունով է ներկված երկար սպասված նավակի սպիտակ առագաստը, գիտե արդյո՞ք, որ սպիտակ նժույգի վրա իր մոտ սլացող ասպետը ճանապարհին կանգնել է, հիշել որ տանն է մոռացել …երևի ծխախոտը ու հետ է գնացել:
Լռության մեջ մի բու բղավեց:
Իր երգն սկսեց լուսատիտիկը:
Մոտակա տապանաքարի վրա նստած զույգից մի ստվեր առանձնացավ ու մոտեցավ:
- Ծխելիք ունե՞ս, զինվո´ր:
Տղան ազատեց արմունկն աղջկա ձեռքերից ու ձեռքը տարավ գրպանը: Ինքն էլ էր ուզում ծխել:
- Ի~նչ ռոմանտիկ տեսարան է` Զինվորն ու Կծած խնձորը..
Տղան ոտքի կանգնեց, սեղմեց բռունցքները, նայեց գլուխը կախած աղջկան:
Աղջկա հեծկլտոցն աղմուկով արձագանքվեց վանքի պատերից:
Ուշադիր նայեց լպիրշ դեմքին:
Իր տանից երկու տուն հեռու ապրող հարևանի մեծացած տղան էր`Էդոն:
- Չունեմ, ռա´դ եղիր, քեզ էլ դեռ շուտ է ծխելը: Վաղը կգամ ձեր տուն, կծխենք իրար հետ:
Իրեն էլ ճանաչեցին:
Լսեց Էդոյի հեռացող քայլերը, լսեց մի աղջկա ձայն. < Չտվե՞ց, քծի՞բ էր>:
Բնակիչներից շատերն իրար ճանաչում են դեմքով:
Եկեղեցի չունի, և համեմատաբար ավելի տարեց մարդիկ եկեղեցական տոներին բարձրանում են քաղաքից քիչ հեռու գտնվող վանքը:
Հուսավանք:
Վանքը քաղաքից դեպի հարավ-արևմուտք է`մի մացառաշատ բլրի վրա:
Գիշերներն այստեղ` վանքի շրջանաձև տարածքում, կարելի է հանդիպել անկանոն շարված տապանաքարերի: Լուռ տապանաքարերի, որոնց մեջ ոչ միայն դարերի պատմության տխուր էջերն են, այլև ` նստած զույգերի զուսպ ծիծաղը, քչփչոցը, համբույրները, խոստովանությունները…
Պահակը չի առարկում, քաշվում է վանքի խցերից մեկն ու քնում ժպտալով:
Երիտասարդներն իրար մեջ վանքն անվանում են <Ռոմեոյի մոտ>:
Թե, երբ և ով առաջին անգամ անվանեց Ռոմեոյի և Ջուլիետայի վանք, արդեն վաղուց ոչ ոք չի հիշում:
* * *
Բնակիչներն ապրում էին իրնց հասանելիք մոտավոր հինգ հարյուր վաթսուներկու հազար ժամերն անհոգ, առանց ցնցումների, երբ պատերազմի դաժան տրամաբանությամբ` բոթը երկրաշարժի նման ցնցեց քաղաքը:
… Երեք դպրոցներից մեկի 41 ամյա քիմիայի ուսուցիչը ֆակուլտատիվ պարապունքի պատրվակով դասերից հետո պահել էր մի ավարտական դասարանի աշակերտուհու ու բռնաբարել:
Աղջկա հայրը փորձ էր արել սպանել ուսուցչին, բայց չէր ստացվել: Աղջիկն էլ ինքնասպանության փորձ էր արել`չէր ստացվել ու փախել էր տանից:
Շատ էին փնտրել աղջկան, հետո գտել էին վանքի տարածքում` պահակի հետ նստած մի տապանաքարի` հանգիստ` խաղող ու հաց ուտելիս:
Թե, ինչ էին խոսել`ոչ ոք չիմացավ: Բայց մտերիմները գիտեին, որ աղջիկը սիրում է իրենից երկու տարի շուտ նույն դպրոցն ավարտած, իր քրոջ համադասարանցի մի տղայի, որը ծառայում է բանակում` խաղաղապահ զորքերում ու գտնվում է հարյուրավոր կիլոմետրեր հեռու, անտեղյակ քաղաքի անցուդարձից:
* * *
Երկու` իրարից քիչ հեռու տապանաքարերի արանքում մի հողաթումբ է:
Վաղուց արդեն գիշերային զույգերին չի զարմացնում այդ տապանաքարերից մեկի վրա նստած միայնակ աղջիկը:
Նրա տեղը ոչ ոք չի զբաղեցնում:
Նստում է հողաթմբին ավելի մոտ գտնվող տապանաքարին, արմունկներով հենվում ծնկներին, ափերով այտերը գրկում ու նայում մի կետի:
Հեռանում է մինչ կեսգիշեր:
* * *
Քաղաքի տներից մեկում եռուզեռ էր:
- Մեռնե´մ բոյիդ, ցա´վդ տանեմ, զինվոր ջանի´դ ղուրբան…
- Տա´տ, լա´վ էլի, թո´ղ մնացածներին էլ բարևեմ:
Տատի լվացքից սմքած ձեռքերը ջերմ են, գրկել ջերմացնում են ու չեն ցանկանում բաց թողնել:
Հետո զինվորը հերթով անցավ ներկաների գրկով:
Երբ արդեն սեղան էին նստել, տղան թեքվեց հոր կողմն ու հարցրեց.
- Պապին որտե՞ղ եք թաղել:
- Շատ էր ցանկանում քեզ զինվորի շորով տեսներ, նկարվեր հետդ, չդիմացավ:
Թաղել ենք իր աշխատավայրում`վանքի բակում, ինչպես ինքն էր խնդրել: Մեծ խնդիրներ ունեցանք Մարզպետարանի հետ ,բայց, դե, հորեղբայրդ լուծեց այդ հարցը:
Առավոտյան կգտնես: Վրան դեռ քար չկա, իսկ հիմա քեֆ ենք անում:
Հայրը մի ումպով կուլ տվեց դառնահամ հեղուկը:
* * *
Քաղաքից դեպի հարավ-արևմուտք ճանապարհով մի ստվեր էր բարձրանում դանդաղ` կարծես վայելելով գիշերվա լռությունն ու մութը:
Լռությունն ու մութը միասին` բարի են, իսկ բարիներն անպաշտպան են:
Բարիներին միշտ հետևում են բազմաթիվ չար աչքեր` իրենց բաժինը ժամանակին խլելու վայրի պատրաստակամությամբ:
Ստվերը լավ գիտեր, թե այդ ժամին վանքատարածքում ինչ է կատարվում ու գլուխը կախ` սկսեց շրջել:
Զույգերը կիսամութի մեջ հետաքրքրությամբ նայում էին անծանոթ զինվորին:
Գտավ:
<Եկա, պա´պ, զինվորի շորով եմ>:
Ծնկեց, երեսը հպեց հողաթմբին…ձեռքերով շոշափեց հողաթումբը:
Զգաց որ հողաթմբին այրված, վերջացած մոմերի հետքեր են` փափուկ ու խոսուն:
Սկսեց զրուցել պապի հետ`աչքերը թաց, կիսափակ, կարծես մի նոր աղոթք կար մտքում` անվերջանալի ու տարանջատված աշխարհից:
Աղջիկը, որ միայնակ էր տարածքում, մոտեցավ ու ծնկեց տղայի մոտ:
Նման պահին աղոթողները ոչ մեկին չեն տեսնում, ոչինչ չեն զգում, թերևս միայն աստղերի սառը թրթռոցը:
- Քեզ երկար եմ սպասել, շատ երկար, իսկ պապիկդ ասաց. <Սպասի´ր, հաստատ գալու է>:
Աղջկա նուրբ ,քնքուշ ձեռքն իջավ տղայի ուսին:
Տղան հիշեց տատիկի ջերմ ձեռքերը ու թվաց, թե այդ ջերմությունն է դեռ պահպանվել:
Հետո նստեցին տապանաքարին:
Աղջիկը երկու ձեռքով ամուր գրկել էր տղայի արմունկն ու մտածում էր, թե տղան գիտի՞, որ արյունով է ներկված երկար սպասված նավակի սպիտակ առագաստը, գիտե արդյո՞ք, որ սպիտակ նժույգի վրա իր մոտ սլացող ասպետը ճանապարհին կանգնել է, հիշել որ տանն է մոռացել …երևի ծխախոտը ու հետ է գնացել:
Լռության մեջ մի բու բղավեց:
Իր երգն սկսեց լուսատիտիկը:
Մոտակա տապանաքարի վրա նստած զույգից մի ստվեր առանձնացավ ու մոտեցավ:
- Ծխելիք ունե՞ս, զինվո´ր:
Տղան ազատեց արմունկն աղջկա ձեռքերից ու ձեռքը տարավ գրպանը: Ինքն էլ էր ուզում ծխել:
- Ի~նչ ռոմանտիկ տեսարան է` Զինվորն ու Կծած խնձորը..
Տղան ոտքի կանգնեց, սեղմեց բռունցքները, նայեց գլուխը կախած աղջկան:
Աղջկա հեծկլտոցն աղմուկով արձագանքվեց վանքի պատերից:
Ուշադիր նայեց լպիրշ դեմքին:
Իր տանից երկու տուն հեռու ապրող հարևանի մեծացած տղան էր`Էդոն:
- Չունեմ, ռա´դ եղիր, քեզ էլ դեռ շուտ է ծխելը: Վաղը կգամ ձեր տուն, կծխենք իրար հետ:
Իրեն էլ ճանաչեցին:
Լսեց Էդոյի հեռացող քայլերը, լսեց մի աղջկա ձայն. < Չտվե՞ց, քծի՞բ էր>:
Հետո
լսվեց Էդոյի ձայնը. <Ախր, ուզում էի, որ լավ լիներ: Ինքը չգիտի…>: Հետո
կարծես երազում` աղջիկը շշնջոցով պատմում, պատմում էր, ու վերջը չէր երևում:
Գրկեց դեռ լաց լինող աղջկան, գլուխը դրեց աղջկա կրծքերին, զգաց մի այլ ջերմություն` այնքան նման իր տատի ձեռքերի, իր կողքը հանգչող պապի խոսքերի ջերմությանը:
Լաց եղավ: Չհասկացավ, թե ինչու` աղջկա ոտնահարված հպարտությա՞ն, թե՞ պապին անվերադարձ կորցնեու համար:
Աղջիկը հեծկլտալով շոյում էր տղայի գլուխը:
Վանքատարածքում մի բու բղավեց:
Շրջապատը, չնայած մութ էր, բայց այնքան բացատրելի էր ու այնքան պարզ:
Լիալուսինն իջավ ու թառեց աղջկա դողացող ծնկներին:
Ծնկները դարձան աղոթագրքեր:
Միաժամանակ նայեցին շուրջը:
“Ռոմեոյի մոտ” երկուսով էին ու մի երգող լուսատիտիկ:
Լիալուսին էր:
Գրկեց դեռ լաց լինող աղջկան, գլուխը դրեց աղջկա կրծքերին, զգաց մի այլ ջերմություն` այնքան նման իր տատի ձեռքերի, իր կողքը հանգչող պապի խոսքերի ջերմությանը:
Լաց եղավ: Չհասկացավ, թե ինչու` աղջկա ոտնահարված հպարտությա՞ն, թե՞ պապին անվերադարձ կորցնեու համար:
Աղջիկը հեծկլտալով շոյում էր տղայի գլուխը:
Վանքատարածքում մի բու բղավեց:
Շրջապատը, չնայած մութ էր, բայց այնքան բացատրելի էր ու այնքան պարզ:
Լիալուսինն իջավ ու թառեց աղջկա դողացող ծնկներին:
Ծնկները դարձան աղոթագրքեր:
Միաժամանակ նայեցին շուրջը:
“Ռոմեոյի մոտ” երկուսով էին ու մի երգող լուսատիտիկ:
Լիալուսին էր:
