Երկու խոսքով հարյուրի մասին

Ես գարուններից ծաղիկ չունեցա,
Ես ծաղիկների՛ց քաղեցի գարուն,
Մեղվախայթոցներ բառերս դարձա՜ն,
Խոհերս՝ խռովքնե՜ր իմ հոգու:

Ես ծաղիկների՛ց քաղեցի գարուն,
Հիմա գարո՜ւնն է վխտում մայթերին,
Այրող մի հո՜ւշ է ասես մակարդվում
Իմ արցունքոտ այտերին:

Ես ծաղիկների՛ց քաղեցի գարուն,
Արժանի՛ դարձա լույսին երկնքի,
Ծաղկեցին վառած մոմերս վանքո՜ւմ
Ու լույսը մաղվեց իմ խեղճ ուղեղին:

Ես ծաղիկների՛ց քաղեցի գարուն,
Լռի՜ն խորհեցի լռությունս թանկ,
Տիրոջ հետ վիճեցի անհույս խավարում-
Քանզի գիտեի ցավից մղկտալ:

Ես ծաղիկների՛ց քաղեցի գարուն,
Բայց արդեն ծե՜ր եմ՝ ընկուզենու պես
Եվ փորփորո՜ւմ է սրտիս մեջ տրտում
Տարիներ հաշվող կկո՜ւն աղեկեզ:

Ես գարուններից ծաղիկ չունեցա՜
Ես ծաղիկների՛ց քաղեցի գարուն,
Կե՜ղծ էր գարունն այդ, ինչպես այն ընծա՜ն,
Որ նվիրում են վերքն ամոքելու…

Ստեփան Ումառ-Հարությունյան

Թե կենդանի լիներ մեծն Բանաստեղծը

Մի գյուղացի Հայաստանում
Խանութ սարքել, բան էր ծախում։
Օրվան մի օր մոտիկ գյուղից,
իր եղբոր հետ Մահակն ուսին,
Ներս է մտնում մի զըռ չոբան.
— Բարի օր քեզ, ա՛յ Հայաստան,
Մեղրը չունե՞ս,
Մի քիչ տաս մեզ։
— Ունեմ, ունեմ, չոբան ախպեր.
Եղբայրդ ո՞ւր է, գրպանը բեր,
Ինչ տեղից որ ինքդ կուզես,
Էս սըհաթին քաշեմ տամ քեզ։

Էսպես հանգիստ, էսպես սիրով,
Մեղրից անուշ լավ խոսքերով
Մեղր են քաշում. մին էլ հանկարծ
Մի Դոդ կաթիլ ծորում է ցած։
— Տը՛զզ, էն կողմից մի ճանճ գալի,
Էս կաթիլին վեր է գալի։

Ճանճի վըրա, թաքուն-թաքուն,
Մի գեղացի ճմրթած Մուկ
Դուրս է ցատկում,
Թաթով զարկում...

Բայց հենց Մկան ցատկելու հետ
էս չոբանը իր եղբոր հետ
Հաֆ են անում,
Կեսը ուզում
Խեղճ Մուկիկին
Ձեռաց խեղդում:

— Խեղդե՜ց, խեղդե՜ց, իմ մկանը,
Բարկանում է Հայաստանը
Ու ձեռն ընկած մոտիկ բանը
Տուր՝ թե կտաս էդ չոբանին,
Շուռ են տալի մկան կողքին։

- Տո՛, կոպիտ արջ, տո՛, վայրենի,
Էս տեսակ էլ բա՞ն կըլինի.
Դու առուտուր եկար անես,
Թե՞ մեր տանը մարդ ըսպանես...

Մին ասում են՝ տասը զարկում,
Աղցան անում, մեջտեղ ձըգում,
եղբոր կողքին երկար ու մեկ։
- Դե՛, ձեր մեռելն եկեք տարեք։

- Հա՜յ, օգնությո՜ւն... ըսպանեցի՜ն...
Վերի թաղից, ներքի թաղից,
Ճամփի վըրից, գործի տեղից,
Ճիչով, լալով,
Հարայ տալով,—
Էլ Հերմինե .
էլ հրանուշ,
Շարմազանով
ՕԵԿ Արտուր
Էլ ասֆալտի գեներալներ
Մանվել Սեյրան
Ֆլան, ֆստան
Գալիս են ու անվերջ գալիս,
ով գալիս է դոշ չի տալիս
Ով գալիս է՝ փող է տալիս.

Ու դիմում են դիվանբաշուն.
- Տո՛, էսպես էլ անիրավ գյո՜ւղ.
Ոչ խիղճ ունեն, ոչ ահ-երկյուղ.
… Գործը տվին Նիկոլ փաշուն:

Դե Նիկոլն էլ ծանր ու մեծ
«Բու՛հ» է անում,
ջահելներին դուրս է հանում,

Ամեն մինը առած մի բան.
Որը ձեռին մի հրացան,
Որը եղան, ցաքատ կամ սուր,
Որը թի, բահ, որը շամփուր,
Որը կացնով, որը փետով,
Որը ձիով, որը ոտով,
Որն անգըտակ, որը բոբիկ —
Դեպի դուշման օտար մարդիկ։

Դե Նիկոլն էլ բարձր տեղից

- Հանուն պատվի, արդարության,
Հանուն թափված անմեղ արյան,
Հանուն ազատ մեր աշխարհքի,
Հանուն աստծու և իր փառքի —
Բարձրացնում ենք մեր ձայնն ահա
Ու մեր սուրը նորա վըրա։

Ու ըսկսեց կըռիվն ահեղ։
Շռինդ, որոտ էստեղ, էնտեղ։
Կըրակն ընկավ շեն ու քաղաք,
Արյուն, ավեր, ճիչ, աղաղակ,
Ամեն կողմից սարսափ ու բոթ,
Ամեն կողմից մեռելի հոտ...

Մեկը փախավ Ամերիկա
Մեկը՝ Փարիզ, մեկը Մոսկվա,
Մեկը Լոնդոն կամ Կարակաս,
Ծաղկեց երկիրն ամայացած...

Իսկ մնացած մարդիկ իրար
Նայում էին ուրախացած-
Թե ո՞րտեղից արդյոք ծագեց
Էս ընդհանուր Շարժումը մեծ։

Ստեփան Ումառ-Հարությունյան

ԿԻՍԱՐԹՈւՆ ԻՄ ԵՐԱԶ

Կարծես ներշնչա՜նք են ամռան
անձրևները,
(առավոտ կանուխ նման ներշնչանք)
կարծես մեղեդի՜ են նրանց ձայները,
… Ու չե՜ս ցանկանում քնից արթնանալ:

Կարծես երկնքում մի կի՜ն է լալիս
և ուրախության արցունքներ թափում,
կարծես անցյալդ ներկա՜ է գալիս,
…Ու ցանկությունդ մարմի՛ն է առնում:

Ամռան անձրևները գո՜լ ու հաճելի
թափվո՜ւմ են գետնին կատաղած,
կարծես քնա՜ծ ես խորքում դրախտի,
Կո՛ւյր կարոտախտի գլուխը գրկած:

Մարմիններ դարձած ցանկություննե՜րդ
տաճարի քրմուհու ստինքերի նման -
կրքոտ այրո՜ւմ են փակված կոպերդ,
Որոնց փորձո՜ւմ ես ինչ-որ կերպ բանալ:

Անձրևոտ օրը - անհուն հայացքներ
անձրևոտ օրը - երգեր անավարտ՝
անձրևոտ օրը - պարող թիթեռներ,
… Ու չե՜ս ցանկանում քնից արթնանալ:

Անձրևների տակ կարոտն անգո՜ւյն է,
սպասումը դառնո՛ւմ է թափանցիկ շղա՜րշ,
ամռան անձրևը հոգևոր գարո՜ւն է,

… Ու չե՜ս ցանկանում քնից արթնանալ:

Ս.Ումառ-Հարությունյան

Կարոտն անիծված…

Փորձիր անընդհատ կարոտել
Ինչ-որ աչքե՜ր,
Ինչ-որ շուրթե՜ր,
Ինչ-որ պահե՜ր անցածից,
… Ոչ թե ապրի՜ր այլ ապրեցրո՜ւ
Այլ բան չկա՛ այս աշխարհից տանելու:

Փորձիր հեռվից փայփայել
Ինչ-որ աչքե՜ր
Ինչ-որ շուրթե՜ր
Ինչ-որ պահե՜ր անցածից,
… Բաց թողածը դա կորո՜ւստ չէ՝
Այլ փորձություն բարձրյալից:

Այնժամ հեռո՜ւն մոտի՜կ կգա-
Մոտիկ աչքե՜ր,
Մոտիկ շուրթե՜ր,
Ու խե՜նթ պահեր ներկայում,
Ու կպարես պա՜րդ խելառ
Հեռո՜ւ- մոտիկ անցյալում:

Փորձիր Սերը քո՜ մեջ տեսնել-
Կարոտի թաց աչքերով,
Օ՜ֆ, չգիտեմ էլ ի՞նչ գրեմ,
Թաքնվե՜լ ես, որ քեզ փնտրեմ կարոտով:

Փո՜րձ եմ անում իմ մեջ խեղդել
Ինչ-որ աչքե՜ր
Ինչ-որ շուրթե՜ր
Ինչ-որ պահեր անցածից,
Ու չի՜ ստացվում, դո՜ւրս է գալիս,
Որ սիրո՜ւմ եմ
Այդ սրիկա կարոտին:

Ուրվակա՜ն է իմ կարոտը
Ինչ-որ աչքերի՜,
Ինչ-որ շուրթերի՜,
Ինչ-որ պահերի՜ պահապան,
Չէ՜, չի՛ ապրում՝ ապրեցնո՜ւմ է
Զգացումով խելագար…

Կողքից նայողին ես թվում եմ խե՜նթ,
Գուցեև դատա՜րկ մի հեքիաթասաց,
… Ո՛չ ոք չգիտի, թե իմ սրտի հե՜տ
Ինչե՜ր է անում կարոտն անիծված:

Ստեփան Ումառ-Հարությունյան

Նոր Ճանապարհ

Երկիրս ասես
Մի հրե կաթսա՜
Հրաբխի պես ժայթքո՛ւմ է ներսից,
Տեսնես թե Աստված վերից ի՞նչ ասաց,
Ո՞ւմ ձեռքը դրեց մարխը իր այրիչ:

Ամբոխներն արդեն
Խելագարվա՜ծ չեն,
Խելագարվե՜լ են կրքերը վառված,
Մի ձե՛ռք է վառում ազգի ջահերը՝
Առաջնորդելով դեպի ապագա:

Երկիրը լի՜քն է ժպիտով անչար,
Նաև՜ հեգնանքով քմծիծաղներից,
Նույնի՛սկ հյուսիսի քամին է անճար
Կանգնե՜լ, մնացե՜լ սահմանագծին:

Ով Հա՜յ ժողովուրդ,
Բռո՛ւնցք ես նորից,
Իսկ ո՞վ չգիտի ուժը հարվածիդ,
Բայց սա ա՜յլ ուժ է, որ Հարությունից
Չգիտես հետո՜ թե ո՞ւր կտանի…

Խենթացած հրաբուխ
Հայաստա՜ն,
Բարի՜ ճանապարհ քո գործում,
Այսօր դարձել ես դժոխքի բերա՜ն,
Որ հանգի՜ստ ապրես գալիքում:

Ստեփան Ումառ-Հարությունյան